Bảo đảm an ninh nguồn nước trong phát triển kinh tế-xã hội

TMO - Để bảo đảm an ninh nguồn nước, tỉnh Sơn La đề ra các nhiệm vụ trọng tâm, nhằm bảo đảm số lượng, chất lượng nguồn nước phục vụ dân sinh trong mọi tình huống. Đồng thời, chủ động tích trữ, điều hòa nguồn nước; khai thác, sử dụng hiệu quả đi đôi với bảo đảm an toàn; ứng phó hiệu quả với các thảm họa, thiên tai liên quan đến nguồn nước, thích ứng với biến đổi khí hậu; bảo vệ môi trường, khắc phục tình trạng suy thoái, cạn kiệt, ô nhiễm nguồn nước.

Toàn tỉnh Sơn La hiện đang quản lý, vận hành 110 hồ chứa, 132 đập dâng các loại. Đây là các công trình có ý nghĩa quan trọng trong bảo đảm an ninh nguồn nước và an toàn đập, hồ chứa nước, liên quan trực tiếp đến đời sống, sản xuất của nhân dân, phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh. Địa phương này đặt mục tiêu đến năm 2025, 95% hộ gia đình ở thành thị, 60% hộ gia đình nông thôn được sử dụng nước sạch theo quy chuẩn, giải quyết cơ bản tình trạng thiếu nước sinh hoạt, sản xuất. Cơ bản sửa chữa, nâng cấp bảo đảm an toàn các đập, hồ chứa nước bị hư hỏng, xuống cấp, chưa đủ khả năng chống lũ theo thiết kế.

Đến năm 2030, 100% hộ gia đình thành thị, 80% hộ gia đình nông thôn được sử dụng nước sạch theo quy chuẩn; giải quyết căn bản nước sinh hoạt cho các vùng thường xuyên khan hiếm nước về mùa khô. Đến năm 2045, bảo đảm hộ gia đình nông thôn được sử dụng nước sạch theo quy chuẩn; dự báo cảnh báo dài hạn để xử lý ô nhiễm, suy thoái, cạn kiệt nguồn nước.

Theo đó, thời gian tới tỉnh tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức của toàn thể nhân dân về tầm quan trọng bảo đảm an ninh nguồn nước, an toàn đập, hồ chứa nước trong tình hình mới. Phát huy vai trò giám sát của người dân, cộng đồng, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị xã hội trong tuyên truyền, vận động nhân dân quản lý, tích trữ, sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả.

Phòng ngừa, kịp thời phát hiện, đấu tranh ngăn chặn và xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật với các hành vi xâm phạm an ninh, an toàn hoặc đe dọa xâm phạm an ninh, an toàn nguồn nước và đập, hồ chứa nước, công trình thủy lợi; bảo đảm an ninh, trật tự tại các địa bàn có đập, hồ chứa nước, công trình thủy lợi; đấu tranh với các hoạt động lợi dụng vấn đề an ninh nguồn nước, an toàn đập, hồ chứa nước để kích động, phá hoại chống phá Đảng, Nhà nước; huy động lực lượng tham gia xử lý sự cố mất an ninh nguồn nước, an toàn đập, hồ chứa nước.

UBND tỉnh Sơn La chỉ đạo các Sở, ngành chức năng vận hành an toàn, điều tiết nguồn nước hợp lý tại các hồ thủy điện trên địa bàn. Ảnh: EVN.  

Tiếp tục triển khai điều tra cơ bản, giám sát, kiểm kê, đánh giá về năng lực kết cấu hạ tầng ngành nước, trữ lượng, chất lượng nguồn nước, kịp thời cung cấp số liệu phục vụ công tác lập quy hoạch và quản lý, chỉ đạo, điều hành, hỗ trợ ra quyết định. Xây dựng và vận hành hệ thống cơ sở dữ liệu về quy hoạch, mức độ bảo đảm an ninh nguồn nước, chia sẻ dữ liệu đồng bộ, kịp thời giữa các sở, ngành, địa phương. Hoàn thành lập, rà soát, phê duyệt quy hoạch chung của tỉnh, tích hợp đầy đủ các quy hoạch có tính chất kỹ thuật, chuyên ngành liên quan đến nguồn nước và đập, hồ chứa nước vào quy hoạch chung của tỉnh.

Kịp thời rà soát và điều chỉnh quy hoạch làm cơ sở định hướng phát triển có trọng tâm, trọng điểm, góp phần bảo đảm an ninh nguồn nước, an toàn đập, hồ chứa nước. Tăng cường nghiên cứu, đánh giá tác động của các hoạt động phát triển đến dòng chảy và môi trường sinh thái, đặc biệt là các công trình thủy điện nhỏ ở 02 lưu vực sông Đà, sông Mã; tiếp tục triển khai nghiên cứu, xây dựng tầm nhìn, kịch bản phát triển, giải quyết các tác động cực đoan về hạn hán, thiếu nước, lũ, ngập lụt, ô nhiễm, suy thoái nguồn nước, bảo vệ môi trường nước, đặc biệt là giải pháp dài hạn cho các khu vực có nguy cơ cao về mất an ninh nguồn nước.

