Vĩnh Phúc tăng cường giải pháp đảm bảo an ninh nguồn nước

TMO - Để đảm bảo đáp ứng nhu cầu sử dụng nước cho sản xuất, sinh hoạt trên địa bàn, tỉnh Vĩnh Phúc đã triển khai các giải pháp bảo đảm an ninh nguồn nước đến năm 2030 và các năm tiếp theo. 

Vĩnh Phúc có 4 sông lớn liên tỉnh chảy qua gồm sông Hồng, sông Lô, sông Phó Đáy và sông Cà Lồ; 9 lưu vực sông, suối nội tỉnh với chiều dài từ 10 km trở lên, cùng với đó là hệ thống các hồ chứa nước lớn và nguồn nước dưới đất đem lại tiềm năng tài nguyên nước trên địa bàn với trữ lượng 140 tỷ m3/năm.

Trên địa bàn tỉnh hiện có có 441 hồ, đập lớn nhỏ; trong đó, có 11 hồ lớn có dung tích trên 1 triệu m3, chiều cao đập trên 15m; 1 đập dâng có quy mô lớn, còn lại là các hồ đập nhỏ. Các hồ này ngoài cung cấp nước phục vụ sản xuất nông nghiệp, công nghiệp, đời sống dân sinh, kinh tế của người dân trong vùng còn có nhiệm vụ cắt lũ, giảm úng cục bộ cho vùng hạ lưu, góp phần cải thiện môi sinh, môi trường trên địa bàn. 

Nhằm tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác quản lý Nhà nước đối với tài nguyên nước trên địa bàn tỉnh, trong năm 2023, UBND tỉnh đã ban hành Chỉ thị số 24 về việc tăng cường công tác quản lý, bảo vệ tài nguyên nước trên địa bàn tỉnh; Kế hoạch số 211 kiểm kê tài nguyên nước đối với nguồn nước mặt nội tỉnh trên địa bàn đến năm 2025; phê duyệt 18 hồ sơ về tài nguyên nước.

Theo đó, Sở Tài nguyên và Môi trường thực hiện thanh tra, kiểm tra tại 17 đơn vị; 91/874 ao, hồ, đầm tại 9 huyện, thành phố về việc thực hiện các quy định của pháp luật về tài nguyên nước; công tác quản lý, sử dụng, bảo vệ hồ, ao, đầm không được san lấp trên địa bàn. Đồng thời thực hiện điều tra, đánh giá, xác định và công bố giá trị dòng chảy tối thiểu trên hệ thống sông, suối nội tỉnh. Điều tra, điều chỉnh danh mục nguồn nước phải lập hành lang bảo vệ và xây dựng phương án cắm mốc hành lang bảo vệ nguồn nước; khoanh định vùng hạn chế khai thác nước dưới đất.

Việc khai thác hiệu quả tài nguyên nước góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc. Ảnh: KL. 

Hiện nay toàn tỉnh có 33 công trình khai thác nước mặt với tổng lưu lượng khai thác gần 15 triệu m3/ngày, đêm và 82 công trình khai thác nước dưới đất với tổng lưu lượng khai thác trên 116 nghìn m3/ngày, đêm dùng cho sản xuất công nghiệp, dịch vụ và sinh hoạt. Trước những thách thức lớn ảnh hưởng đến an ninh nguồn nước trên địa bàn, Tỉnh ủy Vĩnh Phúc đã ban hành chương trình hành động để thực hiện Kết luận số 36 của Bộ Chính trị về đảm bảo an ninh nguồn nước và an toàn đập, hồ chứa nước trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Theo đó, địa phương này sẽ chủ động tích trữ, điều hòa nguồn nước, bảo đảm an toàn đập, hồ chứa nước; ứng phó hiệu quả với các rủi ro, thiệt hại từ các thảm họa, thiên tai liên quan đến nước, thích ứng với biến đổi khí hậu; bảo vệ môi trường, khắc phục tình trạng suy thoái, cạn kiệt, ô nhiễm nguồn nước.

