Đảm bảo an toàn hệ thống hồ chứa thuỷ lợi

TMO - Hồ chứa thuỷ lợi có vai trò quan trọng trong việc cung cấp nguồn nước cho sinh hoạt và sản xuất nông nghiệp, phòng chống lũ. Để chủ động điều tiết nguồn nước, thời gian qua, Điện Biên đã sớm lên phương án đảm bảo an toàn cho hệ thống hồ chứa thuỷ lợi trên địa bàn tỉnh.

Tỉnh Điện Biên có 13 hồ chứa nước dung tích lớn, những năm trước do ảnh hưởng của những đợt nắng nóng kéo dài, lượng mưa thấp dẫn đến tình trạng thiếu nước tại hầu hết các hồ chứa. Trong năm 2025, nhằm sớm ứng phó với tình trạng này, ngành chức năng đã thực hiện tích nước, tưới tiết kiệm, luân phiên để đảm bảo nguồn nước tưới tiêu cho nông nghiệp.

Bên cạnh đó, ngành nông nghiệp tỉnh Điện Biên cùng với các địa phương cũng đã chủ động phối hợp với các đơn vị quản lý thủy nông, thủy lợi trên địa bàn thường xuyên theo dõi diễn biến, cập nhật mực nước tại các khe, suối; xây dựng kế hoạch tưới tiết kiệm, luân phiên, tập trung nguồn nước đảm bảo cho sản xuất nông nghiệp. Lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Điện Biên cho biết, Điện Biên là địa bàn miền núi, các công trình hồ, đập chứa nước chủ yếu nằm ở vùng sâu, vùng xa, vào mùa mưa lũ khi xảy ra sự cố rất khó khăn cho việc ứng cứu. Vì vậy, Sở sớm có văn bản gửi UBND các huyện, công ty thủy nông, công ty thủy lợi và các đơn vị quản lý các hồ chứa, thực hiện đồng bộ các giải pháp để đảm bảo an toàn hồ đập trước mùa mưa lũ năm 2025.

Trước mắt yêu cầu các đơn vị rà soát, kiểm tra, đánh giá thực trạng, an toàn các công trình thủy lợi và thân đập. Đồng thời, các đơn vị cần xây dựng phương án sửa chữa, kịp thời những vị trí xung yếu quan trọng của thân đập, nạo vét lòng hồ; các phương án phòng chống thiên tai, ứng phó tình huống khẩn cấp trước khi vào mùa mưa lũ.

Cùng với đó khảo sát, đánh giá khả năng chứa nước của các hồ trên địa bàn tỉnh Điện Biên. Hiện nay, trên địa bàn TP. Điện Biên Phủ có 3 hồ chứa nước lớn là hồ Pá Khoang, Lọong Luông 1 và hồ Huổi Phạ. Tại các hồ này, nếu xảy ra sự cố sẽ gây ảnh hưởng rất lớn đến tính mạng và tài sản của người dân. Điển hình như hồ chứa nước Pá Khoang, xã Pá Khoang, có lưu vực hơn 77km2, dung tích hồ ứng với mực nước dâng là trên 56 triệu m3; ảnh hưởng tới hạ du gồm 4 nhà máy thuỷ điện, hơn 1.723 nhà cửa và trên 2.000ha lúa, hoa màu và diện tích nuôi trồng thuỷ sản của người dân.

Điện Biên tăng cường các hoạt động đảm bảo an toàn hồ chứa. (Ảnh minh hoạ).

Do đó, để đảm bảo an toàn cho các hồ đập,tỉnh Điện Biên đã sớm có phương án phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn cụ thể cho từng hồ chứa. Trước những diễn biến phức tạp của thời tiết, năm 2025, khu vực Tây Bắc được dự báo mùa mưa sẽ đến sớm hơn so với các năm trước. Chính vì vậy, công tác chuẩn bị ứng phó bảo vệ thân đập, hồ và các công trình thủy lợi đang được các cấp, các ngành của tỉnh Điện Biên rốt ráo thực hiện. Lãnh đạo Công ty TNHH Quản lý thủy nông Điện Biên, cho biết, đơn vị được UBND tỉnh giao quản lý, khai thác, vận hành 13 hồ chứa nước nằm trên địa bàn TP. Điện Biên Phủ, huyện Điện Biên, Điện Biên Đông và huyện Tủa Chùa, với tổng dung tích ứng với mực nước dâng bình thường là trên 66 triệu m3.

