Bảo tồn đa dạng sinh học gắn với phát triển du lịch sinh thái bền vững

TMO - Hoạt động du lịch sinh thái không chỉ góp phần phát triển kinh tế - xã hội, mà còn đóng góp vào mục tiêu bảo tồn môi trường tự nhiên, đa dạng sinh học. Xác định tầm quan trọng này, thời gian qua UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đã đẩy mạnh triển khai các giải pháp nhằm phát huy giá trị tài nguyên tại Vườn quốc gia Côn Đảo trong phát triển du lịch sinh thái, đồng thời gắn với bảo tồn đa dạng sinh học hiệu quả.

Vườn quốc gia Côn Đảo thuộc khu vực quần đảo Côn Sơn có gần 6.000ha trên cạn và 14.000ha đất ngập nước cùng các hệ sinh thái: Rạn san hô, rừng ngập mặn, cỏ biển... được bảo tồn khá nguyên vẹn. Khu vực này ghi nhận  thảm thực vật vô cùng phong phú và đa dạng, từ những loài sống trên cạn đến những loài sống dưới nước, hơn 370 loài thân gỗ, hơn 100 loài cây dây leo, hơn 200 loài thảo mộc có lợi, cùng với 30 loại hoa phong lan khác nhau phân bố rải rác trên đảo. Tài nguyên thực vật rừng đã thống kê, xác định 1.077 loài thực vật bậc cao, trong đó có 44 loài được tìm thấy ở Côn Đảo lần đầu tiên và 11 loài được các nhà khoa học lấy tên Côn Sơn đặt cho, như: dầu Côn Sơn, bui Côn Sơn, đọt dành Côn Sơn,...

Hệ động vật rừng có 160 loài, trong đó 29 loài thú, 85 loài chim, 38 loài bò sát và 8 loài ếch. Có 3 loài động vật đặc hữu của Côn Đảo là: sóc đen, thạch sùng và khỉ đuôi dài. Tài nguyên đa dạng sinh học biển rất phong phú, đa dạng, với 1.725 loài sinh vật biển. Sự cách ly về địa lý là yếu tố tạo nên sự đa dạng về các hệ sinh thái, phong phú về thành phần loài và tính đặc hữu cao tại Côn Đảo. 

Tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đang phát huy những giá trị tài nguyên tại VQG Côn Đảo trong phát triển du lịch sinh thái gắn với bảo tồn đa dạng sinh học 

Nghị quyết 24-NQ/TW ngày 7/10/2022 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Đông Nam Bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 khẳng định tăng cường bảo vệ và bảo tồn đa dạng sinh học trong các khu dự trữ sinh quyển.  Theo đó, Côn Đảo của Bà Rịa - Vũng Tàu là địa phương được đặc biệt lưu ý, nhằm bảo tồn đa dạng sinh học.

Xác định nhiệm vụ trọng tâm của Côn Đảo là phát triển du lịch, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đang đẩy nhanh tiến độ Quy hoạch tổng thể phát triển Khu du lịch quốc gia Côn Đảo đến năm 2020 tầm nhìn đến năm 2030. Theo đó, Côn đảo ưu tiên phát triển các loại hình du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng cao cấp, du lịch văn hóa - lịch sử - tâm linh, đồng thời phải gắn kết với thị trường quốc tế và nâng cao tính cạnh tranh với du lịch các đảo khác ở trong và ngoài nước.

UBND tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu cho biết, để bảo tồn vốn quý, bảo vệ tài nguyên môi trường, đồng thời phát triển du lịch hiệu quả UBND tỉnh đã phê duyệt đề án du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, giải trí Vườn quốc gia Côn Đảo, giai đoạn 2021 đến năm 2030, tạo cơ sở pháp lý để thu hút đầu tư, làm nguồn lực cho việc xây dựng phát triển ngành du lịch Côn Đảo theo hướng bền vững. 

