Giảm thiểu rác thải nhựa trong phát triển du lịch bền vững

TMO - Những năm gần đây, tăng trưởng của ngành du lịch đã góp phần vào mức tăng trưởng chung của toàn nền kinh tế Việt Nam. Tuy nhiên, hàng trăm triệu khách du lịch mỗi năm chính là một trong những nguồn phát sinh rác thải nhựa lớn, tác động tiêu cực tới môi trường và cảnh quan ở các khu, điểm du lịch nói riêng và hệ sinh thái nói chung. 

Hiệp hội Du lịch Việt Nam nhấn mạnh, trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng đe dọa trực tiếp đến đời sống kinh tế, xã hội toàn cầu, tăng trưởng xanh trở thành định hướng phát triển kinh tế của nhiều quốc gia trên thế giới. Giải quyết ô nhiễm rác thải nhựa là vấn đề cấp bách trên toàn thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng.

Việt Nam là quốc gia có nguồn phát sinh rác thải nhựa lớn trên thế giới (khoảng 3,1 triệu tấn/năm trong đó lượng rác thải đổ ra đại dương khoảng từ 0,28-0,73 triệu tấn/năm). Ngành du lịch với hàng trăm triệu khách/năm là nguồn phát sinh rác thải nhựa lớn trong nước Nguồn phát sinh rác thải nhựa trong hoạt động du lịch gồm cả ở trên đất liền và trên biển từ cơ sở dịch vụ du lịch, khách du lịch, tàu, thuyền du lịch, khu vực nuôi trồng thủy, hải sản,…Các loại rác thải nhựa chính là túi ni-lông, hộp xốp, hộp nhựa, vỏ chai, ống hút, vỏ dầu gội, sữa tắm, áo phao, đồ cứu hộ, lưới, xốp từ hoạt động nuôi trồng thủy, hải sản,…

Du lịch được xác định là một trong những ngành kinh tế mũi nhọn, hướng đến mục tiêu tăng trưởng xanh, bền vững. Ảnh: MĐ. 

Viện Chiến lược, Chính sách tài nguyên và môi trường (ISPONRE), Bộ Tài nguyên và Môi trường, cho biết, ước tính trong du lịch, trung bình mỗi khách du lịch thải ra môi trường từ 5-10 túi ni-lông/ngày; 2-4 vỏ chai nhựa, hộp sữa/ngày chưa kể đến các sản phẩm, vật dụng cá nhân làm bằng nhựa dùng 1 lần. Lượng chất thải nhựa và túi ni-lông của cả nước chiếm khoảng 10-12% chất thải rắn sinh hoạt, đặc biệt một số thành phố có hoạt động du lịch phát triển.

Báo cáo do Viện Nghiên cứu phát triển du lịch (ITDR) cung cấp nhận định, sự tăng trưởng cao lượng khách du lịch và xu hướng du lịch đại trà tại Việt Nam giai đoạn vừa qua đã xả thải lượng lớn chất thải, trong đó có rác thải nhựa.

Một số điểm đến tại Việt Nam đang đối mặt với tình trạng ô nhiễm rác thải nhựa như: tại Vịnh Hạ Long, ước tính trung bình 4 tấn rác thải/ngày đêm, chủ yếu là rác thải nhựa trôi nổi trên biển. Tại Sầm Sơn, trung bình 105 tấn rác thải/ngày, đêm; trong đó, rác thải nhựa chiếm 24%, tương đương 25,2 tấn/ngày, đêm. Tại Đà Nẵng, trong 1.100 tấn rác thải/ngày, đêm có tới 17% là rác thải nhựa, tương đương 20,8 tấn mỗi ngày. Tại Tuy Hòa (Phú Yên), rác thải nhựa chiếm 18,31% trong 524 tấn rác thải/ngày,đêm. Tại Rạch Giá (Kiên Giang), lượng rác thải nhựa mỗi ngày lên tới 32,1 tấn, chiếm 19% trong 155 tấn rác thải/ngày, đêm.

Rác thải tại vịnh Hạ Long được thu gom, vận chuyển vào bờ để xử lý. Ảnh: BQN. 

Trước bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng đe dọa trực tiếp đến đời sống kinh tế, xã hội toàn cầu, tăng trưởng xanh trở thành định hướng phát triển kinh tế của nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Những năm qua, Chính phủ cũng đã ban hành nhiều văn bản pháp luật thể hiện quan điểm hướng tới giảm thiểu rác thải nhựa trong du lịch. Một trong những quan điểm phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 là: “Phát triển du lịch theo hướng tăng trưởng xanh, bền vững và bao trùm, lấy ‘tôn trọng môi trường’ làm nguyên tắc, ưu tiên, bảo đảm hài hòa giữa phát triển du lịch với bảo tồn, phát huy giá trị các tài nguyên, góp phần giải quyết các vấn đề xã hội, bảo vệ môi trường, ứng phó hiệu quả với biến đổi khí hậu và bảo đảm quốc phòng an ninh". 

Nghị định số 08/2022/NĐ-CP (Quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường 2020) nêu rõ sau năm 2025 không lưu hành và sử dụng sản phẩm nhựa sử dụng một lần, bao bì nhựa khó phân hủy sinh học tại khu, điểm du lịch. Quyết định số 1316/QĐ-TTg Đề án tăng cường quản lý chất thải nhựa ở Việt Nam còn chỉ ra đến năm 2025, 100% các khu du lịch, cơ sở lưu trú không sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần và túi nilon khó phân hủy. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cũng đã ban hành Bộ tiêu chí hướng dẫn bảo vệ môi trường đối với các cơ sở du lịch và dịch vụ tại các khu, điểm du lịch, có những hướng dẫn về việc giảm thiểu rác thải nhựa…

Trước những thách thức trong mục tiêu phát triển du lịch bền vững, tháng 2 vừa qua Hiệp hội Du lịch Việt Nam phối hợp với Viện Chiến lược, Chính sách tài nguyên và môi trường và Chương trình phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam khởi động dự án “Giảm thiểu rác thải nhựa trong lĩnh vực du lịch Việt Nam”.

Mục tiêu của dự án nhằm thúc đẩy các hoạt động giảm thiểu rác thải nhựa trong lĩnh vực du lịch góp phần bảo vệ môi trường và phát triển du lịch nhằm đạt được các mục tiêu phát triển bền vững của ngành du lịch, góp phần vào mục tiêu phát triển kinh tế bền vững của quốc gia. Dự án được triển khai trong 2 năm 2023-2024 với 3 hợp phần chính: Truyền thông nâng cao nhận thức về giảm rác thải nhựa trong lĩnh vực du lịch; Thí điểm áp dụng các giải pháp, sáng kiến giảm thiểu rác thải nhựa tại một số khu/điểm du lịch tại Ninh Bình và Quảng Nam, áp dụng thí điểm và ban hành “Bộ tiêu chí công nhận doanh nghiệp du lịch không rác thải nhựa”; Xây dựng Kế hoạch hành động về giảm thiểu rác thải nhựa trong ngành du lịch và ứng dụng quản lý rác thải nhựa đối với doanh nghiệp du lịch.

Nguyễn Mai