TMO - Cách thành phố Kon Tum (tỉnh Kon Tum) khoảng 30 km về hướng tây bắc, nằm trên địa phận 2 huyện Sa Thầy và Ngọc Hồi, với sự đa dạng sinh học cao nhất trong hệ thống 30 vườn quốc gia trên cả nước, Vườn Quốc gia Chư Mom Ray được mệnh danh là Di sản Thiên nhiên ASEAN.

Vườn Quốc gia (VQG) Chư Mom Ray có tổng diện tích là 56.249,2 ha, thuộc các xã Rờ Kơi, Sa Nhơn, Sa Sơn, Mo Ray, thị trấn Sa Thầy của huyện Sa Thầy và xã Sa Loong, Bờ Y, Đắk Kan của huyện Ngọc Hồi, tỉnh Kon Tum. Đây là vườn duy nhất trong số 94 khu rừng đặc dụng của Việt Nam và những khu rừng đặc dụng của Đông Nam Á có diện tích rừng nguyên sinh lớn nhất và chứa đựng nguồn gene quý hiếm.

Chư Mom Ray được bao phủ bởi kiểu rừng chủ yếu là rừng thường xanh nửa rụng lá nhiệt đới. Vì vậy, Vườn Quốc gia Chư Mom Ray được các nhà sinh vật học đánh giá là thiên đường của các loài động thực vật. Trong đó, có 78 loài động thực vật ở Vườn Quốc gia Chư Mom Ray được coi là quý hiếm, nhiều loài được ghi vào Sách đỏ Việt Nam và thế giới.

VQG Chư Mom Ray sở hữu hệ sinh thái động thực vật quý hiếm

Theo khảo sát, VQG Chư Mom Ray có 270.000 loài thực vật; 97 loài thú; 270 loài chim thuộc 17 bộ và 60 họ; 69 loài bò sát và lưỡng cư; 19 loài cá nước ngọt; trong đó có nhiều loài đặc hữu: 2 loài đặc hữu Nam dãy Trường Sơn, 16 loài đặc hữu Việt Nam, 29 loài đặc hữu Đông Dương.

VQG Chư Mom Ray là khu vực có tính đa dạng sinh học cao, tồn tại 7 hệ sinh thái. Kiểu rừng chính ở đây là rừng thường xanh mưa ẩm á nhiệt đới và 5 hệ sinh thái rừng phụ là loại rừng trảng cỏ cây bụi, nơi tập trung của các loài thú móng guốc, thú ăn thịt... VQG Chư Mom Ray có giá trị về bảo vệ môi trường, điều hòa khí hậu, nguồn nước và phòng hộ đầu nguồn cho thủy điện Pleikrong, Ya Ly, Sê San 3 và phát triển du lịch sinh thái.

Ngoài ra, trên các đỉnh núi cao như Ngọc Vil, Ngọc Tu Ba, Chư Mom Ray… là nơi sinh sống của nhiều loài linh trưởng và các loài thú sinh sống trên cây như vượn, vọc; các loài chim quý như hồng hoàng, đại bàng đất, công… Theo các chuyên gia tại Dự án bảo vệ rừng và phát triển nông thôn, nếu đặt Chư Mom Ray trong quan hệ đối chiếu với hệ thống các tiêu chí đánh giá về giá trị đa dạng sinh học của một khu vực nói chung, Chư Mom Ray được tính tới 33 điểm trên thang điểm tuyệt đối 40, hơn cả các vườn quốc gia Cúc Phương, Ba Bể, Yoóc Đôn…

Loài voọc chà vá chân xám là động vật quý hiếm được bảo tồn tại VQG Chư Mom Ray

Theo phân loại của các chuyên gia tại Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh thái thuộc Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Chư Mom Ray có 9 loài động vật bị đe dọa ở mức độ cực kỳ nguy cấp, 145 loài ở mức độ nguy cấp, 57 loài ở mức độ dễ bị tổn thương. Còn theo các nhà khoa học thế giới, Chư Mom Ray có tới 15 loài thú đặc hữu Đông Dương và Vườn Quốc gia Chư Mom Ray đang tiến tới bảo vệ toàn cầu một số loài thú lớn quý hiếm, đang bị đe dọa và tuyệt chủng với nguy cơ cao.

Để góp phần bảo vệ có hiệu quả hơn tài nguyên rừng và phục vụ mục tiêu nghiên cứu khoa học, VQG Chư Mom Ray thành lập Trung tâm Cứu hộ bảo tồn và phát triển sinh vật.

Hiện nay, Trung tâm xây dựng vườn thực vật. Trong vườn thực vật, Trung tâm trồng, bảo vệ, di thực nhiều loại thực vật quý hiếm như trắc, cẩm lai, gõ mật, các loài lan... nhằm bảo tồn đa dạng sinh học và phục vụ nghiên cứu khoa học.

Giống lan Lọng đang được bảo tồn và phát triển tại VQG Chư Mom Ray

Theo thống kê, hiện nay, vườn trồng và bảo tồn 224 ha cây sao đen, dầu, muồng đen; 3 ha trắc; xây dựng được 600 m2 nhà lưới để bảo vệ các loài lan trước nhu cầu chơi lan và khai thác lan có nguy cơ làm cạn kiệt các loài lan quý trong rừng. Trung tâm đang cứu hộ nhiều loại động vật hoang dã như khỉ mặt đỏ, khỉ đuôi lợn, tê tê, rùa đất Sê Pôn, rùa núi vàng, kỳ đà..., do người dân và các cơ quan chức năng giao nộp.

Nằm ở vị trí địa lý ngã ba Đông Dương, VQG Chư Mom Ray có cơ hội lớn trong việc tham gia vào dự án hạ Mekong do các tổ chức quốc tế đầu tư để bảo tồn phát triển Chư Mom Ray được coi thiên đường của các loài động vật quý hiếm.

Thanh Nga

Tin nổi bật