Tỉnh Vĩnh Phúc đặt mục tiêu đến năm 2025, 95% hộ gia đình ở thành thị và 70% hộ gia đình ở nông thôn được sử dụng nước sạch theo quy chuẩn; giải quyết cơ bản tình trạng thiếu nước sinh hoạt, cấp nước cho sản xuất; cơ bản sửa chữa, nâng cấp bảo đảm an toàn các đập, hồ chứa nước bị hư hỏng, xuống cấp, chưa đảm bảo khả năng chống lũ theo thiết kế. Đến năm 2030, quản lý, phân phối đảm bảo nguồn nước phục vụ cho sinh hoạt, nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ và các ngành kinh tế quan trọng; 100% hộ gia đình ở thành thị và 80% hộ gia đình ở nông thôn được sử dụng nước sạch theo quy chuẩn.

Hoàn thành sửa chữa, nâng cấp các đập, hồ chứa nước hư hỏng, xuống cấp, thiếu năng lực phòng, chống lũ, hạn chế tích nước; chủ động phòng, chống thiên tai, thích ứng với biến đổi khí hậu; xây dựng và vận hành hệ thống theo dõi, đánh giá, giám sát an ninh nguồn nước và an toàn đập, hồ chứa nước trên địa bàn tỉnh theo phương thức quản trị nguồn nước của quốc tế. 

Tầm nhìn đến năm 2045, chủ động được nguồn nước phục vụ các hoạt động kinh tế - xã hội và đời sống dân sinh; bảo đảm các hộ gia đình ở nông thôn được sử dụng nước sạch theo quy chuẩn; dự báo, cảnh báo dài hạn để xử lý ô nhiễm, suy thoái, cạn kiệt nguồn nước, ứng phó với thiên tai, biến đổi khí hậu; kiểm soát và khắc phục tình trạng suy thoái, ô nhiễm nguồn nước tại các lưu vực sông, hệ thống công trình thủy lợi; hoàn thiện chính sách về nước đồng bộ, thống nhất liên ngành, liên vùng, bảo đảm an ninh nguồn nước. 

Để thực hiện những mục tiêu trên, UBND tỉnh yêu cầu các sở, ngành địa phương triển khai các giải pháp cụ thể như nâng cao nhận thức về tầm quan trọng bảo đảm an ninh nguồn nước và an toàn đập, hồ chứa nước trong tình hình mới cho cán bộ, đảng viên và nhân dân; hoàn thiện và cụ thể hóa thể chế, chính sách, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về bảo đảm an ninh nguồn nước và an toàn đập. 

Thực hiện đồng bộ và nâng cao chất lượng công tác quy hoạch thủy lợi, tài nguyên nước; nâng cao hiệu quả quản lý, vận hành, bảo đảm an toàn hồ, đập; nghiên cứu, phát triển, ứng dụng khoa học và công nghệ, chuyển đổi số trong bảo đảm an ninh nguồn nước, an toàn hồ, đập; tăng cường bảo vệ môi trường, bảo vệ nguồn sinh thủy, phòng, chống ô nhiễm, suy thoái, cạn kiệt nguồn nước…

Thời gian tới, địa phương này tiếp tục triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm đảm bảo an ninh nguồn nước trên địa bàn tỉnh. 

Từ tháng 7/2024, Luật Tài nguyên nước 2023 chính thức có hiệu lực thi hành. Để góp phần nâng cao hiệu quả việc khai thác, sử dụng bền vững, đảm bảo an ninh nguồn nước cho hiện tại và tương lai, ngày 10/7/2024, UBND tỉnh ban hành Kế hoạch số 164 triển khai Luật Tài nguyên nước 2023 trên địa bàn.

