Bảo đảm an toàn công trình thủy lợi, đê điều trong phòng chống bão lũ

TMO - Để bảo đảm an toàn hệ thống công trình thủy lợi, đê điều trong mùa mưa bão, ngay từ đầu năm các địa phương, đơn vị trên địa bàn tỉnh Yên Bái đã khẩn trương kiện toàn ban chỉ huy phòng, chống thiên tai, triển khai công tác đánh giá hiện trạng công trình thủy lợi, đê, kè, cống trước mùa mưa bão triển khai các giải pháp duy tu, sửa chữa. 

Do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, thời tiết ngày càng có diễn biến phức tạp, cực đoan, nhất là trong mùa mưa lũ. Trong khi đó, các hồ, đập trên địa bàn tỉnh chủ yếu được xây dựng cách đây hàng chục năm, kết cấu bằng đất, chịu tác động của nhiều trận mưa lũ nên tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn cho công trình và vùng hạ du. Chính vì vậy, việc chủ động đánh giá và xây dựng phương án sẵn sàng ứng phó, bảo vệ an toàn công trình hồ, đập được coi là nhiệm vụ đặc biệt quan trọng hiện nay.

Toàn tỉnh Yên Bái hiện có 2.333 công trình và cụm công trình thủy lợi vừa và nhỏ với diện tích tưới tiêu 25.608,99 ha, trong đó có 133 hồ chứa có dung tích từ 50.000 m3 trở lên và 24 đập thủy điện. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, phần lớn các hồ chứa này được xây dựng cách đây trên 30 năm, kết cấu bằng đất, chịu tác động của nhiều trận mưa, lũ nên đập dâng, tràn xả lũ, cống lấy nước bị xuống cấp, lòng hồ bị bồi lắng. Bên cạnh đó, ngoài hồ chứa thủy điện Thác Bà được vận hành theo quy trình liên hồ chứa trên lưu vực sông Hồng, các hồ chứa thủy điện còn lại đều có dung tích nhỏ, đập tràn tự do nên không có chức năng điều tiết lũ. 

Điều tra, đánh giá hiện trạng công trình thủy lợi, đê điều trước mùa mưa lũ được UBND tỉnh chỉ đạo các ngành chức năng, địa phương triển khai. Ảnh: ĐT. 

Theo kết quả kiểm tra, quan trắc năm 2023, hiện chỉ có 27/133 hồ thực hiện kê khai, đăng ký an toàn; 16/133 hồ lập, điều chỉnh, bổ sung quy trình vận hành hồ chứa nước; 16/133 hồ lập quy trình bảo trì công trình; 16/133 hồ lập và lưu trữ hồ sơ; 18/133 hồ thực hiện kiểm định an toàn đập, hồ chứa nước; 16/133 hồ thực hiện bảo trì, sửa chữa, nâng cấp, hiện đại hóa đập, hồ chứa nước; 16/133 hồ lập hệ thống cơ sở dữ liệu lên trang Web của Tổng cục Thủy lợi. 

Tuy nhiên, cũng qua kiểm tra, đánh giá cho thấy, các hồ, đập trên địa bàn tỉnh hiện nay đều chưa lắp đặt thiết bị và quan trắc công trình, hệ thống giám sát vận hành, thiết bị thông tin, cảnh báo an toàn cho đập và vùng hạ du đập, bản đồ ngập lụt hạ du cũng như mới đang trong quá trình lập các phương án bảo vệ đập, hồ chứa nước, ứng phó thiên tai... 

Theo nhận định của Đài Khí tượng thủy văn tỉnh Yên Bái, mùa mưa bão năm 2023 trên khu vực Biển Đông có từ 8 đến 10 cơn bão và áp thấp nhiệt đới, trong đó có khả năng ảnh hưởng trực tiếp đến thời tiết tỉnh Yên Bái khoảng 2 đến 3 cơn bão gây ra các hiện tượng thời tiết nguy hiểm, như: Giông, sét, lốc, mưa đá, lũ, lũ quét, sạt lở đất ở các vùng đồi núi và ngập úng ở các vùng trũng thấp, đô thị. Để chủ động ứng phó với các diễn biến bất thường của thời tiết, bảo đảm an toàn công trình thủy lợi, đê, kè trên địa bàn tỉnh, hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại do thiên tai gây ra, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Yên Bái yêu cầu các sở, ban, ngành, đơn vị liên quan và Ủy ban nhân dân các huyện, thị xã, thành phố triển khai thực hiện một số nhiệm vụ

Ủy ban nhân dân các huyện, thành phố tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật về thủy lợi, đê điều nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, khai thác, bảo đảm an toàn công trình, nâng cao nhận thức, năng lực ứng phó của người dân khi có sự cố xảy ra và tích cực tham gia bảo vệ công trình.  Rà soát, điều chỉnh, bổ sung Kế hoạch phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn lồng ghép phương án bảo vệ công trình thủy lợi, đê, kè đối với từng khu vực trọng điểm theo phương châm “4 tại chỗ”.

