TMO - Thời điểm này, nhiều diêm dân tại Hòn Khói (thị xã Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa) đang phải đối mặt với khó khăn kép khi giá muối giảm sâu, sản lượng muối thấp trong khi chi phí sản xuất lại tăng cao. Dù đã vào chính vụ thu hoạch, nhưng đầu ra bấp bênh đã gây ảnh hưởng lớn đến đời sống và sinh kế lâu dài.

Nghề làm muối từ lâu đã gắn liền với cuộc sống của người dân khu vực Hòn Khói, thuộc thị xã Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa. Đây cũng là một trong những nơi sản xuất muối quan trọng của vùng duyên hải Nam Trung Bộ. Theo Ủy ban Nhân dân thị xã Ninh Hòa, tính đến năm 2024, tổng diện tích sản xuất muối trên địa bàn thị xã 720ha. Còn hiện nay, diện tích vùng sản xuất muối khoảng 650ha. Hiện giá muối giảm mạnh khiến người dân gặp khó, trong khi trước đó, như ở năm 2023 ghi nhận ở mức cao 1,2 - 1,5 triệu đồng/tấn.

Theo chia sẻ của các diêm dân (người làm nghề muối) ở thị xã Ninh Hòa, năm nay sản lượng giảm mạnh do thời tiết diễn biến bất thường, mưa trái mùa kéo dài xen kẽ nắng nóng, khiến quá trình kết tinh muối bị gián đoạn. Nhiều diện tích sản xuất bị hư hại, nhất là những nơi chưa đầu tư trải bạt.

Trong khi đó, giá muối vẫn ở mức thấp, không đủ bù chi phí, khiến thu nhập của diêm dân sụt giảm nghiêm trọng. Tại vùng sản xuất muối Hòn Khói, thị xã Ninh Hòa có địa bàn phường Ninh Diêm chiếm diện tích lớn nhất với gần 400 ha. Đây là khu vực tập trung nhiều hộ làm muối truyền thống, với hàng trăm xã viên gắn bó lâu năm cùng nghề. Theo diêm dân ở phường Ninh Diêm, từ tháng 1 đến nay, những cơn mưa trái mùa, xen kẽ với các đợt nắng nóng cực đoan, khiến độ mặn nước biển không đạt chuẩn, thời gian kết tinh kéo dài, năng suất sụt giảm mạnh.

Một số hợp tác xã sản xuất muối cũng trong tình cảnh tương tự, sản lượng năm nay chỉ đạt 30 - 40% so với cùng kỳ năm ngoái. Dù sản lượng giảm mạnh, giá muối trên thị trường vẫn “đứng im” ở mức thấp, khoảng 1,15 - 1,25 triệu đồng/tấn.

Đây là mức giá không đủ bù đắp chi phí, khiến thu nhập của người làm muối ngày càng khó khăn. Người dân cho biết, từ đầu tháng 1/2025 bước vào vụ đến nay, việc sản xuất muối trên nền bạt cũng gặp nhiều khó khăn do thời tiết mưa nắng thất thường, độ mặn thấp; sản xuất muối dựa vào nắng, độ mặn nước biển ổn định.

Tuy nhiên năm nay bước vào vụ, thời tiết rất xấu, liên tục chịu ảnh hưởng các đợt không khí lạnh gây mưa bất chợt nên các cơ sở sản xuất muối trên nền đất vẫn chưa sản xuất được. Sản xuất muối trên nền lót bạt cũng bị ngắt quãng nên sản lượng đạt thấp.

Người dân cho biết thêm, tổ HTX của họ có 22 thành viên được HTX giao tổng diện tích sản xuất 3,8 ha; trong đó, ô muối kết tinh có diện tích 9.000 m2, mỗi đợt cho sản lượng từ 15 - 20 tấn. Thế nhưng sau 4 tháng vào vụ muối, tổ chỉ mới sản xuất được khoảng 100 tấn, trong khi cùng kỳ năm ngoái đạt 350 - 400 tấn.