Theo đó, các tiềm năng tự nhiên và cảnh quan, môi trường, sự đa dạng về tài nguyên tự nhiên của hệ sinh thái đất ngập nước, rừng, biển, di tích lịch sử sẽ được bảo tồn, gắn với phát triển du lịch. Đồng thời, thông qua phát triển du lịch góp phần tuyên truyền, giáo dục đến người dân và du khách về các giá trị tự nhiên, văn hóa, lịch sử, nhân văn của Côn Đảo, nâng cao ý thức bảo vệ môi trường, tài nguyên thiên nhiên. Các sản phẩm du lịch sinh thái, giải trí, nghỉ dưỡng là trải nghiệm xem rùa biển đẻ trứng và xem thả rùa con về biển; bơi, lặn khám phá hệ sinh thái biển; tham quan yến tự nhiên làm tổ, khám phá sân chim biển ở đảo Hòn Trứng. Ngoài ra còn có các sản phẩm có tiềm năng phát triển cao tại khu vực Vườn Quốc gia như khám phá thiên nhiên, giải trí nghỉ dưỡng, chữa bệnh.

Côn Đảo được biết đến với loại hình du lịch xem rùa đẻ trứng đang thu hút đông đảo du khách. Các du khách tới đây sẽ được tận mắt chứng kiến động vật đã được đưa vào Sách đỏ đẻ từng quả trứng. Tại Côn Đảo có tới 14 bãi để rùa đẻ trứng như ở Hòn Tài, Hòn Bảy Cạnh, Hòn Tre… Trong đó, Hòn Bảy Cạnh là bãi biển có số lượng rùa lên bờ đẻ trứng nhiều nhất ở Côn Đảo, có đêm có tới 30 cá thể rùa mẹ lên bãi làm tổ và đẻ trứng. 

VQG Côn Đảo được biết đến với loại hình du lịch xem rùa đẻ trứng đang thu hút đông đảo du khách. Ảnh: H. Phước 

Theo đề án, địa phương sẽ xây dựng 17 tuyến du lịch sinh thái như: Tuyến đảo Côn Sơn - các đảo nhỏ; tuyến Ma Thiên Lãnh - Hang Đức Mẹ - Ông Đụng; Đất dốc - Núi Nhà Bàn; Sân bay Cỏ Ống - Hòn Cau... Tỉnh cũng đã phê duyệt 20 địa điểm cho thuê môi trường rừng tại Vườn quốc gia Côn Đảo để phát triển du lịch sinh thái kết hợp với bảo tồn thiên nhiên với gần 910ha, tuy nhiên phải đảm bảo các quy định giữ vững mục tiêu bảo tồn thiên nhiên, giữ vững độ che phủ rừng.

Đề án cũng quy định chủ đầu tư phải lập quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 trình cấp thẩm quyền phê duyệt trước khi triển khai dự án trên thực địa; công trình chỉ được xây dựng tại đất trống, trảng cỏ, nơi có cây bụi không có khả năng tự phục hồi.... và nhiều quy định xây dựng cụ thể khác. Việc phát triển du lịch sinh thái tại địa phương dựa trên tiềm năng, lợi thế sẵn có của Vườn quốc gia Côn Đảo về cảnh quan, môi trường và sự đa dạng về tài nguyên tự nhiên của hệ sinh thái rừng, biển, đất ngập nước, di tích lịch sử...

Trước đó, tại Quyết định số 417/QĐ-TTg phê duyệt nhiệm vụ điều chỉnh Quy hoạch chung xây dựng Côn Đảo, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu đến năm 2045. Theo Quyết định, phạm vi nghiên cứu lập quy hoạch bao gồm toàn bộ ranh giới hành chính huyện Côn Đảo, bao gồm 16 hòn đảo lớn, nhỏ với tổng diện tích đất nổi khoảng 75,78km2, diện tích mặt biển thuộc Vườn quốc gia Côn Đảo khoảng 140,00km2 và vùng biển xung quanh các đảo. Diện tích cụ thể sẽ được xác định trong quá trình lập đồ án, đảm bảo thống nhất với ranh giới hành lang bảo vệ bờ biển và phạm vi bảo tồn biển thuộc Vườn quốc gia Côn Đảo. Thời hạn quy hoạch giai đoạn ngắn hạn đến năm 2030, giai đoạn dài hạn đến năm 2045.

Quyết định đặt mục tiêu điều chỉnh quy hoạch chung xây dựng Côn Đảo phù hợp định hướng phát triển du lịch, bảo vệ và phát huy giá trị di tích lịch sử quốc gia đặc biệt. Bên cạnh đó, khai thác và bảo vệ sinh thái Vườn quốc gia, hướng tới phát triển Côn Đảo trở thành khu du lịch sinh thái biển đảo và văn hóa-lịch sử-tâm linh chất lượng cao, đặc sắc tầm cỡ khu vực và quốc tế. 

Thu Trang