Xuất khẩu cá tra lấy lại đà tăng trưởng

TMO - Sau những tháng đầu năm xuất khẩu cá tra sụt giảm, cho đến thời điểm này, xuất khẩu cá tra đã có dấu hiệu tăng trưởng trở lại, được các thị trường gia tăng nhập khẩu, khiến cho kim ngạch xuất khẩu cá tra tăng. 

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), kim ngạch xuất khẩu cá tra trong 5 tháng đầu năm 2024 ước tính đạt 725 triệu USD, tăng 2% so với cùng kì năm 2023. Trong đó, xuất khẩu cá tra tháng 4/2024 đạt 168 triệu USD, tăng 13% so với tháng 4/2023 và tháng 5/2024 đạt 146 triệu USD, tăng 8% so với tháng 5/2024… 

VASEP cho biết thị trường nhập khẩu cá tra Việt Nam lớn nhất trong 5 tháng đầu năm vẫn là Hoa Kỳ, sau đó đến Trung Quốc, tiếp theo là châu Âu và một số thị trường Nam Mỹ khác. Đối với thị trường Hoa Kỳ, riêng phile cá tra đông lạnh vẫn là mặt hàng chủ lực của xuất khẩu sang thị trường này. Tính đến hết tháng 5/2024, xuất khẩu phile cá tra đông lạnh sang Hoa Kỳ đạt hơn 120 triệu USD, tăng 19% so với cùng kỳ năm 2023, chiếm 98% tỷ trọng trong tổng giá trị xuất khẩu cá tra sang Hoa Kỳ.

Trong các sản phẩm cá tra Việt Nam, Hoa Kỳ hiện đang tăng cường nhập khẩu cá tra chế biến sâu từ Việt Nam.  Tháng 1/2024,  Việt Nam xuất khẩu gần 295 nghìn USD cá tra chế biến sâu sang Hoa Kỳ, tăng gấp 18 lần so với cùng kỳ; tháng 2/2024, giá trị này đạt hơn 114 nghìn USD, tăng gấp 2.200 lần, tháng 3/2024 tăng 76% với 150 nghìn USD.

Đáng chú ý, tháng 4/2024, xuất khẩu các sản phẩm cá tra chế biến sang Hoa Kỳ đạt hơn 300 nghìn USD so với chỉ 5 USD giá trị xuất khẩu các sản phẩm này trong tháng 4/2023 (tăng gấp 67 nghìn lần). Trong khi đó, xuất khẩu cá tra đông lạnh vào thị trường Hoa Kỳ lại giảm sút do nhu cầu của người tiêu dùng giảm. Nhập khẩu cá tra đông lạnh trong tháng 4/2024 của Hoa Kỳ từ Việt Nam chứng kiến tăng trưởng âm 72% với giá trị đạt 165 nghìn USD.

Tổng xuất khẩu cá tra đông lạnh Việt Nam sang Hoa Kỳ trong 4 tháng đầu năm nay đạt gần 1 triệu USD, giảm 28% so với cùng kỳ năm ngoái. người tiêu dùng tại Hoa Kỳ đang tăng nhu cầu tiêu thụ các sản phẩm cá thịt trắng, đặc biệt là cá tra từ Việt Nam. Vừa qua, đông đảo doanh nghiệp Việt Nam đã tham gia và giới thiệu các sản phẩm cá tra Việt Nam tại Triển lãm Thủy sản Bắc Mỹ.

Với lợi thế của loài cá thịt trắng thơm ngon, phù hợp chế biến đa dạng món ăn từ fillet đóng gói, sản phẩm đông lạnh đến sản phẩm chế biến sẵn như fish sticks hay fish burgers, đã hấp dẫn được các nhà nhập khẩu đến từ thị trường này. Thêm vào đó, việc các nguồn cung cá thịt trắng cho Hoa Kỳ đang giảm trong bối cảnh khan hiếm các sản phẩm cá thịt trắng khác như cá rô phi cũng là tín hiệu khả quan cho xuất khẩu cá tra Việt Nam sang thị trường này.

Với thị trường châu Âu, VASEP cho biết, mặc dù thị trường này sôi động trở lại từ tháng 4/2024 cho đến nay, nhưng kim ngạch xuất khẩu cá tra sang thị trường châu Âu trong 5 tháng đầu năm 2024 ước chỉ đạt 70 triệu USD, vẫn sụt giảm 7% so với cùng kỳ năm 2023. Số liệu thống kê cho thấy, Đức vượt Hà Lan trở thành điểm đến lớn nhất của xuất khẩu cá tra Việt Nam trong khối châu Âu. 

Ngoài ra, tháng 5/2024, nhiều thị trường trong khối châu Âu tăng trưởng dương về nhập khẩu cá tra Việt Nam bao gồm: Lithuania tăng 215%, Tây Ban Nha tăng 69%, Bỉ tăng 62%, Hy Lạp tăng 46%, Bồ Đào Nha tăng 15%…Châu Âu được các doanh nghiệp cá tra đánh giá thị trường cần tập trung nhiều hơn vì nhu cầu tiêu thụ cá thịt trắng. Bên cạnh tập trung các mặt hàng giá trị gia tăng, đảm bảo các tiêu chuẩn xanh vào thị trường này, các hoạt động truyền thông, tiếp thị cho mặt hàng cá tra tại thị trường này cần tiếp tục được đẩy mạnh.

