Giải pháp ứng phó với tình trạng xâm nhập mặn, sạt lở gia tăng

TMO - Bến Tre là một trong các địa phương chịu tác động trực tiếp và nặng nề của biến đổi khí hậu. Nhất là tình trạng xâm nhập mặn những năm qua đã có ảnh hưởng nặng nề đến đời sống người dân cũng như tình hình phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Bên cạnh đó, tình hình sạt lở bờ sông, bờ biển trên địa bàn tỉnh có diễn biến phức tạp, khó lường, gây mất đất sản xuất, mất rừng phòng hộ.

Thông tin từ Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bến Tre, trong mùa khô năm 2015-2016, mặn tăng cao đột ngột và xâm nhập rất sâu, ước tính giá trị thiệt hại của riêng ngành nông nghiệp là 1.800 tỷ đồng. Mùa khô năm 2019-2020, tỉnh Bến Tre tiếp tục đối mặt với đợt xâm nhập mặn khốc liệt nhất trong lịch sử. Độ mặn 2‰ hầu như bao phủ toàn tỉnh trong thời gian dài, có thời điểm trên 5‰. Đợt mặn năm 2019-2020 đã gây ảnh hưởng đến mọi mặt đời sống, sản xuất của người dân, doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh. Cụ thể, 5.400 ha lúa vụ Đông Xuân (vụ 3) chết; gần 28.000 ha cây ăn trái trên địa bàn tỉnh bị ảnh hưởng... cùng gần 87.000 hộ dân bị thiếu nước sinh hoạt. Ước tính giá trị thiệt hại của riêng ngành nông nghiệp là 1.660 tỷ đồng.

Hồ Kênh Lấp (Bến Tre), trữ nước ngọt lớn nhất miền Tây bị khô nứt nẻ, người dân có thể đi bộ băng qua, tháng 4/2020. Ảnh: Hoàng Nam  

Đối với tình trạng sạt lở bờ sông, bờ biển, hiện nay toàn tỉnh có 112 điểm sạt lở bờ sông, bờ biển với tổng chiều dài 138 km. Trong đó, sạt lở bờ sông 104 điểm - tổng chiều dài khoảng 118,2 km gây hư hại nhà ở, mất đất sản xuất của hàng trăm hộ dân; sạt lở bờ biển 8 điểm, tổng chiều dài khoảng 19,4 km, mức độ xâm thực bờ biển đang diễn ra mạnh mẽ, trung bình hàng năm bờ biển lấn sâu vào trong đất liền khoảng từ 10-15m.

Qua thống kê ngoài các điểm sạt lở trên, tỉnh ít phát sinh số điểm sạt mới, tuy nhiên mức độ sạt lở ở nhiều điểm có xu hướng ngày càng nghiêm trọng hơn (sạt lở sâu hơn vào trong đất liền, chiều dài sạt lở tăng,...). Những khu vực đã và đang sạt lở nghiêm trọng trên địa bàn tỉnh, như: Sạt lở bờ biển Ba Tri, Bình Đại và Thạnh Phú; sạt lở bờ sông Mỏ Cày; sạt lở khu vực các cồn: cồn Tam Hiệp, huyện Bình Đại; cồn Phú Đa, huyện Chợ Lách; cồn Thành Long, huyện Mỏ Cày Nam;.. 

Trước thực tế trên, Tỉnh đã xây dựng và ban hành kịch bản, kế hoạch hành động ứng phó với biến đổi khí hậu trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2021 - 2030. Xác định các giải pháp, mục tiêu nhằm tăng cường khả năng chống chịu và nâng cao năng lực thích ứng của cộng đồng, các thành phần kinh tế đối với biến đổi khí hậu. Tỉnh triển khai các công trình thủy lợi phòng chống xâm nhập mặn, ứng phó triều cường, sạt lở bờ sông, bờ biển gắn liền với công tác thông tin tuyên truyền, vận động người dân chủ động trữ nước ngọt, di dời người dân khỏi khu vực sạt lở và có nguy cơ sạt lở, tăng cường công tác dự báo, cảnh báo kịp thời, thường xuyên.

