Xây dựng NTM và GNBV giai đoạn mới phải hướng mục tiêu phát triển toàn diện, bền vững

TMO - Đối tượng và khu vực triển khai xây dựng nông thôn mới cần được phân vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa, khó khăn đặc thù; vùng khó khăn nhưng không thuộc khu vực dân tộc thiểu số; khu vực có điều kiện phát triển, từ đó có cách tiếp cận khác nhau, vừa đặt ra chỉ tiêu cao để phấn đấu, vừa có chính sách ưu tiên phân bổ nguồn lực, không thể ‘’cào bằng’.

Phát biểu tại cuộc họp nghe báo cáo và ý kiến về đề xuất chủ trương đầu tư chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững giai đoạn 2026-2035; Dự thảo Nghị định quy định chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2026-2030 vừa diễn ra mới đây, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà yêu cầu quá trình xây dựng văn bản phải dựa trên kết quả tổng kết, đánh giá kết quả thực hiện 2 chương trình xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững được nhân dân và cộng đồng quốc tế ghi nhận.

Cách thức tổ chức triển khai cũng để lại nhiều bài học quý giá, mà thành công lớn nhất chính là sự tham gia của cấp ủy, hệ thống chính trị và sự phát huy vai trò chủ thể của người dân, nhất là nông dân. Đây là điểm cần được khẳng định và tiếp tục kế thừa. Tuy nhiên, bên cạnh đó, việc thực hiện 2 chương trình xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững vẫn còn một số hạn chế như: Chia nhỏ quá nhiều dự án, ban hành nhiều cơ chế, cùng một nguồn vốn nhưng dàn trải khiến hiệu quả chưa cao. Ở một số nơi, có kinh phí nhưng không giải ngân, không triển khai được, gây lãng phí. Bộ máy và số lượng văn bản hướng dẫn quá nhiều, làm nặng nề thêm khâu thủ tục, giảm hiệu quả thực thi.

Nhân rộng các mô hình mang lại hiệu quả kinh tế cao trong giảm nghèo bền vững. Ảnh minh họa. 

Về chuẩn nghèo đa chiều, Phó Thủ tướng nêu rõ đây là chuẩn quốc tế được Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) khuyến nghị, các quốc gia có thể vận dụng linh hoạt tùy theo điều kiện thể chế và trình độ phát triển. Bộ Nông nghiệp và Môi trường cần bám sát các chuẩn mực đã ban hành, đồng thời dựa vào số liệu thống kê chính thức của cơ quan thống kê quốc gia để xác định mức thu nhập tối thiểu. Trên cơ sở đó, tính toán phù hợp với mục tiêu phát triển đến năm 2030, bảo đảm mức thu nhập bình quân đầu người được nâng lên, hộ nghèo cũng phải được hưởng thành quả chung của đất nước. Chuẩn nghèo không phải là "chỉ số cứng" mà cần điều chỉnh linh hoạt theo từng giai đoạn.

Ngoài yếu tố thu nhập, các nhóm chỉ số về giáo dục, y tế, việc làm, thông tin, dịch vụ cơ bản… cũng cần được rà soát. Phó Thủ tướng Chính phủ gợi mở bổ sung chỉ số về khả năng thích ứng với thiên tai, bão lũ…. vì "chỉ cần một cơn bão, một trận lũ lớn, nhiều hộ có thể rơi trở lại nghèo. Đây là yếu tố trực tiếp quyết định tính bền vững trong giảm nghèo".

Về phân loại đối tượng, Phó Thủ tướng Chính phủ cho rằng nên tiếp tục duy trì ba nhóm: Hộ nghèo, hộ cận nghèo và hộ có thu nhập trung bình. Nhóm hộ có thu nhập trung bình cần được quan tâm vì đây là ngưỡng dễ tái nghèo, đòi hỏi chính sách phòng ngừa và hỗ trợ kịp thời. Về tổ chức thực hiện, các nghị định, văn bản phải không chỉ đưa ra chuẩn mực mà còn thiết kế cơ chế, chính sách, phương án thực hiện và cơ chế giám sát đánh giá cụ thể. Đồng thời xác định rõ trách nhiệm của từng cấp, "Trung ương ban hành chuẩn, tỉnh cụ thể hóa, xã tổ chức thực hiện". Tại cấp xã, chính quyền, hệ thống chính trị, Mặt trận và nhân dân bàn bạc, quyết định công việc cần thiết, bảo đảm "dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra".

Về định hướng xây dựng nông thôn mới, Phó Thủ tướng nêu rõ, bộ tiêu chí mới phải kế thừa các thành quả đạt được, đồng thời bổ sung cho phù hợp giai đoạn phát triển mới. Mục tiêu là nông thôn phát triển toàn diện, bền vững, đời sống người dân ngày càng ấm no, hạnh phúc. Các văn bản của Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã ban hành cần được quán triệt đầy đủ và cập nhật trong quá trình xây dựng bộ tiêu chí mới.

Đối tượng và khu vực triển khai xây dựng nông thôn mới cần được phân loại: Vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa, khó khăn đặc thù; vùng khó khăn nhưng không thuộc khu vực dân tộc thiểu số; khu vực có điều kiện phát triển, từ đó có cách tiếp cận khác nhau, vừa đặt ra chỉ tiêu cao để phấn đấu, vừa có chính sách ưu tiên phân bổ nguồn lực, không thể ‘cào bằng’.

Phó Thủ tướng Chính phủ lưu ý, sau khi sắp xếp, sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã, nhiều địa phương cần sớm hoàn thiện quy hoạch đô thị, nông thôn và phân bổ nguồn lực hợp lý bởi quy hoạch phải đi trước một bước, làm cơ sở cho việc triển khai các nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, tránh tình trạng manh mún, chắp vá…/.

THIÊN LÝ