Tổ chức hướng dẫn, tuyên truyền và diễn tập phương án ứng phó với các tình huống khẩn cấp, đặc biệt là vùng hạ du các đập, hồ chứa nước xung yếu và vùng hạ du thành phố, thị xã, khu công nghiệp, công trình quan trọng. Tổng kết, đánh giá, rút kinh nghiệm công tác bảo đảm an toàn công trình thủy lợi, đê, kè trên địa bàn. Chuẩn bị đầy đủ lực lượng, vật tư, phương tiện dự phòng đảm bảo ứng phó ngay khi xảy ra sự cố về công trình thủy lợi, đê, kè.

Ngoài vật tư dự trữ hiện có, cần có kế hoạch huy động vật tư trong nhân dân để ứng phó kịp thời các sự cố xảy ra (kể cả vật tư, thiết bị của các doanh nghiệp, cơ quan đóng trên địa bàn). Huy động nguồn lực của địa phương và tu bổ các hạng mục cần thiết khác để chủ động xử lý những phát sinh đột xuất nhằm hạn chế đến mức thấp nhất các sự cố xảy ra khi có lũ, bão; bố trí ngân sách địa phương để thực hiện di dời công trình, nhà ở trong phạm vi bảo vệ đê, kè phải di dời nhằm đảm bảo an toàn cho người dân và hạ tầng kỹ thuật.

Vận hành an toàn các công trình thủy lợi, gia cố đê điều mùa mưa lũ góp phần hạn chế thiệt hại do thiên tai. 

Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ trì, phối hợp với các sở, ngành liên quan thành lập các đoàn: Kiểm tra, đánh giá tổng thể hiện trạng an toàn công trình thủy lợi, đê, kè trên địa bàn tỉnh; kịp thời phát hiện và đề xuất danh mục các công trình cần sửa chữa, khắc phục những hư hỏng, các yếu tố bất lợi có nguy cơ đe dọa an toàn công trình. Đối với những hồ chứa nước đã xây dựng quy trình vận hành thì rà soát đánh giá các nội dung không còn phù hợp, báo cáo cấp có thẩm quyền điều chỉnh bổ sung quy trình vận hành nhằm đảm bảo vận hành an toàn công trình và vùng hạ du.

Phối hợp với Ủy ban nhân dân các huyện, thị xã, thành phố và các chủ đầu tư, đơn vị có liên quan chỉ đạo các nhà thầu tập trung nguồn lực để đẩy nhanh tiến độ thi công hoàn thành vượt lũ, có phương án bảo đảm an toàn công trình, người và phương tiện thi công khi có lũ, bão. Kiểm tra, đôn đốc các đơn vị quản lý khai thác công trình thủy lợi khẩn trương thực hiện nghiêm các quy định của pháp luật về thủy lợi. Nếu có hành vi vi phạm thì xử lý hoặc tham mưu cấp thẩm quyền xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.

Sở Công Thương kiểm tra, đánh giá tổng thể thực trạng các hồ chứa nước thủy điện để yêu cầu chủ đầu tư xử lý kịp thời các công trình bị hư hỏng, xuống cấp bảo đảm an toàn công trình thủy lợi trong mùa bão lũ. Xây dựng phương án ứng phó khi có sự cố và phân công cụ thể trách nhiệm của tập thể, cá nhân để tổ chức thực hiện. Sở TN&MT chủ trì phối hợp với các sở, ngành, địa phương kiểm tra, xử lý các hoạt động khai thác cát, sỏi trái phép, các hoạt động gây ảnh hưởng đến an toàn công trình thủy lợi, đê, kè. 

Đối với các đơn vị khai thác công trình thủy lợi: Bố trí lực lượng đủ năng lực chuyên môn về quản lý, vận hành công trình thủy lợi theo quy định; thường xuyên tổ chức kiểm tra công trình trước, trong và sau mùa mưa, lũ; trực ban và giám sát an toàn công trình nhằm phát hiện và xử lý kịp thời các nguy cơ xảy ra sự cố công trình. Thực hiện giải tỏa các vật cản, phát quang phạm vi bảo vệ công trình thủy lợi đặc biệt đối với tràn xả lũ của hồ, đập; phát hiện, có biện pháp ngăn chặn kịp thời và kiến nghị biện pháp xử lý các hành vi vi phạm pháp luật trong phạm vi bảo vệ công trình thủy lợi.

