Ứng dụng công nghệ, nâng cao khả năng cảnh báo sạt lở, lũ quét

TMO - Thời gian qua, ngành Khí tượng Thuỷ văn (KTTV) đã liên tục nghiên cứu, ứng dụng những tiến bộ khoa học kỹ thuật nhằm nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo các loại hình thiên tai. Đặc biệt, để tăng cường hiệu quả, thông tin nhanh, kịp thời tin tức về lũ quét, sạt lở đất, Tổng cục Khí tượng Thủy văn đã vận hành Hệ thống thông tin cảnh báo lũ quét, sạt lở đất thời gian thực.

Báo cáo về công tác phòng chống thiên tai, Cục Quản lý đê điều và Phòng chống thiên tai cho biết, trong 6 tháng đầu năm 2024, thiên tai ở Việt Nam đã làm 51 người chết mất tích; thiệt hại về kinh tế ước tính hơn 877 tỷ đồng. Mặc dù thiệt hại về kinh tế giảm nhưng số người thương vong lại tăng. 

Trước đó vào năm 2023, nước ta xảy ra 1.145 trận thiên tai, đặc biệt là mưa lớn gây sạt lở đất, lũ quét, lũ, ngập lụt trên diện rộng, các loại hình thiên tai như lũ, lũ quét, sạt lở đất, mưa lớn đã gây thiệt hại lớn về người, tài sản, cơ sở hạ tầng, ảnh hưởng đến đời sống, sản xuất của nhân dân, thiên tai làm 169 người chết, mất tích. 

Trước sự ảnh hưởng của lũ, lũ quét tới đời sống người dân, Tổng cục Khí tượng Thủy văn đã nghiên cứu, ứng dụng Hệ thống thông tin cảnh báo lũ quét, sạt lở đất thời gian thực nhằm giảm thiểu tối đa thiệt hại về người và tài sản của nhà nước, nhân dân. Đây là một công cụ tích hợp để giám sát, phân tích, xử lý dữ liệu, kết nối dữ liệu đa nguồn trên nền WebGIS. Hệ thống hỗ trợ truyền thông tin cảnh báo theo thời gian thực trên cơ sở tự động cảnh báo nguy cơ xảy ra lũ quét, sạt lở đất.

Hiện nay, thông tin cảnh báo nguy cơ lũ quét, sạt lở đất được cập nhập liên tục trên cổng thông tin điện tử của Tổng cục Khí tượng Thủy văn tại địa chỉ http://luquetsatlo.nchmf.gov.vn/. Tại đây tích hợp các thông tin phản hồi ra-đa thời tiết (tần suất cập nhật 10 phút/lần); dữ liệu bản đồ mưa thực đo 6 giờ, 12 giờ, 24 giờ, 3 ngày và 5 ngày đã qua. Các dữ liệu về các vị trí đã xảy ra sạt lở đất, lũ quét, các vị trí xung yếu, trọng điểm nguy cơ xảy ra lũ quét, sạt lở đất và sơ lược thông tin dự báo về đường đi của bão/áp thấp nhiệt đới được cập nhật thường xuyên.

Tại đây, người dùng có thể xem trên bản đồ các dữ liệu về các vị trí đã xảy ra sạt lở đất, lũ quét; các vị trí xung yếu, trọng điểm nguy cơ xảy ra lũ quét, sạt lở đất và sơ lược thông tin dự báo về đường đi của bão. Thông tin cụ thể đến từng xã và dựa vào đây, các địa phương, người dân cần đặc biệt lưu ý khi có cảnh báo. Thông tin cảnh báo cấp xã có thể cập nhật 1 giờ/lần khi có nguy cơ.

Sạt lở, lũ quét khiến nhiều nhà cửa, công trình tại huyện Mù Căng Chải (tỉnh Yên Bái) bị hư hỏng nặng nề. (Ảnh minh hoạ: TN). 

Hệ thống thông tin cảnh báo lũ quét sạt lở đất thời gian thực cũng hỗ trợ truyền thông tin cảnh báo theo thời gian thực trên cơ sở tự động cảnh báo nguy cơ xảy ra lũ quét, sạt lở đất. Qua đó, người dùng có thể theo dõi trực tuyến, thường xuyên về hiện trạng mây dông có khả năng xảy ra mưa lớn, dông, lũ quét và sạt lở đất; từ đó chủ động biện pháp để bảo vệ bản thân và tài sản.

Bên cạnh đó, công nghệ cảnh báo lũ quét, sạt lở đất tích hợp dữ liệu dự báo mưa hạn cực ngắn từ ra-đa kết hợp với dữ liệu từ mô hình số với độ phân giải cao (1-3km) và tích hợp hỗ trợ tra cứu thông tin. Việc tích hợp dữ liệu 1.000 điểm đo mưa vào cơ sở dữ liệu, cũng đang được tiến hành, bên cạnh đó còn phát triển công cụ cung cấp dữ liệu mưa 10 phút theo chế độ thời gian thực để phục vụ cảnh báo lũ quét, sạt lở đất.

Hệ thống thông tin cảnh báo lũ quét, sạt lở đất thời gian thực là một công cụ tích hợp những mô-đun giám sát, phân tích, xử lý dữ liệu, kết nối dữ liệu đa nguồn phục vụ hỗ trợ nghiệp vụ cảnh báo và truyền tin nguy cơ lũ quét, sạt lở đất cho các tỉnh miền núi Việt Nam.

Với công nghệ được cập nhật thời gian thực các biến số đầu vào và tự động hỗ trợ cảnh báo là bước tiến rất quan trọng trong cảnh báo các thiên tai có diễn biến nhanh, bất ngờ, như lũ quét và sạt lở đất. Thông qua hệ thống, các cơ quan chỉ đạo điều hành về thiên tai và tìm kiếm cứu nạn theo dõi thông tin cảnh báo và có hành động kịp thời hơn trong tình huống có thể xảy ra thiên tai. Đồng thời các dự báo viên có thể theo dõi trực tuyến toàn bộ các dữ liệu với thời gian gần thực trong công tác nghiệp vụ cảnh báo lũ quét, sạt lở đất. Qua đó hỗ trợ rất lớn cho nghiệp vụ của các dự báo viên từ cấp trung ương đến địa phương. Thông qua hệ thống, các bản tin cảnh báo sẽ được thực hiện nhanh chóng, kịp thời hơn so với trước đây.

Trong thời gian tới, Tổng cục Khí tượng Thủy văn sẽ tiếp tục hoàn thiện hệ thống tự động cập nhật dữ liệu quan trắc để đảm bảo tính ổn định; xây dựng và thử nghiệm ứng dụng di động để theo dõi và truyền tin cảnh báo lũ quét, sạt lở đất đến cộng đồng; cập nhật các vị trí trọng điểm, xung yếu trong hệ thống cảnh báo và tích hợp bản đồ phân vùng nguy cơ. 

Hiện tại, Hệ thống thông tin cảnh báo lũ quét và sạt lở đất thời gian thực đang được thử nghiệm vận hành bởi Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia và được đưa vào dự báo nghiệp vụ, tiếp tục hoàn thiện, nâng cao chất lượng cảnh báo. Với việc tăng cường quan trắc, giám sát, việc theo dõi liên tục thông tin qua các hệ thống dự báo trực tuyến, ứng dụng công nghệ cao trong việc rà soát các nguy cơ về lũ quét, sạt lở đất tại các địa phương là rất quan trọng. Đây là tiền đề, cơ sở để cơ quan chức năng, chính quyền địa phương cũng như người dân có thể chủ động phòng ngừa, ứng phó trước khi thiên tai xảy ra. 

Bùi Đạt