Nếu trên địa bàn có mưa nhiều, lũ lớn sẽ gây ra sự cố mất an toàn hồ đập, có nguy cơ cao đe doạ tính mạng tài sản của người dân và nhà nước. Để giảm thiểu mức thấp nhất thiệt hại do thiên tai gây ra, Công ty đã thành lập Ban Chỉ huy phòng chống, thiên tai và tìm kiếm cứu nạn, gồm 17 người.

Đây là những cán bộ có năng lực, chuyên môn tốt, được cử túc trực 24/24 giờ tại các hồ chứa trong mùa mưa lũ; đồng thời phối hợp với các lực lượng vũ trang, chính quyền địa phương để ứng cứu hồ đập, sơ tán dân trong vùng hạ du khi sự cố xảy ra. Bên cạnh đó, công ty cũng đảm bảo công tác chuẩn bị đầy đủ vật tư tại các hồ chứa nước như: Đá hộc, cát, sỏi, tre cây, cọc, bao tải, rọ thép, máy điện, búa tạ và các bãi kho chứa vật tư; chuẩn bị tốt phương án và các thiết bị chủ lực với phương châm 4 tại chỗ (chỉ huy tại chỗ, lực lượng tại chỗ, phương tiện, vật tư tại chỗ và hậu cần tại chỗ)…, có phương án cụ thể và sẵn sàng khi có sự cố xảy ra.

Việc quản lý, vận hành hồ chứa thủy lợi hiện nay gặp nhiều thách thức do biến đổi khí hậu. Do đó tỉnh Điện Biên, cần tăng cường thể chế, chính sách trong quản lý, đầu tư, bảo vệ công trình hồ chứa, đập dâng. Đồng thời nâng cao năng lực thông tin, cảnh báo, dự báo nguồn nước và đưa ra kịch bản cắt lũ, xả lũ phù hợp, bảo đảm an toàn cho vùng hạ du…

Tuy nhiên tại Điện Biên, khó khăn nhất trong việc đảm bảo hệ thống hồ chứa thuỷ lợi là do đặc thù địa bàn miền núi, các công trình hồ, đập chứa nước trên địa bàn tỉnh Điện Biên bị chia cắt bởi các dòng suối, nằm ở vùng sâu, vùng xa, vào mùa mưa lũ khi xảy ra sự cố rất khó khăn cho việc ứng cứu. Để giảm thiểu tối đa thiệt hại do thiên tai gây ra, trước mỗi mùa mưa bão, các đơn vị vận hành hồ đập, thuỷ lợi tại Điện Biên luôn đẩy mạnh việc kiểm tra, rà soát, đánh giá tính ổn định hoạt động của các công trình, nhất là các công trình đầu mối quan trọng và sửa chữa, khắc phục kịp thời những hư hỏng, biểu hiện xuống cấp ở các công trình hồ, đập.

Đẩy mạnh đầu tư các công trình thuỷ lợi giúp nông dân Điện Biên mở rộng diện tích canh tác nông nghiệp. 

Bên cạnh đó, chủ động xây dựng phương án phòng, chống lũ phù hợp với tính chất, đặc thù tự nhiên của mỗi hồ đập, sẵn sàng ứng phó với những diễn biến bất thường, gây mất an toàn. Hiện nay, để đảm bảo an toàn vận hành, các công trình được quản lý, duy tu bảo dưỡng thường xuyên, những hư hỏng nhỏ đều được sửa chữa kịp thời; qua đó các công trình được khai thác một cách hợp lý, tiết kiệm được nguồn tài nguyên nước và phát huy hiệu quả đầu tư; phục vụ tốt cho đời sống sinh hoạt, sản xuất của cộng đồng dân cư. Cùng với làm tốt công tác quản lý Nhà nước, cần phải đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao ý thức sử dụng nước tiết kiệm và huy động người dân tham gia quản lý, bảo vệ công trình.

Cùng với việc tăng cường công tác bảo đảm an toàn hồ chứa, Điện Biên còn chú trọng nâng cấp hệ thống thuỷ lợi trên địa bàn tỉnh. Các địa phương trong tỉnh đã tập trung nguồn lực đầu tư xây dựng các công trình thủy lợi, tạo điều kiện cho người dân khai hoang, mở rộng diện tích nông nghiệp.

Từ nguồn vốn chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2025, nhiều công trình thuỷ lợi tại Điện Biên được đầu tư xây mới với hệ thống đập đầu mối và tuyến kênh dẫn nước. Việc đầu tư công trình thủy lợi tại Điện Biên đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện sản xuất nông nghiệp và nâng cao đời sống người dân địa phương, nhất là điều tiết nước hợp lý trong mùa mưa bão.

Quỳnh Anh