Các tỉnh Tây Nguyên tập trung "cứu hạn" cho cây trồng

TMO - Tình trạng khô hạn đang diễn ra ngày càng nghiêm trọng trên diện rộng tại khu vực Tây Nguyên. Những ngày qua, nông dân các địa phương trong vùng đang khẩn cấp tìm mọi nguồn nước để "cứu hạn" cho cây trồng.

Đầu tháng 4, khu vực Tây Nguyên ở trong giai đoạn cao điểm mùa khô, dự báo hạn hán năm nay khốc liệt hơn mọi năm. Mực nước và lưu lượng trên các sông suối giảm dần và duy trì ở mức thấp hơn trung bình nhiều năm. Hàng nghìn hecta cây trồng héo rũ vì thiếu nước.  

Theo báo cáo của tỉnh Kon Tum, nếu tình hình nắng nóng gay gắt, khô hạn kéo dài, dự kiến sẽ có khoảng hơn 1.600ha cây trồng bị hạn vào cuối vụ đông xuân năm nay. Trong đó, diện tích lúa nước và hoa màu hơn 650ha, cây công nghiệp khoảng gần 1.000ha

Tại huyện Đăk Hà, "thủ phủ" cà phê của tỉnh Kon Tum với hơn 12.000 ha, tuyến kênh dẫn nước vào một số địa phương tại huyện cạn trơ đáy, bên cạnh là những rẫy cà phê vàng úa, cháy lá. Nhiều ngày qua, hồ chứa nước C3 với dung tích 370.000 m3, phục vụ tưới tiêu cho hơn 200 ha cây trồng trên địa bàn thôn Bình Minh, xã Hà Mòn chỉ còn đọng lại vũng nhỏ, phía đầu nguồn đất đai nứt nẻ, khô khốc. Theo Chi cục Thủy lợi tỉnh Kon Tum, địa phương có 80 hồ chứa thủy lợi. Do vào cao điểm mùa khô, nắng nóng diễn ra trên diện rộng, mực nước ở các hồ chứa, các công trình thủy lợi đang xuống thấp, đạt khoảng 60% công suất thiết kế.

Hồ chứa nước quan trọng trên địa bàn xã Hà Mòn, huyện Đăk Hà cạn trơ đáy. Ảnh: ĐN.  

Đài Khí tượng Thủy văn tỉnh Kon Tum cho biết, trong tháng 4, 5, thành phố Kon Tum và các huyện Sa Thầy, Ia H'Drai, Đăk Hà, Đăk Tô, Ngọc Hồi, Kon Rẫy, Đăk Glei có nguy cơ cao thiếu nước trên diện rộng. Sông Đăk Bla đoạn chảy qua huyện Kon Rẫy và TP Kon Tum lưu lượng nước thấp hơn từ 40-65%, mực nước thấp hơn các năm 0,2-1,2 m.  Để cứu cây trồng, nhiều ngày qua, người dân đã huy động hàng chục máy bơm công suất lớn hoạt động suốt ngày đêm. Thế nhưng, với tình hình hiện tại, khi lòng hồ đã cạn nước, chỉ những diện tích cà phê bị khô cháy mới được ưu tiên lấy nước trước. 

Tại tỉnh Gia Lai, theo dự báo của Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Tây Nguyên, từ tháng 1 - 6/2024 trên địa bàn khả năng nắng nóng xuất hiện. Tổng lượng mưa từ tháng 1 đến tháng 3 phổ biến ở mức thấp hơn so với trung bình nhiều năm (TBNN) cùng thời kỳ. Từ tháng 4 đến tháng 6 lượng mưa phổ biến xấp xỉ và thấp hơn so với TBNN, khả năng xuất hiện khô hạn trên diện rộng. Bên cạnh đó, các sông, suối tỉnh Gia Lai có khả năng cao xảy ra tình trạng thiếu hụt nguồn nước, đặc biệt ở số địa phương không chủ động nguồn nước và xa các công trình thủy lợi. trước tình trạng cạn nước ngọt, để đảm bảo nước tưới tiêu, nông dân tỉnh này phải khoan giếng tìm nguồn nước ngầm bơm tưới cho cây cà phê đang độ ra quả. 

Nắng nóng kéo dài khiến nhiều sông, hồ tại Gia Lai cạn kiệt. 

Tại vùng cà phê xã Ia Sao (huyện Ia Grai), hiện các hồ chứa thủy lợi đã cạn kiệt, nông dân đang dựa hoàn toàn vào nguồn nước từ giếng khoan. Nông dân khu vực này cho biết hiện nay cà phê đang độ ra quả non nên việc đảm bảo đủ nước tưới rất quan trọng. Nếu thiếu nước vào dịp này, cà phê sẽ bị rụng hoặc teo nhỏ, dẫn tới năng suất giảm thấp. Do đó nông dân đang tìm mọi cách khoan giếng tìm nước chống hạn thay vì chờ đợi nước mưa. Nhiều hộ dân dự tính thuê xe múc để tiếp tục khoét sâu vào rãnh nước dưới lòng hồ, đồng thời, tính phương án khoan giếng để lấy nước. 

