Gia Lai: Bảo tồn lễ hội cầu ngư gắn với phát triển du lịch

TMO - Việc bảo tồn gắn với khai thác hợp lý Lễ hội Cầu ngư Vạn đầm Xương Lý (tỉnh Gia Lai) có thể tạo ra nguồn sinh kế mới cho ngư dân thông qua các dịch vụ homestay, ẩm thực địa phương, bán sản phẩm thủ công truyền thống.

Lễ hội cầu ngư gắn liền với tục thờ cúng cá Ông (cá voi) và cá Bà (cá heo) của ngư dân vùng duyên hải Trung Bộ trải dài đến Nam Bộ, được coi là ngày lễ quan trọng nhất trong năm gắn liền với tín ngưỡng của cư dân miền biển.

Tại tỉnh Gia Lai đã xây dựng hơn 15 nơi thờ tự cá Ông (hay còn gọi lăng Nam Hải) với quy mô lớn nhỏ khác nhau tạo thành nét văn hóa tinh thần độc đáo. Trong lễ hội, những bài hát vọng ca, những câu chuyện kể về sự tích các vị thần biển được truyền lại, giúp người dân hiểu hơn về lịch sử và ý nghĩa của lễ hội. Những năm qua, vào mỗi dịp lễ hội, lượng du khách đổ về Gia Lai tăng cao mang lại nguồn thu lớn cho ngành du lịch và các dịch vụ liên quan. Những sản phẩm đặc sản địa phương như mực, cá khô, nước mắm… được tiêu thụ mạnh, góp phần cải thiện thu nhập cho ngư dân.  

Trong đó, Lễ hội Cầu ngư Vạn đầm Xương Lý (phường Quy Nhơn Đông) từ lâu đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống tâm linh của cộng đồng ngư dân ven biển nơi đây. Giá trị văn hóa, lịch sử của lễ hội được đánh giá thực sự đặc sắc, thể hiện bản sắc của cộng đồng địa phương, góp phần bảo vệ sự đa dạng văn hóa trong tín ngưỡng thờ cúng cá Ông của cư dân ven biển miền Trung. 

Lễ hội Cầu ngư Vạn đầm Xương Lý thu hút đông đảo người dân, du khách (Ảnh: TL). 

Lễ hội Cầu ngư Vạn đầm Xương Lý được hình thành trên 200 năm gắn kết với quá trình lập làng, hình thành nét đặc trưng rất riêng ở Gia Lai. Tín ngưỡng thờ cá Ông (Nam Hải Đại Tướng Quân) thể hiện triết lý sống hài hòa với biển cả, đồng thời bộc lộ lòng biết ơn sâu sắc của ngư dân đối với vị thần hộ mệnh của mình. Các nghi thức độc đáo như lễ rước Ông, hát Bả trạo, cúng biển không chỉ là hoạt động tín ngưỡng mà còn phản ánh tinh thần cộng đồng mạnh mẽ. 

Trong bối cảnh Quy Nhơn đang phát triển thành trung tâm du lịch biển miền Trung, Lễ hội Cầu ngư Vạn đầm Xương Lý có tiềm năng trở thành điểm nhấn du lịch văn hóa - tâm linh hấp dẫn. Việc khai thác hợp lý có thể tạo ra nguồn sinh kế mới cho ngư dân thông qua các dịch vụ homestay, ẩm thực địa phương và bán sản phẩm thủ công truyền thống. Lễ hội được kỳ vọng góp phần xây dựng thương hiệu văn hóa biển đảo độc đáo cho tỉnh Gia Lai.

Với bề dày lịch sử hơn 200 năm, lễ hội này đã chứng kiến và đồng hành cùng những thăng trầm của vùng đất Nhơn Lý (nay là phường Quy Nhơn Đông) từ những ngày đầu hình thành Trường Lăng vào năm 1815, đến khi chính thức được tổ chức tại vũng Nồm (đầm Xương Lý) vào năm 1839. Ngày 10/12/2024, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ghi danh Lễ hội Cầu ngư Vạn đầm Xương Lý vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. 

Mới đây, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch lựa chọn Lễ hội Cầu ngư Vạn đầm Xương Lý của ngư dân tỉnh Gia Lai để bảo tồn và phát huy giá trị, phục vụ phát triển du lịch gắn với xây dựng nông thôn mới. Bộ giao Cục Di sản văn hóa chủ trì, phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Gia Lai và các cơ quan, đơn vị liên quan triển khai thực hiện dự án này.../.

Tùng Lâm