Xử lý ô nhiễm, nâng cao chất lượng môi trường làng nghề

TMO - Thành phố Hà Nội đặt mục tiêu đến năm 2030, 100% các làng nghề đã được công nhận trên địa bàn thành phố Hà Nội được đánh giá, phân loại theo quy định; 100% các làng nghề được công nhận của Hà Nội đáp ứng các điều kiện về bảo vệ môi trường.

Cụ thể, Danh mục, lộ trình và kế hoạch xử lý ô nhiễm môi trường đối với các làng nghề trên địa bàn thành phố Hà Nội đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 được ban hành nhằm  tạo chuyển biến rõ nét trong xây dựng các giải pháp tổng thể về xử lý ô nhiễm môi trường nhằm bảo tồn, duy trì và phát triển hoạt động sản xuất tại các làng nghề, làng nghề truyền thống đáp ứng được các yêu cầu về bảo vệ môi trường theo quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường hiện hành.

Các danh mục nghề gồm: Danh mục làng nghề ô nhiễm phải xử lý, lộ trình thực hiện đến hết năm 2025 và định hướng đến năm 2030; Danh mục làng nghề ô nhiễm có dấu hiệu mai một phải xử lý ô nhiễm kết hợp khôi phục sản xuất; lộ trình thực hiện đến hết năm 2025; Danh mục làng nghề có dấu hiệu chưa ô nhiễm, cần tiếp tục kiểm soát chất lượng môi trường; Danh mục làng nghề mai một cần rà soát, đề xuất đưa ra khỏi "Danh sách công nhận danh hiệu làng nghề, làng nghề truyền thống" của UBND thành phố, lộ trình thực hiện đến hết năm 2023. Hà Nội đặt chỉ tiêu đến hết năm 2025, 100% các làng nghề đã được công nhận trên địa bàn thành phố Hà Nội được đánh giá, phân loại theo quy định; 100% các làng nghề được công nhận của Hà Nội đáp ứng các điều kiện về bảo vệ môi trường.

Công tác bảo vệ môi trường tại các làng nghề cần được chú trọng nhằm ngăn ngừa nguy cơ ô nhiễm. 

Định hướng đến năm 2030, đảm bảo 100% các làng nghề của Hà Nội được công nhận đáp ứng đầy đủ các điều kiện về bảo vệ môi trường, khắc phục triệt để tình trạng ô nhiễm môi trường làng nghề trên địa bàn thành phố Hà Nội. UBND thành phố Hà Nội giao Sở Tài nguyên và Môi trường là cơ quan đầu mối chịu trách nhiệm tổ chức thực hiện Quyết định này; giám sát và đôn đốc các Sở, Ban, Ngành và UBND các quận, huyện, thị xã tổ chức triển khai thực hiện đảm bảo đúng tiến độ đề ra.

Hà Nội hiện có 1.350 làng nghề và làng có nghề, chiếm khoảng 56% tổng số làng ở khu vực nông thôn. Hoạt động sản xuất tại khu vực kinh tế này đã và đang đóng góp rất lớn vào phát triển kinh tế địa phương, giải quyết hiệu quả bài toán lao động nông thôn trong bối cảnh đô thị hóa diễn ra nhanh chóng. Đặc biệt, các làng nghề đã và đang tạo việc làm cho hàng triệu lao động và tổng doanh thu của các làng nghề lên tới 22-25 nghìn tỷ đồng mỗi năm. Tuy nhiên, hoạt động sản xuất tại làng nghề tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm môi trường cao nếu không có giải pháp kiểm soát, ngăn ngừa hiệu quả.

Các làng nghề đã đóng góp lớn trong phát triển kinh tế-xã hội tại địa phương, tuy nhiên cần được quy hoạch để bảo vệ môi trường, phát triển bền vững. 

Để giải quyết hiệu quả vấn đề ô nhiễm môi trường, thúc đẩy tối đa nguồn lực từ làng nghề, các địa phương đã chủ động quy hoạch khu, cụm, điểm công nghiệp gắn với các làng nghề. Thành phố cũng đã triển khai nhiều giải pháp, nhằm giải quyết hiệu quả vấn đề ô nhiễm môi trường cũng như phát triển làng nghề. Theo đó, trong năm 2023, Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội sẽ hoàn thành công tác rà soát, đánh giá, phân loại mức độ ô nhiễm môi trường đối với 100% làng nghề đã được công nhận trên địa bàn thành phố.

Sở NN&PTNT Hà Nội đã tham mưu thành phố xây dựng Đề án quy hoạch phát triển làng nghề Hà Nội giai đoạn 2022-2030, định hướng đến năm 2040; và đề nghị thành phố điều chỉnh, bổ sung, tích hợp "Đề án quy hoạch phát triển làng nghề Hà Nội giai đoạn 2021-2030, định hướng đến 2040" với Quy hoạch Thủ đô giai đoạn 2021-2030, định hướng đến 2050... trong đó đặc biệt chú trọng đến công tác phát triển kinh tế làng nghề gắn với bảo vệ môi trường, qua đó hướng đến mục tiêu phát triển các làng nghề bền vững.  

Theo đánh giá của Sở Công Thương thành phố, sản xuất  làng nghề vẫn tập trung chủ yếu ở ngoại thành, với quy mô sản xuất nhỏ, manh mún, trình độ thủ công, tổ chức sản xuất phân tán và chủ yếu là hộ gia đình. Hầu hết các cơ sở sản xuất nghề ở các làng nghề gặp khó khăn về mặt bằng sản xuất. Quy hoạch các cụm làng nghề còn nhỏ lẻ (7,4ha/cụm), thậm chí có cụm diện tích 1ha, lại dàn trải, chưa đáp ứng nhu cầu phát triển... điều này đã tạo nên sức ép cho môi trường  thành phố, gây ô nhiễm môi trường cục bộ tại một số khu vực nhất định có làng nghề và gần làng nghề. Trước thực trạng này, việc giải quyết cấp bách tình trạng ô nhiễm môi trường trong các làng nghề và vùng lân cận nhằm bảo đảm phát triển các làng nghề theo hướng bền vững là vô cùng cần thiết.

Để khắc phục những tồn tại trong quản lý môi trường làng nghề, thời gian qua, Hà Nội đã tích cực bổ sung, hoàn thiện hệ thống văn bản pháp lý và những quy định trong công tác bảo vệ môi trường làng nghề phù hợp với đặc thù của làng nghề. Nâng cao năng lực quản lý môi trường của chính quyền địa phương. Trong đó tăng cường các hoạt động giáo dục nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường và trách nhiệm của các cơ quan chính quyền cấp xã, tổ tự quản thôn có làng nghề; chế tài xử phạt các hành vi gây ô nhiễm của cơ sở sản xuất nghề đối với chính quyền địa phương có làng nghề. 

Minh Vân