Tính đến ngày 3/4, trên địa bàn tỉnh đã ghi nhận thiệt hại do hạn hán trên 5,2 tỷ đồng. Về nông nghiệp, mức độ thiệt hại do hạn hán hoàn toàn trên 70% có 83,2 ha, cây trồng, thiệt hại từ 50-70% hơn 81 ha. Các địa phương có diện tích bị hạn nặng như: huyện Phú Thiện thiệt hại khoảng 88,37 ha, ước giá trị thiệt hại gần 4,8 tỷ đồng, huyện Mang Yang có 27 ha, thiệt hại 317 triệu đồng, huyện Chư Păh có 62,54 ha, huyện Kbang 54 ha…

Tại tỉnh Đắk Nông, hạn hán còn khắc nghiệt hơn, nhất là các huyện phía bắc như Đắk Mil, Cư Jut, Krông Nô. Phần lớn các ao, hồ, sông, suối đã cạn, phải điều nước từ những nơi khác về để cứu cây trồng từ tháng 3. Trên địa bàn Đắk Nông có trên 300 công trình thủy lợi, tổng dung tích khoảng 172 triệu m3, song đến nay lượng nước chỉ còn gần 75 triệu m3; 29 công trình thủy lợi đã hết nước hoặc sắp cạn kiệt.

Nông dân trên địa bàn tỉnh Đắk Nông chật vật tìm kiếm nguồn nước cứu hạn cho cây trồng. Ảnh: LP. 

Toàn huyện Đăk Mil (Đắk Nông) có hơn 21.200 hecta cà phê. Để chủ động chống hạn cho cây trồng, chính quyền đã tuyên truyền nguy cơ thiếu nước phục vụ sản xuất, sinh hoạt để người dân biết, chia sẻ và chủ động cùng thực hiện các biện pháp tiết kiệm nước. Các đơn vị chức năng cũng kiểm tra, cập nhật, đánh giá cụ thể nguồn nước các suối, hồ, đập,... Khoanh vùng diện tích cây trồng có khả năng bị hạn, thường xuyên hạn và diện tích cây trồng không đủ nước. 

Tỉnh Đắk Lắk đang bước vào cao điểm mùa khô, nắng nóng kéo dài khiến nhiều công trình thủy lợi xuống dưới mực nước chết, ảnh hưởng lớn đến hàng trăm ha cà phê, lúa nước. tại huyện Lắk, khoảng 800 ha lúa đang thời kỳ ngậm sữa của xã Đắk Liêng có nguy cơ thiếu nước tưới. Để đảm bảo cho diện tích này đủ nước tưới, UBND huyện Lắk đã phối hợp với các đơn vị triển khai đưa máy bơm nước từ sông Krông Ana lên để phục vụ cho bà con.

Tại huyện Krông Búk cho biết, trên địa bàn có 8 hồ chứa hết nước. Hiện nay nguồn nước mặt, nước ngầm trong giếng đào, giếng khoan thấp, giảm dần so với thời điểm các năm trước. Địa phương có hơn 247 ha cây trồng tại xã Cư Né và Ea Sin bị thiệt hại do thiếu nước tưới. Nếu thời gian tới trên địa bàn không có mưa thì tổng diện tích cây trồng bị ảnh hưởng sẽ hơn 1.000 ha. Theo Sở NN&PTNT Đắk Lắk, hiện có 73 hồ chứa do Công ty TNHH MTV Quản lý công trình thủy lợi quản lý đạt dung tích dưới 50%; 15 hồ cạn nước. Các hồ chứa vừa và nhỏ do địa phương quản lý hiện có 48 hồ chứa đạt dung tích dưới 50%, 18 hồ cạn nước.

Theo Sở NN&PTNT tỉnh, vụ Đông Xuân 2023-2024, toàn tỉnh gieo trồng được 62.981 ha cây trồng ngắn ngày các loại, trong đó có 40.000 ha lúa nước. Ngoài ra, trên địa bàn tỉnh còn có hơn 213.000 ha cà phê, 27.720 ha điều, 32.820 ha hồ tiêu và 43.324 ha cây ăn quả… nên nhu cầu nước tưới là rất lớn. Tuy nhiên, hiện nay mực nước trên các sông, suối phổ biến dao động theo xu thế giảm, lượng dòng chảy phổ biến ở mức thấp hơn trung bình nhiều năm cùng thời kỳ từ 10-30%, một số sông, suối nhỏ bắt đầu khô kiệt. Dự báo đến cuối vụ, toàn tỉnh sẽ có khoảng 8.000 ha cây trồng các loại thiếu nước tưới, trong đó có 6.000 ha cây ngắn ngày và 2.000 ha cây dài ngày. 

Các đơn vị vận hành thủy lợi trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk chủ động phương án điều tiết nguồn nước ứng phó với hạn hán tại các địa phương. Ảnh: BND. 

Theo Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Tây Nguyên, do ảnh hưởng El Nino, nền nhiệt khu vực mùa khô năm nay tăng cao hơn trung bình nhiều năm. Đồng thời mùa khô sẽ kéo dài hơn do mùa mưa đến muộn, mưa trái mùa có diễn biến cực đoan như mưa đá, mưa kèm dông lốc, sét. Từ nay tới cuối tháng 4 khu vực Tây Nguyên có khả năng sẽ hứng chịu thêm nhiều đợt nắng nóng gay gắt. Do đó, tình hình khô hạn sẽ khốc liệt hơn nhiều năm.  

Để hạn chế nguy cơ thiệt hại, chính quyền địa phương và người dân cần theo dõi, cập nhật thông tin dự báo khí tượng thủy văn. Đặc biệt các cơ quan cần theo dõi nguồn nước trên các hồ chứa, sông ngòi để cân đối nguồn nước. Dự báo mùa mưa Tây Nguyên năm nay tại một số nơi sẽ đến muộn khoảng 15 - 20 ngày so với các năm. Ngay trong mùa mưa vẫn có khả năng thiếu nước do mưa gián đoạn trong thời kỳ các tháng đầu mùa mưa (tháng 6, tháng 7), do vậy khô hạn vẫn có thể xảy ra.  

Lê Mai