Khai thác lợi thế tài nguyên phát triển du lịch cộng đồng

TMO - Những năm gần đây, du lịch cộng đồng đang trở thành động lực thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội tại nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên.  

Không chỉ khai thác tiềm năng từ cây chè, các địa phương có cảnh quan đẹp trên địa bàn tỉnh cũng đã chủ động khai tác cảnh quan thiên nhiên từ các hồ chứa nước lớn, hang động, suối nước… để phát triển du lịch cộng đồng. Đến nay, nhiều điểm du lịch cộng đồng ở Thái Nguyên đã được công nhận như: Khu bảo tồn Làng nhà sàn dân tộc sinh thái Thái Hải, hồ Ghềnh Chè, xã Tân Cương; xóm Mỏ Gà, xã Võ Nhai; xóm Tân Sơn, xã La Bằng…mang đến cho du khách nhiều trải nghiệm mới mẻ, thú vị, người dân làm du lịch trong tỉnh có thêm nguồn thu nhập để nâng cao chất lượng cuộc sống. 

Làng Thái Hải, thuộc xóm Mỹ Hào, xã Tân Cương hiện được xem như một trong những điển hình về khai thác giá trị nông nghiệp gắn với phát triển kinh tế-xã hội. Đây cũng là điểm đến thu hút du khách bởi mô hình sinh hoạt cộng đồng bền chặt ít nơi nào có.

Bản làng bảo tồn trọn vẹn các giá trị văn hóa Tày. Làng có 30 nếp nhà sàn cổ và các vật dụng truyền thống như cối xay thóc, cối giã gạo dùng nước, mâm gỗ, rổ rá, bồ đan bằng tre, nứa. Trang phục truyền thống, thuốc nam chữa bệnh, các món ăn đặc sản như bánh chưng, bánh gai, chè lam, thịt treo gác bếp, rượu men lá cũng được giữ gìn. Người dân duy trì ngôn ngữ dân tộc, hát Then, đàn Tính, nếp sống gia đình truyền thống và các nghi thức tâm linh như lễ hội Lồng tồng, lễ mừng thọ, cúng mụ, thờ cúng tổ tiên.

Với những lợi thế về cảnh quan thiên nhiên, văn hóa nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh đẩy mạnh phát triển du lịch cộng đồng. 

Trước đó, tại Lễ trao Giải thưởng Du lịch Việt Nam năm 2025, Khu bảo tồn Làng nhà sàn dân tộc sinh thái Thái Hải đã vinh dự được xướng tên ở 2 hạng mục giải thưởng: Điểm du lịch cộng đồng tốt nhất và Nhà hàng ăn uống phục vụ khách du lịch tốt nhất. Từ năm 2022, Thái Hải trở thành đại diện duy nhất của Đông Nam Á được Tổ chức Du lịch Thế giới (UNWTO) vinh danh là một trong 32 làng du lịch tốt nhất thế giới.

Những năm gần đây, du lịch cộng đồng đang trở thành động lực thúc đẩy phát triển kinh tế tại xã Ba Bể. Tận dụng lợi thế tự nhiên và văn hóa, từ năm 2022 đến nay, xã Ba Bể đã khuyến khích người dân tham gia phát triển du lịch cộng đồng, hình thành các mô hình homestay, các tổ du lịch cộng đồng tại các thôn Pác Ngòi, Bó Lù, Cốc Tộc, Bản Cám; đồng thời khuyến khích người dân cải tạo cảnh quan, phát triển sản phẩm dịch vụ đáp ứng nhu cầu trải nghiệm của du khách.  

Xã Ba Bể xác định bảo tồn văn hóa là điều kiện tiên quyết. Nhiều giá trị văn hóa bản địa như hát then – đàn tính, nghề dệt thổ cẩm, lễ hội Lồng Tồng Ba Bể, lễ cấp sắc… được gìn giữ thông qua các lớp truyền dạy, câu lạc bộ và hoạt động du lịch. Xã hiện có 03 câu lạc bộ văn nghệ, 11 đội văn nghệ, phục vụ thường xuyên cho du khách. Đặc biệt, nghề dệt vải truyền thống của người Tày đang được khôi phục tại thôn Pác Ngòi.

