Chủ động phòng chống hạn hán, thiếu nước sản xuất, sinh hoạt

TMO - Hiện nay, tình trạng hạn hán, thiếu nước trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang đang có xu thế tăng lên gây ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống sản xuất, sinh hoạt của Nhân dân trong mùa khô.

Theo dự báo của Trung tâm Khí tượng và Thủy văn Quốc gia, năm 2025 thời tiết tiếp tục có những biến động, đặc biệt tình trạng nguồn nước mặt, nước ngầm tiếp tục bị thu hẹp và hạ thấp. Nguy cơ thiếu nước cho cả sản xuất và sinh hoạt có thể xảy ra. Dự báo, trong mùa khô năm 2025, một số khu vực sẽ xảy ra tình trạng thiếu nước cục bộ do thiếu hụt lượng mưa và lượng dòng chảy ít do năng lực lấy nước của các công trình thủy lợi còn thiếu, chưa đồng bộ.

Báo cáo liên ngành Môi trường và Nông nghiệp lượng nước tích trữ trung bình hiện tại trong các hồ chứa hiện nay chỉ đạt khoảng 60 - 70% tổng dung tích trữ; mực nước sông Lô cũng đang ở mức rất thấp 11,51 m, thấp hơn cùng kỳ năm 2024 là 14 cm. Mực nước mặt bị thu hẹp, cạn kiệt kéo theo mực nước ngầm cũng bị hạ thấp.

Nguồn nước bị hạ thấp gây ảnh hưởng trực tiếp đến kế hoạch sản xuất nông nghiệp của người dân trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang. Đặc biệt là việc trồng, canh tác cây mía. Theo Kế hoạch niên vụ mía 2024-2025, toàn tỉnh Tuyên Quang sẽ trồng mới, trồng lại 1.000 ha mía nguyên liệu và theo khung lịch tháng 2 - 3 là thời điểm thích hợp nhất để xuống giống.

Tuy nhiên do ảnh hưởng của việc thiếu nước tưới, đã gần hết tháng 2, toàn tỉnh mới trồng được khoảng 50 ha, chiếm 5% kế hoạch. Đơn cử tại xã Chi Thiết  (huyện Sơn Dương) vùng lõi nguyên liệu mía đến thời điểm này mới chỉ xuống giống được 2,5 ha trong tổng kế hoạch 15 ha. Cán bộ khuyến nông xã  Chi Thiết cho biết, thời tiết không có mưa ảnh hưởng rất lớn đến sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là tiến độ trồng mía.

Hiện tại chỉ những diện tích tiện tưới tiêu, xã mới cấp giống để người dân trồng, còn lại vẫn chờ mưa mới tiến hành làm đất để xuống giống. Giáp ranh xã Chi Thiết, tại xã Hào Phú, tiến độ trồng mía cũng đang bị chậm, nguyên nhân là do thời tiết không có mưa. Theo lãnh đạo UBND xã Hào Phú, niên vụ 2022 - 2023, người dân tập trung trồng mà không quan tâm đến thời tiết khiến hàng chục ha mía mới trồng bị thiệt hại.

Rút kinh nghiệm, xã đã lùi khung lịch xuống giống, để giảm thiểu thiệt hại. Lãnh đạo Công ty cổ phần Mía đường Sơn Dương cho biết, công ty đã chuẩn bị 10 nghìn tấn phân, 14 nghìn tấn mía giống và máy làm đất để đầu tư, hỗ trợ người dân trồng mía. Thích ứng với tình hình thời tiết, công ty đã có kế hoạch điều tiết vật tư, giống đến những vùng thấp trồng trước, những khu vực cao khi thuận lợi sẽ tập trung trồng sau, đảm bảo mía trồng đến đâu, nảy mầm, phát triển đến đó. Không chỉ có cây mía, nhiều diện tích cây màu của các hộ dân trên địa bàn thành phố Tuyên Quang, huyện Yên Sơn, Hàm Yên, Chiêm Hóa thời điểm này mới xuống được giống.  Thiếu nước cho sản xuất, nguồn nước phục vụ cho sinh hoạt người dân cũng đang phải tằn tiện bởi đây chưa phải đã là cao điểm của hạn hán.

Do thiếu nước tưới khiến nhiều diện tích mía của người dân Tuyên Quang chưa thể xuống giống. (Ảnh: NĐ). 