Theo đó, UBND tỉnh yêu cầu các sở, ban, ngành, UBND các huyện, thành phố, các xã, phường, thị trấn tăng cường tuyên truyền, thực hiện Luật Tài nguyên nước năm 2023 và Nghị định của Chính phủ, thông tư của Bộ Tài nguyên và Môi trường quy định chi tiết thực hiện một số điều của Luật Tài nguyên nước năm 2023.

Sở Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp với các đơn vị cung cấp thông tin, cập nhật dữ liệu tài nguyên nước quốc gia; xây dựng kế hoạch, thực hiện điều tra cơ bản tài nguyên nước trên địa bàn; tổ chức rà soát chức năng nguồn nước trong quy hoạch tỉnh. Chỉ đạo các tổ chức, cá nhân quản lý vận hành công trình thủy lợi đã xây dựng và khai thác trước ngày 1/1/2013 thuộc phạm vi quản lý mà chưa được đăng ký, cấp phép khai thác, sử dụng tài nguyên nước phải hoàn thành thủ tục đăng ký, cấp phép khai thác tài nguyên theo quy định của Luật Tài nguyên nước năm 2023...

Hiện nay, tỉnh Vĩnh Phúc đang triển khai hai dự án rất lớn liên quan bảo đảm an ninh nguồn nước từ vốn vay nước ngoài. Trong đó, Dự án Quản lý nguồn nước và ngập lụt Vĩnh Phúc có tổng vốn đầu tư hơn 4.800 tỷ đồng từ nguồn vốn vay của Ngân hàng Thế giới (WB), được triển khai từ năm 2016. Khi hoàn thành, dự án này sẽ ngăn ngừa tình trạng ngập lụt trên địa bàn 7 huyện, thành phố (trừ các huyện Lập Thạch và Sông Lô), quản lý tốt chất lượng nguồn nước mặt, thiết lập hệ thống cảnh báo lũ sớm, lắp đặt hệ thống quan trắc nguồn nước và chất lượng nước cho toàn vùng.

Dự án thứ hai là “Chương trình phát triển các đô thị loại II (các đô thị xanh) - Dự án thành phần tỉnh Vĩnh Phúc” có tổng vốn đầu tư hơn 2.200 tỷ đồng từ Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB). Mục tiêu của dự án là nạo vét và bảo tồn cảnh quan hồ Đầm Vạc, hoàn thiện hệ thống thoát nước và xử lý nước thành phố Vĩnh Yên giai đoạn II; hệ thống đấu nối nước thải cấp 3, quỹ quay vòng nước thải và vệ sinh hộ gia đình. Dự án được triển khai từ năm 2019 đến nay.

Theo đánh giá của ngành chức năng, hai dự án trên sẽ giải quyết triệt để tình trạng ngập lụt của tỉnh, bảo đảm nguồn nước phục vụ sinh hoạt và sản xuất kinh doanh trong nhiều năm tới. Tỉnh đang xây dựng các trạm bơm với công suất lớn để tiêu thoát nước, chống ngập lụt; nối sông Phan với sông Cà Lồ; xây dựng nhiều điểm xử lý nước thải tại những điểm dân cư đông đúc; đồng thời bảo đảm cảnh báo lũ sớm, lắp đặt các trạm đo mưa, điều khiển đóng mở cống thoát nước tự động ...

Các dự án trên giúp xử lý triệt để nước thải đô thị chảy vào đầm Vạc và sông Phan, góp phần xây dựng thành phố xanh Vĩnh Yên. Toàn bộ nước thải của thành phố Vĩnh Yên hiện nay đã được thu gom, xử lý tại các trạm xử lý nước thải và nhà máy xử lý nước thải. Thời gian tới, 60ha đầm Vạc sẽ được nạo vét để cải thiện môi trường nước. Phần còn lại của đầm Vạc sẽ được nạo vét trong một dự án khác. Như vậy, toàn bộ đầm Vạc sẽ được xử lý nước. Bên cạnh đó, một tuyến đường ven hồ tạo hành lang xanh có chu vi 3km quanh đầm Vạc sẽ được xây dựng.../.

Minh Tiến