Để xuất khẩu cá tra tăng trưởng như kỳ vọng trong năm 2024, các doanh nghiệp cần khai thác đa dạng thị trường và sản phẩm tiêu dùng. Ảnh: TTX. 

Đại diện Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thuỷ sản Việt Nam đánh giá, phục hồi và tăng trưởng kinh tế châu Âu trong năm 2024 sẽ là không dễ dàng trước những diễn biến ngày càng căng thẳng của cuộc xung đột Nga - Ukraine, cùng với xung đột ở Trung Đông, với những tác động đầy bất ổn và rủi ro cho triển vọng kinh tế của khối Liên minh này. Xuất khẩu thủy sản sang châu Âu, trong đó có cá tra, sẽ chịu ảnh hưởng của suy thoái chung toàn cầu.

Doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam cần khai thác tối đa những ưu đãi, lợi thế mà Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – châu Âu (EVFTA) mang lại để tham gia sâu hơn vào thị trường châu Âu. Đồng thời, việc đáp ứng các tiêu chuẩn xanh của khối thị trường này về bảo vệ môi trường, phát triển bền vững cũng là các yếu tố quan trọng cho doanh nghiệp Việt Nam thâm nhập sâu hơn vào châu Âu. 

Với sự khởi sắc của chế biến và xuất khẩu cá tra hiện nay, ngành cá tra dự báo giá xuất khẩu cá tra Việt Nam sẽ tăng 10% trong quý III/2024, bởi sự cộng hưởng các yếu tố nhiên liệu, chi phí logistics, lãi suất ngân hàng hạ nhiệt. Đây là cơ hội cho toàn ngành cá tra Việt Nam. Doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam cần khai thác tối đa những ưu đãi, lợi thế mà Hiệp định EVFTA mang lại để tham gia sâu hơn vào thị trường châu Âu. Đồng thời, việc đáp ứng các tiêu chuẩn xanh của khối thị trường này về bảo vệ môi trường, phát triển bền vững cũng là các yếu tố quan trọng cho doanh nghiệp Việt Nam thâm nhập vào châu Âu.

Theo VASEP, để xuất khẩu cá tra tăng trưởng như kỳ vọng trong năm 2024, các doanh nghiệp cần khai thác đa dạng thị trường và sản phẩm tiêu dùng. Mặc dù thị phần cá tra giảm ở một số thị trường lớn, nhưng xuất khẩu cá tra sang các thị trường nhỏ hơn như Mexico, Canada, Brazil và Anh đều có tín hiệu tốt.

Trong đó, Brazil là một trong số ít các thị trường đạt tăng trưởng dương về nhập khẩu cá tra từ Việt Nam năm 2023. Theo số liệu của Trung tâm Thương mại Thế giới (ITC), Việt Nam vẫn là nhà cung cấp cá thịt trắng số 1 cho Brazil. Năm 2024, dự báo nhu cầu tiêu thụ cá tra tại Brazil vẫn tiếp tục tăng, các doanh nghiệp xuất khẩu cá tra Việt Nam còn nhiều dư địa để phát triển thêm các sản phẩm giá trị gia tăng thay vì chỉ xuất khẩu mặt hàng phile cá tra đông lạnh sang thị trường này.

Một trong những thị trường được khuyến cáo nên chú trọng sản phẩm có giá cạnh tranh để tăng kim ngạch xuất khẩu trong năm 2024 là thị trường Đức. Theo VASEP, năm 2023, Đức tiêu thụ 38 triệu USD cá tra Việt Nam, tăng 31% so với năm 2022. Đức chủ yếu nhập khẩu các sản phẩm phile đông lạnh với giá trị gần 37 triệu USD, tăng 34% so với năm 2022, chiếm 97% tỷ trọng. Việt Nam hiện là nguồn cung cá thịt trắng thứ 6 (chủ yếu là cá tra) cho Đức, sau Trung Quốc, Nga, Na Uy, Mỹ, Ba Lan.

Theo dự báo, kinh tế Đức có dấu hiệu khôi phục trong năm 2024 nhưng người dân vẫn chưa mạnh dạn mua sắm. Do đó, các chuỗi phân phối thực phẩm quan tâm nhiều hơn đến mức độ cạnh tranh về giá nhập khẩu, trong đó có giá cá tra. Ngoài ra, trong nhập khẩu, Đức cũng sẽ chú trọng nhiều hơn đến các quy định liên quan đến kinh tế tuần hoàn, phát triển bền vững và phát triển xanh, sạch. Vì vậy, các doanh nghiệp xuất khẩu cá tra sang Đức cần chú trọng vào sản phẩm có giá cạnh tranh, bảo đảm chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm. Theo đó, các doanh nghiệp cần đổi mới quy trình sản xuất, ứng dụng công nghệ cao, tập trung chế biến sâu, trong đó lưu ý tận dụng phụ phẩm chế biến để tạo ra sản phẩm mới, giá trị mới nhằm thúc đẩy thương mại, mở rộng thị trường xuất khẩu.

Đức Hải