Theo kết quả rà soát của Trung tâm Nước sạch và Vệ sinh môi trường nông thôn, toàn tỉnh có 7 công trình cấp nước sinh hoạt nông thôn đang bị thiếu hụt nguồn nước để phục vụ nhu cầu nước sinh hoạt của người dân. Trong đó, huyện Lâm Bình có 6 công trình gồm: Công trình cấp nước xã Thổ Bình, thị trấn Lăng Can, xã Phúc Yên, xã Xuân Lập, xã Thượng Lâm, xã Bình An. Huyện Sơn Dương có một công trình là công trình cấp nước xã Ninh Lai.

Thiếu hụt nguồn nước đang ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt của người dân đặc biệt là những khu vực vùng cao, xa công trình nước. Do ở xa công trình nước nên lượng nước chảy về hạn chế, đặc biệt vào những giờ cao điểm nước càng khan hiếm. Theo dự báo của Đài Khí tượng và Thủy văn tỉnh, mùa khô năm nay được dự báo sẽ kéo dài, nguồn nước bổ sung bị thiếu hụt đã ảnh hưởng cả diện tích nước mặt và nguồn nước ngầm, tác động xấu đến hoạt động sản xuất, sinh hoạt của người dân.

Trước tình trạng khô hạn, thiếu nước gây ảnh hưởng trực tiếp tới đời sống sản xuất và sinh hoạt của người dân, UBND tỉnh Tuyên Quang đã triển khai nhiều biện pháp nhằm ứng phó với tình huống thiếu nước. Cụ thể, UBND tỉnh có công văn yêu cầu các huyện, thành phố, ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thực hiện các biện pháp cấp bách ứng phó với nguy cơ hạn hán, thiếu nước. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Sở Tài nguyên và Môi trường, Trung tâm Khí tượng và Thủy văn theo dõi, cập nhật, tình hình nguồn nước, ảnh hưởng của hạn hán, thiếu nước đến sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt; kiểm kê, nắm chắc thông tin về nguồn nước trên địa bàn để cập nhật phương án, kế hoạch phòng, chống nắng nóng, hạn hán, thiếu nước, của địa phương phù hợp với các kịch bản.

Bên cạnh đó, không để thiếu nước sinh hoạt, trường hợp cần thiết phải huy động lực lượng, phương tiện vận chuyển nước để cung cấp cho người dân. Đại diện ban quản lý công trình thủy lợi xã Vĩnh Lợi (huyện Sơn Dương) cho biết, ban đã chuẩn bị 3 máy bơm dã chiến để bơm nước tăng bo vào các ao chứa, tiếp đến là bơm điều tiết đến diện tích lúa mới cấy.

Đối với những diện tích khó khăn về nguồn nước tưới, ban đã đề nghị người dân chuyển đổi từ trồng lúa sang các loại cây trồng chịu hạn như ngô, đậu đỗ. Trước mắt tại thời điểm này, chưa ghi nhận diện tích cây trồng bị ảnh hưởng do thiếu nước.

Đối với nguồn nước sinh hoạt, Công ty cấp thoát nước Tuyên Quang, Trung tâm Nước sạch và Vệ sinh môi trường nông thôn cũng đã thực hiện phương án cấp nước theo khung giờ cho từng khu vực để chia sẻ cơ hội dùng nước cho tất cả mọi người. Trong trường hợp các khu vực quá khó khăn về nguồn nước, sẽ sử dụng xe chuyên dụng để đưa nước về cho người dân, đảm bảo không hộ dân nào bị thiếu nước sinh hoạt, ảnh hưởng đến cuộc sống.

Trong giai đoạn tiếp theo, để chủ động ứng phó với nguy cơ hạn hán, thiếu nước cục bộ, gây ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp và dân sinh, các bộ, ngành và địa phương trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang cần theo dõi, chủ động các kịch bản nhằm triển khai ứng phó có hiệu quả, nhất là trong những tháng cao điểm mùa khô.

Ðồng thời, thực hiện tốt việc dự báo ngắn hạn, dài hạn về thủy văn, nguồn nước, nguy cơ hạn hán, thiếu nước để kịp thời cung cấp thông tin cho các địa phương và người dân biết. Từ đó chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa, ứng phó, kiên quyết không để xảy ra bị động, bất ngờ, nhất là tại khu vực thường xuyên thiếu nước, khô hạn.

Ngô Tuyến