Cần siết chặt việc cấp phép và nhập khẩu hóa chất - khí N2O

TMO - Việc san chiết khí N2O vào các bình chứa phục vụ cho nhiều mục đích khác nhau (trong đó có giải trí) không chỉ gây tác động đến môi trường mà còn ảnh hưởng sức khỏe con người. Điều đáng nói là nhiều trường hợp kinh doanh khí cười trái phép bị phát hiện đều có kho chứa, khu san chiết hóa chất đặt trong khu dân cư. Điều này khiến dư luận quan ngại liệu có “lỗ hổng” nào trong quản lý hoạt động này hay không?

Nhiều vi phạm trong kinh doanh, sử dụng khí N20, nguyên nhân vì đâu?

Tạp chí điện tử Thiên nhiên và Môi trường đang triển khai chuyên đề về quản lý hoạt động kinh doanh cũng như tác động của hóa chất (khí N20) đến môi trường trong đó đã đề cập đến tình hình nhập khẩu, kinh doanh, cụ thể là việc san triết, sử dụng loại khí này đang có diễn biến phức tạp khi thời gian gần đây lực lượng chức năng phát hiện nhiều vụ vi phạm liên quan đến sử dụng khí N20. Các sai phạm chủ yếu liên quan đến việc bảo quản, san chiết và sử dụng không đúng mục đích.

Theo tìm hiểu, hiện nay, Cục Hóa chất (Bộ Công thương) cấp phép cho các doanh nghiệp nhập khẩu sản xuất, kinh doanh khí N2O với hai mục đích để dùng làm chất phụ gia hoặc khí công nghiệp. Như vậy, trước tình trạng bảo quản, san chiết và sử dụng khí N20 không đúng mục đích, dư luận đặt câu hỏi có hay không những “lỗ hổng” trong cấp phép và quản lý nhập khẩu loại hóa chất bị hạn chế này?

Thời gian qua, lực lượng chức năng đã phát hiện và xử lý nhiều trường hợp kinh doanh trái phép bóng cười có kho chứa đặt trong khu vực dân cư (Nguồn: CAND).

Ngoài sử dụng khí N20 không đúng quy định (bóng cười), cơ quan chức năng cũng phát hiện hàng loạt kho chứa khí N2O không đảm bảo tiêu chuẩn, an toàn, không rõ nguồn gốc, xuất xứ; không có hóa đơn, chứng từ và được đặt trong khu vực dân cư. Điển hình, ngày 29/3/2023, Đội Cảnh sát kinh tế Công an quận Thanh Khê (TP Đà Nẵng) phát hiện và thu giữ nhiều bình kim loại chứa khí N2O từ khu dân cư Phú Gia Compound (phường Tam Thuận, quận Thanh Khê, TP Đà Nẵng). Mở rộng điều tra, lực lượng chức năng phát hiện kho chứa, san chiết khí cười trên đường Nguyễn Huy Chương (quận Sơn Trà, TP Đà Nẵng).

Ngày 15/3/2023, Công an huyện Gia Lâm đã phối hợp cùng Cục Quản lý thị trường Hà Nội tiến hành xử phạt kho kinh doanh bóng cười được cất giấu trên tầng 24 của một căn hộ cao cấp cùng địa bàn. Ngày 4/4/2023, Công an Thành phố Hạ Long (Quảng Ninh) phát hiện 2 kho chứa hơn 200 bình khí N2O được mua từ nhiều nơi khác nhau, không có hóa đơn, chứng từ tại khu vực tổ 52C, khu 4B, phường Cao Xanh (TP Hạ Long). Ngày 15/5/2023, Đội Cảnh sát Điều tra tội phạm về ma túy phối hợp cùng Công an phường Cốc Lếu (TP Lào Cai) kiểm tra, phát hiện 6 bình chứa khí cười trên xe ô tô biển 24A 185-17 cùng 22 bình khí cười (loại 12 kg) và 18 bình khí cười (loại 70 kg) tại số nhà 25, đường Nguyễn Đức Cảnh, phường Cốc Lếu.