Để du lịch cộng đồng phát triển bền vững, chính quyền xã Ba Bể đặc biệt chú trọng đến đào tạo nguồn nhân lực. Những năm qua, xã đã phối hợp mở nhiều lớp tập huấn đa dạng, từ đào tạo hướng dẫn viên du lịch, rèn luyện kỹ thuật nấu ăn, bồi dưỡng kỹ năng giao tiếp, nghiệp vụ du lịch, đến các lớp truyền dạy hát then, đàn tính hay dệt thổ cẩm. Ngoài ra, các hộ làm du lịch cộng đồng cũng được tham gia những khóa bồi dưỡng chuyên sâu nhằm nâng cao kiến thức và kỹ năng phục vụ du khách. 

Từ lợi thế tự nhiên sẵn có, những năm gần đây, nhiều mô hình du lịch cộng đồng ở xã La Bằng đã từng bước hình thành, góp phần phát triển kinh tế hiệu quả. La Bằng có thế mạnh nổi bật là cảnh quan sinh thái gắn với cây chè - sản phẩm nông nghiệp đặc trưng của địa phương. Đây chính là lợi thế để xã phát triển loại hình du lịch cộng đồng,du lịch sinh thái kết hợp trải nghiệm sản xuất nông nghiệp. Hiện xã đã xác định hai khu vực trọng điểm để quy hoạch khu du lịch sinh thái, mỗi khu khoảng 50ha, tạo điều kiện thu hút đầu tư và phát triển dịch vụ.

Du lịch cộng đồng mang đến nhiều trải nghiệm hấp dẫn cho du khách. 

Theo đại diện HTX Mây sườn Đông (xóm Đầm Cầu, xã La Bằng), trước đây khách đến vườn chè không chỉ để mua chè mà còn muốn tận mắt thấy cách làm chè sạch. Chính nhu cầu ấy thúc đẩy HTX nghĩ đến việc phát triển du lịch cộng đồng. Năm 2024, HTX đầu tư cơ sở vật chất để phục vụ khách, đồng thời tạo việc làm cho người dân địa phương. Đến nay, HTX Mây sườn Đông không chỉ cung cấp sản phẩm chè mà còn tổ chức các hoạt động trải nghiệm như hái chè, sao chè, thưởng trà tại chỗ. Mô hình đã thu hút khoảng 1.000 lượt khách chỉ sau một thời gian ngắn đi vào hoạt động, trong đó có nhiều đoàn khách quốc tế. 

Thái Nguyên sở hữu lợi thế về hệ thống tài nguyên độc đáo với rừng tự nhiên, vườn quốc gia, sông, suối, hồ, thác, hang động... Nhiều địa danh nổi bật như: Vườn quốc gia Ba Bể, hồ Ba Bể, hồ Núi Cốc, thác Khuôn Tát, suối Cửa Tử, suối Mỏ Gà, hang Phượng Hoàng... cùng các đỉnh núi và thung lũng tạo nên cảnh quan núi, rừng, đồng, đèo hấp dẫn.

Địa phương này còn được mệnh danh là “Thủ đô gió ngàn” với việc lưu giữ nhiều di sản văn hóa và di tích cách mạng quan trọng trong hệ thống ATK của Chiến khu Việt Bắc. Các “địa chỉ đỏ” nổi tiếng bao gồm: ATK Định Hóa, ATK Chợ Đồn, Khu di tích lịch sử quốc gia 915, Nà Tu, cùng nhiều di tích lịch sử và tâm linh khác. 

Bên cạnh đó, tỉnh còn là mảnh đất “Đệ nhất danh trà” nổi tiếng với tiềm năng lớn cho du lịch nông nghiệp gồm nhiều vùng chè nổi tiếng như Tân Cương, La Bằng… cùng các vùng chuyên canh cây ăn quả và cây dược liệu. Đây cũng là nơi sinh sống của nhiều dân tộc anh em như: Kinh, Tày, Nùng, Dao, H'Mông...từ đó những năm qua tỉnh đẩy mạnh phát triển các loại hình du lịch như: Du lịch sinh thái - tự nhiên, du lịch văn hóa - lịch sử - cách mạng, du lịch nông nghiệp - nông thôn, du lịch cộng đồng - dân tộc vùng cao, tạo động lực quan trọng cho phát triển kinh tế-xã hội tại các địa phương.../.

Lê Hà