Tăng cường theo dõi, cập nhật dự báo khí tượng thủy văn phục vụ chỉ đạo, vận hành bảo đảm an toàn công trình và vùng hạ du đập. Đối với đập, hồ chứa nước có dung tích từ 500.000 m3 trở lên (16 hồ): Cập nhật thông tin vận hành hồ chứa tối thiểu 2 lần/ngày trong điều kiện thời tiết bình thường và 4 lần/ngày khi có mưa, lũ (trong trường hợp mực nước hồ cao hơn mực nước thiết kế phải quan trắc tối thiểu 1 lần/giờ) lên trang điện tử thu thập thông tin điều hành hệ thống thủy lợi của Cục Thủy lợi (địa chỉ: www.thuyloivietnam.vn).

Kiểm tra, đánh giá an toàn công trình, thống nhất với Ủy ban nhân dân cấp huyện lập danh mục các công trình hư hỏng, xuống cấp có nguy cơ mất an toàn, báo cáo cấp có thẩm quyền bố trí kinh phí sửa chữa, khắc phục. Tổng hợp kết quả kiểm tra, đánh giá an toàn công trình thủy lợi trước mùa mưa lũ, gửi về Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn trước ngày 15/4/2023 (qua Chi cục Thủy lợi).

Trong năm 2022, trên địa bàn tỉnh Yên Bái đã xảy ra 22 đợt thiên tai do mưa vừa, mưa to, dông kèm lốc, sét, rét đậm, rét hại và ảnh hưởng hoàn lưu bão số 2, 3 đã gây thiệt hại về người, tài sản, nhà cửa của người dân. Thiên tai đã làm 3 người chết, 1 người mất tích; hư hỏng 618 căn nhà; thiệt hại về nông nghiệp 848,48 ha; thiệt hại 174.800 cây giống do sạt taluy; 19,9 ha nuôi trồng thuỷ sản; trên 700 con gia súc, gia cầm; 4 điểm trường; bị hư hỏng, cuốn trôi 14 công trình thủy lợi và 1 phai tạm thuỷ lợi, 3 công trình công cộng bị; sạt lở 320m bờ kè; sạt lở 2.035m bờ sông, suối; nhiều công trình và tài sản bị thiệt hại... Ước tính thiệt hại khoảng 161,4 tỷ đồng.

Để chủ động ứng phó với các tình huống thiên tai có thể xảy ra, giảm thiểu thiệt hại về người và tài sản, trong năm 2023, tỉnh Yên Bái sẽ tập trung rà soát, kiện toàn Ban Chỉ huy PCTT&TKCN các cấp; xây dựng kế hoạch, phương án ứng phó thiên tai theo cấp độ rủi ro thiên tai và phù hợp với thực tế tại địa phương; đẩy mạnh thông tin, tuyên truyền, phổ biến pháp luật, kỹ năng, nhận thức về thiên tai; tăng cường công tác dự báo, cảnh báo, thông tin liên lạc nhằm đảm bảo thông tin nhanh nhạy, kịp thời, chính xác; từng bước bổ sung thêm phương tiện và các trang thiết bị phục vụ công tác thông tin chỉ đạo như Trạm đo mưa nhân dân, đo lũ, phao cứu sinh, thuyền cứu hộ... 

UBND tỉnh yêu cầu UBND các huyện, thị xã, thành phố khẩn trương khắc phục hậu quả do thiên tai gây ra trong năm 2022, đặc biệt là khắc phục các công trình bị hư hỏng xong trước mùa mưa bão năm 2023. Thực hiện tốt chỉ đạo của tỉnh về công tác PCTT, phát huy phương châm"4 tại chỗ", di dời dân khỏi khu vực nguy hiểm, đảm bảo điều kiện vật chất ứng phó khi thiên tai xảy ra.

Thành lập các đoàn kiểm tra, rà soát các khu vực nguy cơ cao về sạt lở, lũ ống, lũ quét; kiểm tra các công trình hồ chứa trước mùa mưa nâng cao năng lực cảnh báo, dự báo sớm; xây dựng kế hoạch, phương án để không bị động khi có tình huống thiên tai xảy ra; đảm bảo dự phòng, cung ứng hàng hóa, giao thông, thông tin liên lạc, cấp điện an toàn khi có thiên tai; đẩy mạnh công tác thông tin truyền thông, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin cập nhật về tình hình thiên tai và các kiến thức cơ bản về PCTT đến người dân.

H. Cường