Mới đây nhất, ngày 4/6, sau 1 tuần ra quân kiểm tra các cơ sở kinh doanh ăn uống trên địa bàn, Công an quận Gò Vấp (TP. HCM) đã phát hiện một số cơ sở có hành vi vi phạm trong kinh doanh bóng cười và shisha. Cụ thê, từ 26/5 đến 1/6, Công an quận Gò Vấp phối hợp các đơn vị liên quan đồng loạt kiểm tra các tuyến đường có cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn uống trên địa bàn. Qua kiểm tra, lực lượng chức năng đã phát hiện một số cơ sở có hành vi vi phạm trong kinh doanh bóng cười và shisha, thu giữ 68 bình khí N2O, 19 lọ tinh dầu shisha, 15 bình hút shisha, 18 cây thuốc shisha, 2 hũ thuốc shisha.

Số tang vật (bình chứa khí N20) bị công an quận Gò Vấp thu giữ (Ảnh: Công an cung cấp).

Theo Luật Bảo vệ môi trường 2020, những kho lưu giữ hóa chất đặt trong khu dân cư cần đảm bảo khoảng cách an toàn. Ngoài ra, theo Luật Hóa chất 2007, một cơ sở hoạt động hóa chất còn phải đảm bảo những yêu cầu về khoảng cách an toàn, sắp xếp hóa chất, chống thấm, chống cháy nổ, chủng loại (có được đặt hay không) và rất nhiều quy định nghiêm ngặt khác. Khí N2O là hóa chất tính oxi hóa, thúc đẩy sản sinh phản ứng cháy, việc lưu trữ, sản xuất và kinh doanh nó cũng cần đảm bảo yêu cầu về phòng cháy chữa cháy (PCCC).

Cần quy trách nhiệm nếu tình trạng kinh doanh, sử dụng hóa chất khí N20 sai mục đích không giảm. (Nguồn: Bộ Công an).

Liên quan đến vấn đề này, PGS.TS. Phùng Chí Sỹ, Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam (VACNE) cho biết: “Nếu kho chứa khí N20 đặt trong khu dân cư thì rủi ro rất cao, nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Về luật, trong trường hợp cơ sở, kho chứa hóa chất không đảm bảo yêu cầu về môi trường, an toàn hóa chất, không đảm bảo yêu cầu về phòng tránh sự cố nếu xảy ra sự cố thì mức độ xử lý sẽ rất nặng. Bất kỳ cơ sở sản xuất, lưu chứa hóa chất nào đặt trong khu dân cư cũng đều phải có tham vấn của chuyên gia, cơ quan quản lý nhà nước cấp địa phương và cộng đồng dân cư xung quanh. Bên cạnh đó, đơn vị cần nộp hồ sơ xin cấp phép về cơ quan nhà nước có thẩm quyền. “Quy định rất chặt chẽ nên nếu cố tình làm sai mà gây ảnh hưởng sẽ xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự. Vấn đề không phải là đặt cơ sở, kho chứa có gây ô nhiễm hay không mà là đã được cấp phép đặt hay chưa. Điều này liên quan đến một số quy định luật pháp cần tuân thủ” - Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam (VACNE) nhấn mạnh.

Từ việc các cá nhân, tổ chức lợi dụng kinh doanh hóa chất N20, sử dụng không đúng mục đích, trái phép đã bị cơ quan chức năng xủ lý vi phạm trong thời gian vừa qua như: Công ty CP thương mại hóa chất Hoa Việt; Công ty Cổ phần Công nghệ bán dẫn NNO Plus; Công ty TNHH Dịch vụ Thương mại Hải Đăng Nguyễn; Công ty TNHH Novigas;...đã ảnh hưởng, tác động xấu đến môi trường, sức khỏe cộng đồng, các cơ quan chức năng cần siết chặt công tác quản lý nhà nước (cấp phép nhập khẩu, kinh doanh, sử dụng) đồng thời tăng cường kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ hoạt động này, cũng như cần quy trách nhiệm quản lý nếu tình trạng vi phạm liên quan đến loại hóa chất độc hại này không giảm.

Nhóm PV