Áp dụng kinh tế tuần hoàn trong ngành nhựa

TMO - Dưới áp lực và các tác động tiêu cực từ rác thải nhựa, việc áp dụng kinh tế tuần hoàn cho ngành nhựa là hết sức cần thiết, nhằm tái chế, tái sử dụng lượng nhựa thải ra môi trường.

Theo Tổ chức Bảo tồn thiên nhiên quốc tế (IUCN), mỗi năm trên thế giới có khoảng 8 triệu tấn rác thải nhựa đổ ra biển. Rác thải nhựa trên biển có nguồn gốc chủ yếu là từ đất liền (khoảng 80%), phần còn lại là đổ thải trực tiếp ra biển. Tại Việt Nam, bình quân mỗi hộ gia đình sử dụng khoảng 1 kg túi nylon/tháng, riêng tại hai thành phố lớn là Hà Nội và TP Hồ Chí Minh trung bình mỗi ngày thải ra môi trường khoảng 80 tấn rác thải nhựa và túi nylon.

Theo thống kê của Hiệp hội Nhựa Việt Nam, lượng chất thải nhựa và túi nylon ở Việt Nam chiếm khoảng 8% đến 12% chất thải rắn sinh hoạt, nhưng chỉ có khoảng 11% đến 12% số lượng chất thải nhựa, túi nylon được xử lý, tái chế, số còn lại chủ yếu là chôn lấp, đốt và thải ra ngoài môi trường.

 Rác thải nhựa xuất hiện tràn lan ven biển tại Thanh Hóa

Theo các chuyên gia môi trường, mặc dù diện tích nước ta đứng thứ 68 trên thế giới, nhưng chúng ta lại đứng thứ 4 thế giới về lượng rác thải nhựa, với khoảng hơn 1,85 triệu tấn/năm. Ðiều đó đã làm tình trạng ô nhiễm ở nước ta trở nên nghiêm trọng hơn, bởi rác thải nhựa ảnh hưởng tới cảnh quan, sức khỏe con người và các loài sinh vật, gây thiệt hại cho các ngành kinh tế.

Trước thực trạng tài nguyên thiên nhiên đang dần cạn kiệt, ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu, vấn đề cấp bách thời điểm này là phải chuyển đổi phương thức, mô hình theo hướng bảo đảm phát triển kinh tế-xã hội, mà vẫn bảo vệ được môi trường. 

Nền kinh tế tuần hoàn lấy việc tái sử dụng tuần hoàn nguyên liệu làm trọng tâm, giảm tiêu hao nguyên liệu, nâng cao hiệu quả sản xuất và giảm đến mức thấp nhất ảnh hưởng tới môi trường. Chuyển đổi từ mô hình kinh tế truyền thống sang mô hình kinh tế tuần hoàn là một cách tiếp cận hướng tới mục tiêu phát triển bền vững, đã được chính phủ của nhiều quốc gia hưởng ứng và triển khai.

Tại Việt Nam, với ngành công nghiệp nhựa phát triển nhanh và mạnh mẽ thời gian qua, nhất là với nguồn phế liệu nhựa thải lên tới 18 nghìn tấn/ngày, giá phế liệu lại thấp, do đó giá thành cũng thấp hơn so với giá của nhựa nguyên sinh. Ðây có thể được coi là thế mạnh để áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn.

Tại Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định cụ thể các nội dung liên quan nhựa như quản lý, tái sử dụng, tái chế, xử lý và phát triển mô hình kinh tế tuần hoàn về nhựa. Đồng thời, ban hành Kế hoạch hành động quốc gia về quản lý rác thải nhựa đại dương đến năm 2030.

Tuy nhiên, để giảm rác thải nhựa, đồng thời hướng tới nền kinh tế tuần hoàn ngành nhựa, Việt Nam cần phải quản lý theo chuỗi giá trị của nhựa, bắt đầu từ khâu thiết kế sản xuất và kiểm soát nguyên liệu đầu vào; đẩy mạnh công tác bảo vệ môi trường trong giai đoạn sản xuất, thương mại và tiêu thụ và thúc đẩy 3R+ (tiết kiệm, tái sử dụng và tái chế). Đồng thời, hạn chế sử dụng các sản phẩm nhựa dùng một lần, vật liệu đóng gói...

 Đẩy mạnh công tác bảo vệ môi trường trong giai đoạn sản xuất, thương mại và tiêu thụ ngành nhựa

Đối với lộ trình kinh tế tuần hoàn trong ngành nhựa cần thống nhất các đối tác tham gia trong chuỗi giá trị nhựa cùng phối hợp trong thiết kế, sử dụng và tái sử dụng nhựa; xác định các cơ hội thông qua chuỗi cung cấp để có thể giảm rác nhựa và chất liệu tạo ra nhựa được tái chế, tái sử dụng. phát triển công nghệ mới, tạo ra các sản phẩm, dịch vụ và ngành công nghiệp hỗ trợ trên cơ sở tiếp cận các mô hình kinh doanh kinh tế tuần hoàn; thể chế hóa trách nhiệm nhà sản xuất trong ngành bao bì nhựa để đầu tư vào hạ tầng tái chế…

Việt Nam đang thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững và ứng phó biến đổi khí hậu. Phát triển kinh tế tuần hoàn ngành nhựa sẽ giúp giảm các chất gây hiệu ứng nhà kính, vì chúng được thu hồi gần như triệt để, không phát thải ra môi trường. Nhờ mô hình nền kinh tế này còn bảo vệ môi trường, bởi nếu được tái chế, lượng rác thải nhựa thải bỏ ra môi trường sẽ giảm đi đáng kể, đồng nghĩa với chất lượng môi trường được cải thiện.

Thụy Hương