Tỉnh Bến Tre phát huy hiệu quả các công trình thủy lợi khép kín trong phòng chống hạn mặn. Ảnh: Đ. Hà 

Đối với giải pháp phòng chống hạn mặn, UBND tỉnh cho biết trong  khi các công trình thủy lợi chưa được đầu tư khép kín, tỉnh tổ chức vận hành linh hoạt các công trình hiện có kết hợp với giải pháp công trình đập tạm ngăn mặn, bờ bao cục bộ để tích trữ tối đa nguồn nước ngọt phục vụ sinh hoạt, sản xuất cho người dân. Tỉnh tiếp tục đầu tư hoàn thiện hệ thống công trình thủy lợi, để kết hợp với các công trình đã và đang đầu tư tạo thành hệ thống khép kín cho cả hai Tiểu vùng Bắc - Nam Bến Tre giúp kiểm soát được nguồn nước, ngăn mặn xâm nhập từ các sông Tiền, Hàm Luông và Cổ Chiên.

Đối với công tác chuẩn bị ứng phó biến đổi khí hậu, xâm nhập mặn mùa khô năm 2022-2023,  UBND tỉnh Bến Tre cho biết các ngành, các cấp địa phương tiếp tục theo dõi chặt chẽ diễn biến tình hình xâm nhập mặn, thường xuyên cập nhật, thông tin về số liệu đo mặn trên các sông, kênh, rạch, các nội dung chỉ đạo phòng chống, ứng phó của Trung ương và của tỉnh qua hệ thống tin nhắn SMS, email, mạng xã hội,... đến lãnh đạo các cấp địa phương và người dân để chủ động phòng tránh, ứng phó.

Bên cạnh đó, các đơn vị sẵn sàng kích hoạt các phương án cấp nước ngọt ứng với từng thời điểm khi mặn xâm nhập để cấp nước ngọt cho người dân; Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình nông nghiệp và phát triển nông thôn đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án, công trình do đơn vị làm chủ đầu tư, các cống để đưa vào vận hành phục vụ.

UBND các huyện, TP tiếp tục tuyên truyền trong nhân dân trữ nước ngọt cho sản xuất và sinh hoạt, chỉ đạo các đơn vị cấp nước trên địa bàn cụ thể hóa các phương án cấp nước ngọt cho nhân dân; Tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền về diễn biến tình hình nguồn nước, xâm nhập mặn; vận động mỗi hộ gia đình tiếp tục tích trữ tối đa nguồn nước ngọt để phục vụ sinh hoạt, sản xuất trong mùa hạn mặn, tận dụng các hồ chứa, bồn chứa, lu; đắp đập, bờ bao cục bộ để trữ nước trong các ao, mương vườn;... khuyến cáo người dân sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả; hướng dẫn một số biện pháp phòng chống, ứng phó xâm nhập mặn nhằm hạn chế thiệt hại cho người dân.

Đoạn đê ven sông Tiền bị sạt lở nghiêm trọng. Ảnh: Hoàng Trung

Đối với tình trạng sạt lở bờ sông, bờ biển, tỉnh đã tổ chức theo dõi chặt chẽ diễn biến sạt lở; tăng cường thông tin, cảnh báo các khu vực đã, đang và có nguy cơ sạt lở, thực hiện Chương trình bố trí dân cư, hỗ trợ di dời dân đến nơi an toàn. Triển khai thực hiện tốt phương châm 4 tại chỗ, kịp thời huy động lực lượng, phương tiện, vật tư,... để xử lý, gia cố tạm thời nhằm đảm bảo an toàn cho người dân và hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại do sạt lở gây ra.

Nhằm thực hiện tốt công tác phòng ngừa, ứng phó sạt lở bờ sông, bờ biển trong thời gian tới, UBND tỉnh xác định các lực lượng cần thực hiện đồng bộ cả các giải pháp phi công trình và công trình. Trong đó, cần tập trung thực hiện một số giải pháp như rà soát các điểm sạt lở tại địa phương, thực hiện việc đánh giá phân loại mức độ sạt lở (sạt lở đặc biệt nguy hiểm, sạt lở nguy hiểm và sạt lở bình thường) để làm cơ sở sắp xếp thứ tự ưu tiên xử lý; đồng thời khi xảy ra sạt lở phải ưu tiên việc tổ chức di dời người, tài sản để đảm bảo an toàn tính mạng, tài sản của nhân dân và Nhà nước. Chỉ đạo thực hiện các biện pháp xử lý sạt lở theo Quy chế xử lý sạt lở bờ sông, bờ biển của Thủ tướng Chính phủ.  

Hồng Thắm