Xây dựng mới đập, hồ chứa nước, công trình điều tiết nguồn nước tại các vùng thường xuyên xảy ra hạn hán, thiếu nước, lũ, ngập lụt, để tích trữ, chuyển nước, giảm ngập lụt, nhất là các khu vực trọng điểm phát triển kinh tế của tỉnh. Rà soát cơ cấu, sắp xếp lại quy mô ngành nông nghiệp và các lĩnh vực sản xuất sử dụng nhiều nước. Hiện đại hóa vận hành hệ thống công trình thủy lợi; áp dụng các giải pháp sử dụng nước tiết kiệm, tái sử dụng nước; theo dõi, giám sát sử dụng nước để giảm thất thoát, lãng phí nước trong sinh hoạt và sản xuất. Triển khai các giải pháp bổ sung nguồn nước tại chỗ cho sinh hoạt tại các khu vực thường xuyên thiếu nước. Tiếp tục đầu tư xây dựng công trình bảo vệ, kiểm soát nguồn nước, cấp, trữ nước, chuyển nước cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số, biên giới, vùng khan hiếm nước.

Quan trắc kiểm soát, bảo vệ chất lượng nguồn nước là nhiệm vụ quan trọng được UBND tỉnh quán triệt triển khai. 

Xây dựng, hoàn thiện công trình cấp nước sinh hoạt nông thôn, đô thị, ưu tiên đầu tư cho khu vực chịu ảnh hưởng của thiên tai, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, biên giới; thực hiện giải pháp tích, trữ nước quy mô nhỏ, hộ gia đình phục vụ sinh hoạt và sản xuất. Hoàn thành sửa chữa, nâng cấp duy tu, bảo dưỡng các đập, hồ chứa nước hư hỏng, xuống cấp, chưa bảo đảm thoát lũ, trong đó ưu tiên nâng cấp các đập, hồ chứa nước có nguy cơ cao xảy ra sự cố và đập, hồ chứa tại lưu vực tập trung dòng chảy nhanh. Tiếp tục đầu tư nâng cấp, hiện đại hóa mạng lưới trạm quan trắc khí tượng thủy văn chuyên dùng, nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo thiên tai liên quan đến nước. Củng cố, nâng cấp đảm bảo an toàn công trình thủy lợi, thủy điện.

Tiếp tục đầu tư củng cố, nâng cấp hệ thống kè chống sạt lở, cơ sở hạ tầng các dự án di dân khẩn cấp phòng, chống lũ quét, sạt lở đất, sạt lở bờ sông, suối; thực hiện các chính sách hỗ trợ phù hợp để người dân ở các vùng thường xuyên chịu ảnh hưởng của thiên tai, nhất là các hộ nghèo, hộ khó khăn có chỗ ở ổn định, hạn chế thiệt hại do thiên tai. Đổi mới, nghiên cứu áp dụng các công nghệ mới, tiên tiến, hiện đại, thông minh, vật liệu thân thiện với môi trường; thực hiện chuyển đổi số trong quản lý, điều tiết nguồn nước; ứng phó với thiên tai liên quan đến nước, thích ứng với biến đổi khí hậu; giám sát, quan trắc an toàn cho hệ thống hồ, đập và mạng lưới khí tượng thủy văn, lũ quét, sạt lở đất.

Xây dựng và triển khai cơ chế, chính sách đào tạo, đãi ngộ, thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ bảo đảm an ninh nguồn nước và an toàn đập, hồ chứa nước. Kiểm soát, giám sát chặt chẽ các nguồn thải, chất thải xả vào nguồn nước, nhất là nước thải sinh hoạt, công nghiệp. Đánh giá khả năng chịu tải, phân vùng xả thải, hạn ngạch xả nước thải; xác định mục tiêu, lộ trình giảm xả thải vào nguồn nước, công trình thủy lợi không còn khả năng chịu tải. Xây dựng và triển khai lộ trình cấm sử dụng các loại hóa chất độc hại gây ô nhiễm nguồn nước; quản lý chặt chẽ khai thác nước dưới đất ở khu vực có nguy cơ ô nhiễm, sụt lún đất.

Đẩy nhanh việc cải tạo, phục hồi các nguồn nước bị suy thoái, ô nhiễm nghiêm trọng, bảo vệ nguồn nước. Bảo vệ tốt diện tích rừng hiện có, đặc biệt là đối với diện tích rừng tự nhiên; nâng cao chất lượng rừng; phát triển rừng, đẩy nhanh việc phủ xanh đất trống, đồi núi trọc, khu vực sa mạc hóa; bảo vệ và phát triển bền vững nguồn sinh thủy, các hệ sinh thái ngập nước quan trọng. Chủ động phòng ngừa, ngăn chặn không để xảy ra sự cố môi trường; giảm thiểu và xử lý hiệu quả ô nhiễm môi trường từ hoạt động đầu tư, khai thác, kinh doanh; kiểm tra, phát hiện và giải quyết kịp thời các vi phạm, khiếu kiện liên quan đến nguồn nước theo quy định pháp luật.

Minh Vân