Giá muối xuống thấp, sản lượng không ổn định khiến diêm dân gặp khó về nguồn thu. (Ảnh: LCĐ).

Tại Hợp tác xã Muối 1/5 Ninh Diêm, một trong những đơn vị sản xuất muối lớn của phường Ninh Diêm, hiện có khoảng 85 ha diện tích sản xuất và gần 500 xã viên tham gia. Theo đại diện HTX Muối 1/5 Ninh Diêm, năm nay đơn vị đặt mục tiêu sản xuất khoảng 5.800 tấn muối, giảm 800 tấn so với cùng kỳ năm trước.

Một phần nguyên nhân đến từ việc nhiều diện tích sản xuất của hợp tác xã đã bị thu hồi để phục vụ triển khai các dự án bờ kè, đường giao thông và xây dựng trụ sở phường. Sau hơn 4 tháng bước vào vụ muối, đến nay HTX vẫn chưa thể tiến hành thu tích lũy muối từ các tổ sản xuất.

Thời tiết diễn biến thất thường, đặc biệt là các đợt mưa trái mùa xen kẽ nắng gắt, khiến nhiều tổ sản xuất, nhất là những hộ còn sản xuất trên nền đất chưa thể bắt tay vào vụ chính.

Trong hoàn cảnh khó khăn, phần lớn xã viên đã chủ động đầu tư lót bạt để nâng cao năng suất, rút ngắn thời gian kết tinh và hạn chế thiệt hại do thời tiết. Tuy nhiên, hiện vẫn còn hai tổ sản xuất chưa đủ điều kiện chuyển đổi phương thức. Theo lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Khánh Hòa, tính đến tháng 5/2024, ngành sản xuất muối của tỉnh Khánh Hòa ghi nhận tổng diện tích canh tác đạt khoảng 900 ha.

Đáng chú ý, khu vực Hòn Khói thuộc thị xã Ninh Hòa nắm giữ vai trò chủ lực, với khoảng 650 ha, chiếm trên 72% tổng diện tích làm muối của toàn tỉnh. Trước thực tế trên, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Khánh Hòa cho biết, tỉnh đã xác định khu vực sản xuất cần hỗ trợ nhất hiện nay là vùng sản xuất muối Hòn Khói.

Đây là vùng sản xuất muối có truyền thống lâu đời và có chất lượng muối tốt phù hợp cho việc tiêu dùng và chế biến trong công nghiệp. Do đó, ngay từ năm 2024 Sở Nông nghiệp và Môi trường đã trình Bộ Nông nghiệp và Môi trường bố trí vốn ngân sách Trung ương để hỗ trợ tỉnh Khánh Hòa triển khai thực hiện các dự án nâng cấp, cải tạo cơ sở hạ tầng đồng muối Hòn Khói, tỉnh Khánh Hòa theo Quyết định số 1325/QĐ-TTg ngày 31/8/2020 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án phát triển ngành muối giai đoạn 2021-2030. Dự án tập trung vào xây dựng chuỗi liên kết, ký kết hợp tác hình thành chuỗi liên kết giữa doanh nghiệp với các hợp tác xã diêm nghiệp, diêm dân để cùng chế biến, tạo dựng nhãn hiệu, quảng bá tiêu thụ sản phẩm.

Giá muối giảm sâu, năng suất đạt thấp kéo dài không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập, đời sống của diêm dân Hòn Khói (Ninh Hòa), mà còn đặt ra yêu cầu cấp thiết về giải pháp hỗ trợ tiêu thụ, ổn định thị trường và bảo vệ nghề muối truyền thống.

Để người làm muối yên tâm gắn bó với nghề, rất cần sự vào cuộc đồng bộ từ chính quyền địa phương, ngành chức năng và doanh nghiệp trong việc kết nối tiêu thụ, điều tiết cung cầu và hỗ trợ sản xuất muối bền vững cho các diêm dân.

Thuý Hường