Bảo tồn hệ sinh thái biển Tam Hải

TMO - Tỉnh Quảng Nam đang xúc tiến thành lập khu bảo tồn biển Tam Hải (Núi Thành) để gìn giữ, phát huy đa dạng sinh thái, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Xã đảo Tam Hải đang sở hữu vùng biển có hơn 90ha rạn san hô với khoảng 100 loài, trong đó phần lớn là san hô gạc nai và san hô khối. Hệ sinh thái rạn san hô Tam Hải còn có 41 loài rong biển, 168 loài cá, trong đó nhiều loài có giá trị kinh tế cao như cá hồng, cá mú, tôm hùm.

Đặc biệt, nhiều loài thủy sinh ở xã đảo Tam Hải được các nhà khoa học ghi nhận nhiều hơn ở Cù Lao Chàm (xã đảo Tân Hiệp, Hội An) - nơi đã hình thành khu bảo tồn biển hơn 10 năm qua.

Xã đảo Tam Hải sở hữu hệ sinh thái san hô đa dạng

Các loài rong biển Tam Hải tạo môi trường sống, bãi đẻ, nơi trú ẩn, nuôi dưỡng con non các loài tôm, cá, cua, ghẹ... Rong biển còn là loại dược liệu nên người dân tận dụng khai thác.

Trước đây, cộng đồng thôn Thuận An ở xã đảo Tam Hải thành lập tổ cộng đồng khai thác rong biển, hoạt động theo mùa vụ, với quy định không khai thác non, chỉ được cắt phần thân, chừa lại gốc. Thế nhưng, hoạt động của tổ cộng đồng ngày càng rời rạc, người dân tùy tiện bứt rong biển. Có thời điểm giá rong biển tăng lên hàng chục nghìn đồng/kg, người dân ở các địa phương khác kéo đến khai thác theo kiểu tận diệt.

Việc rong biển bị khai thác không theo kế hoạch đã đe dọa môi trường trú ẩn của nhiều loài sinh vật, dẫn đến các loài thủy sinh bị chết hoặc di chuyển đến vùng nước khác sinh sống, ảnh hưởng đến môi trường sống của các loài san hô, đa dạng sinh thái biển.

Cùng với đó, xuất phát từ giá trị kinh tế ngày càng cao nên người dân đã đẩy mạnh khai thác tôm hùm dẫn đến suy giảm nghiêm trọng. Có thời điểm, giá một con tôm hùm nhí 500 nghìn đồng nên người dân ồ ạt tìm bắt. Trước và sau tết Nguyên đán là thời điểm ngư dân tấp nập “săn” tôm hùm giống ở ven biển Tam Hải.

 Khai thác rong mơ đem lại nguồn thu nhập cao cho người dân tại xã đảo Tam Hải. Vì thế, cần tăng cường quản lý để người dân thực hiện khai thác bền vững nguồn lợi này

Thông tin từ Phòng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Núi Thành cho biết: Theo quy định, ngư dân chỉ được phép săn bắt tôm hùm có trọng lượng tối thiểu 160g nhưng với hình thức khai thác bằng lưới mành, nhiều tôm hùm giống bị bắt ở giai đoạn non, trọng lượng chỉ đạt dưới 100g. Đồng thời, mấy năm gần đây, địa phương phát hiện nhiều vụ khai thác rong mơ và tôm hùm giống trái phép. Người dân bứt rong, bắt tôm hùm giống khi còn quá non và không đúng mùa vụ.

Trước thực trạng trên, việc thành lập các khu bảo tồn biển là công cụ quản lý hữu hiệu để bảo toàn tính bền vững của các vùng biển và các ngành kinh tế biển dựa vào nguồn lợi tự nhiên như nghề cá, du lịch, các dịch vụ đi kèm.

Nhằm xúc tiến thành lập khu bảo tồn biển Tam Hải, UBND huyện Núi Thành đã giao Phòng NN&PTNT phối hợp với Viện Hải dương học (Viện Hàn lâm khoa học và công nghệ Việt Nam) thực hiện đề tài “Nghiên cứu cơ sở khoa học và thực tiễn để đề xuất thiết lập khu bảo tồn biển xã Tam Hải”.

Nhóm nghiên cứu đang trong quá trình đánh giá tổng thể các giá trị đa dạng sinh học, sinh thái biển Tam Hải, các mối nguy, sự đe dọa, bào mòn để đề xuất các giải pháp khôi phục. Đó cũng là nền tảng khoa học để đề xuất xúc tiến thành lập khu bảo tồn biển Tam Hải.

Việc thành lập khu bảo tồn biển Tam Hải sẽ dựa trên sự phối hợp giữa người dân, cơ quan quản lý và doanh nghiệp. Trong đó, Nhà nước chia sẻ quyền hạn, trách nhiệm và chức năng quản lý với những người sử dụng nguồn lợi. Người dân ý thức quyền lợi, trách nhiệm, cùng chung tay bảo tồn các giá trị đa dạng sinh học, bảo vệ các hệ sinh thái, tài nguyên thiên nhiên.

Nguyễn Ngọc