TMO - Ứng dụng công nghệ số đang trở thành giải pháp quan trọng giúp tỉnh Lâm Đồng nâng cao hiệu quả quản lý, vận hành hệ thống cấp nước khu vực nông thôn; góp phần từng bước khắc phục tình trạng thất thoát nước, nâng cao chất lượng dịch vụ, đáp ứng tốt hơn nhu cầu sinh hoạt của người dân nông thôn trên địa bàn tỉnh.

Trong những năm gần đây, tỉnh Lâm Đồng đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số vào lĩnh vực cấp nước khu vực nông thôn, xem đây là giải pháp quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và chất lượng dịch vụ.

Thông qua việc số hóa hồ sơ công trình, bản đồ mạng lưới cấp nước và dữ liệu khách hàng, các đơn vị quản lý đã chủ động hơn trong công tác vận hành, bảo trì và xử lý sự cố. Nhiều công trình cấp nước nông thôn được lắp đặt thiết bị giám sát tự động, cho phép theo dõi lưu lượng, áp lực và chất lượng nước theo thời gian thực, qua đó kịp thời phát hiện thất thoát, hư hỏng.

Bên cạnh đó, việc ứng dụng phần mềm quản lý giúp chuẩn hóa quy trình, giảm chi phí vận hành, nâng cao tính minh bạch trong cung cấp dịch vụ. Người dân khu vực nông thôn cũng từng bước tiếp cận các tiện ích số như phản ánh sự cố, tra cứu thông tin cấp nước, góp phần tăng cường sự tương tác giữa đơn vị cung cấp và người sử dụng. Những kết quả bước đầu cho thấy chuyển đổi số đang tạo nền tảng quan trọng để hệ thống cấp nước nông thôn của Lâm Đồng vận hành hiệu quả.

Tính đến cuối năm 2025, tỷ lệ hộ dân nông thôn sử dụng nước hợp vệ sinh của Lâm Đồng đạt 98%, song tỷ lệ sử dụng nước sạch đáp ứng quy chuẩn mới đạt 58%; trong đó, nước sạch từ các công trình cấp nước tập trung chiếm 34,27%.

Thực tiễn này cho thấy, bên cạnh việc mở rộng độ bao phủ, yêu cầu đặt ra là phải nâng cao chất lượng nước, tính an toàn và tính bền vững của hệ thống cấp nước nông thôn, để tiêu chí nước sạch được thực hiện thực chất, không chỉ dừng ở con số. Hiện toàn tỉnh có 624 công trình cấp nước tập trung khu vực nông thôn, nhưng số công trình hoạt động bền vững mới chiếm hơn 27%.

Gần một nửa số công trình không còn hoạt động, chủ yếu do mô hình quản lý phân tán, thiếu nguồn lực duy tu, bảo dưỡng. Thực trạng đó đặt ra yêu cầu cấp thiết phải kiện toàn mô hình quản lý, tập trung đầu mối vận hành, gắn với ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số, nhằm nâng cao hiệu quả khai thác và kéo dài “tuổi thọ” công trình.

Là đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Lâm Đồng, Trung tâm Nước sạch và Vệ sinh môi trường nông thôn tỉnh (Trung tâm) đang trực tiếp quản lý, vận hành 55 công trình cấp nước tập trung. Những năm gần đây, Trung tâm tập trung đầu tư nâng cấp công nghệ xử lý nước, áp dụng các giải pháp như lắng lamella, lọc trọng lực, rửa lọc tự động.

Đồng thời triển khai hệ thống biến tần điều tiết áp lực mạng lưới, góp phần giảm tỷ lệ thất thoát nước xuống dưới 16%. Đây là bước đi quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả vận hành, tiết kiệm tài nguyên nước và giảm chi phí sản xuất. Công tác chuyển đổi số được triển khai đồng bộ trong toàn bộ chuỗi cung ứng nước sạch nông thôn, từ quản lý, vận hành công trình, theo dõi lưu lượng, áp lực, chất lượng nước, đến ghi chỉ số, phát hành hóa đơn và thanh toán không dùng tiền mặt.

Tính đến cuối năm 2025, tỷ lệ hộ dân nông thôn sử dụng nước hợp vệ sinh của Lâm Đồng đạt 98%. (Ảnh: TD).

Hệ thống thông tin địa lý (GIS) được ứng dụng để quản lý mạng lưới đường ống, giúp theo dõi, cập nhật và xử lý kịp thời các sự cố trên toàn tuyến. Camera giám sát được lắp đặt tại các công trình cấp nước, cho phép theo dõi vận hành 24/24 giờ, góp phần nâng cao tính minh bạch và kỷ luật trong quản lý. Cùng với đó, công tác kiểm soát chất lượng nước được tăng cường một cách bài bản.

Trung tâm đã đầu tư phòng thử nghiệm đạt tiêu chuẩn ISO/IEC 17025 đối với các chỉ tiêu hóa lý, đồng thời hoàn thiện điều kiện để đạt chứng nhận VILAS đối với các chỉ tiêu vi sinh. Kết quả thử nghiệm chất lượng nước được cập nhật và công khai trên cổng thông tin điện tử, giúp người dân dễ dàng tiếp cận thông tin, qua đó củng cố niềm tin vào dịch vụ cấp nước sinh hoạt tập trung. Việc hoàn thiện hệ thống cấp nước sinh hoạt tập trung phải gắn với đổi mới mô hình quản lý và ứng dụng công nghệ.

Đây là điều kiện quan trọng để thực hiện thực chất tiêu chí nước sạch trong xây dựng nông thôn mới, không chạy theo số lượng mà đặt chất lượng và tính bền vững lên hàng đầu. Lãnh đạo Trung tâm Nước sạch và Vệ sinh môi trường nông thôn tỉnh Lâm Đồng cho biết, việc hoàn thiện hệ thống cấp nước sinh hoạt tập trung phải gắn với đổi mới mô hình quản lý và ứng dụng công nghệ.

Đây là điều kiện quan trọng để thực hiện thực chất tiêu chí nước sạch trong xây dựng nông thôn mới, không chạy theo số lượng mà đặt chất lượng và tính bền vững lên hàng đầu”. Điều này cũng phản ánh rõ định hướng chung của ngành trong giai đoạn tới là chuyển từ tư duy “mở rộng bao phủ” sang “nâng cao chất lượng dịch vụ”, trong đó công nghệ và dữ liệu số giữ vai trò trọng tâm. Việc ứng dụng công nghệ số trong cấp nước khu vực nông thôn đã và đang mở ra hướng đi mới cho Lâm Đồng trong quá trình hiện đại hóa hạ tầng kỹ thuật phục vụ dân sinh.

Không chỉ góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, giảm thất thoát nước và chi phí vận hành, chuyển đổi số còn giúp nâng cao chất lượng dịch vụ, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu sử dụng nước sạch của người dân nông thôn. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả lâu dài, tỉnh Lâm Đồng xác định tiếp tục hoàn thiện cơ sở dữ liệu dùng chung, đầu tư đồng bộ hạ tầng công nghệ và nâng cao năng lực số cho đội ngũ cán bộ quản lý, vận hành công trình cấp nước.

Song song đó, việc tăng cường tuyên truyền, hướng dẫn người dân tiếp cận và sử dụng các tiện ích số cũng là yếu tố quan trọng, bảo đảm chuyển đổi số đi vào thực chất. Với sự vào cuộc đồng bộ, chuyển đổi số trong cấp nước nông thôn sẽ tiếp tục phát huy hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và thúc đẩy phát triển bền vững khu vực nông thôn Lâm Đồng.

Bích Hạ

Tin nổi bật