Thúc đẩy truy xuất nguồn gốc, kiểm soát chất lượng hàng hóa

TMO - Việc xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc quốc gia theo chuẩn thống nhất, liên thông đa ngành trở thành yêu cầu cấp thiết để nâng cao năng lực cạnh tranh và vị thế hàng hóa Việt Nam.

Truy xuất nguồn gốc hiện nay không chỉ là yêu cầu bắt buộc đối với nhiều ngành hàng, đặc biệt là nông sản, thực phẩm, dược phẩm…mà còn là công cụ quan trọng giúp nâng cao tính minh bạch, uy tín thương hiệu đồng thời đáp ứng tốt hơn các tiêu chuẩn trong nước, đặc biệt là các thị trường xuất khẩu. 

Theo đánh giá của Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia, sau 5 năm triển khai Đề án 100 của Chính phủ, hoạt động truy xuất nguồn gốc tại Việt Nam đã có những bước tiến rõ rệt, từ thí điểm sang hình thành hạ tầng dữ liệu thống nhất, từng bước kết nối các bộ, ngành, địa phương và cộng đồng doanh nghiệp. 

Hiện toàn bộ 34 tỉnh/thành phố đã xây dựng Kế hoạch thực hiện Đề án “Triển khai, áp dụng và quản lý hệ thống truy xuất nguồn gốc” trên địa bàn tỉnh. 100% địa phương đã xác định nhóm sản phẩm chủ lực hoặc sản phẩm OCOP làm trọng tâm triển khai áp dụng truy xuất nguồn gốc; trên 25.000 doanh nghiệp áp dụng hệ thống truy xuất nguồn gốc.

Các địa phương đã triển khai nhiều hình thức hỗ trợ thiết thực, trong đó phổ biến nhất là cấp tem, mã QR, hỗ trợ chi phí áp dụng và hỗ trợ kỹ thuật. Tổng lượng tem, mã truy xuất nguồn gốc được cấp vượt 20 triệu tem, phản ánh quy mô hỗ trợ lớn và nhu cầu ứng dụng truy xuất nguồn gốc ngày càng tăng. Tại các địa phương có thế mạnh công nghiệp và dịch vụ, sự hỗ trợ được triển khai ở quy mô lớn hơn.

Cổng thông tin truy xuất nguồn gốc sản phẩm, hàng hóa Quốc gia đã chính thức được đưa vào vận hành từ 1/10/2024, đóng vai trò cầu nối để kết nối tất cả thành phần tham gia trong chuỗi cung ứng, giữa các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp. Hiện đã có 13 tỉnh/thành phố có hệ thống quản lý thông tin truy xuất nguồn gốc kết nối kỹ thuật với cổng. 

Truy xuất nguồn gốc thông qua mã QR trên từng sản phẩm giúp người tiêu dùng nắm bắt được nguồn gốc nông sản (Ảnh minh họa:ND). 

Về tiêu chuẩn quốc gia, đến nay, Bộ Khoa học và Công nghệ đã công bố 35 tiêu chuẩn quốc gia (TCVN) về truy xuất nguồn gốc và mã truy vết, định danh sử dụng trong truy xuất nguồn gốc. Bao gồm các nhóm tiêu chuẩn về: mã truy vết, định danh; tiêu chuẩn quy định chung cho hệ thống truy xuất nguồn gốc; tiêu chuẩn truy xuất nguồn gốc cho sản phẩm thịt gia súc, gia cầm, sữa và các sản phẩm từ sữa, thủy sản… Các tiêu chuẩn này đã bao phủ hầu hết các nhóm sản phẩm chủ lực cũng như yêu cầu đối với hệ thống.  

Đáng chú ý, từ ngày 23/12/2025, Hệ thống truy xuất nguồn gốc tại địa chỉ www.verigoods.vn của Bộ Công Thương chính thức đi vào vận hành, góp phần minh bạch thông tin sản phẩm, bảo vệ người tiêu dùng và hỗ trợ doanh nghiệp phát triển bền vững... Hệ thống bắt buộc áp dụng đối với một số nhóm hàng hóa từ 01/01/2026.  

Trong bối cảnh chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, vẫn gặp khó khăn trong việc đầu tư hạ tầng công nghệ và quản trị dữ liệu. Việc triển khai Hệ thống truy xuất nguồn gốc của Bộ Công Thương được kỳ vọng sẽ hỗ trợ kỹ thuật, tạo mặt bằng chung về năng lực truy xuất nguồn gốc, qua đó thúc đẩy chuyển đổi số đồng bộ trong toàn ngành.

Đồng thời, trước xu hướng người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến chất lượng, an toàn, xuất xứ và tính bền vững của sản phẩm, Hệ thống giúp cung cấp thông tin một cách trực quan, minh bạch và chính xác, hỗ trợ người tiêu dùng đưa ra các quyết định tiêu dùng có trách nhiệm, góp phần xây dựng văn hóa tiêu dùng lành mạnh và phát triển thị trường hàng hóa bền vững.

Hệ thống truy xuất nguồn gốc cho phép doanh nghiệp khai báo, cập nhật thông tin về nguồn gốc nguyên liệu, quá trình sản xuất, lưu thông và phân phối sản phẩm theo chuẩn dữ liệu thống nhất, đồng thời hỗ trợ cơ quan quản lý nhà nước trong công tác giám sát, hậu kiểm, phân tích rủi ro và xử lý vi phạm.

Thời gian tới, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các Bộ, ngành, địa phương, hiệp hội ngành hàng và cộng đồng doanh nghiệp để hoàn thiện Hệ thống, tổ chức tập huấn, hướng dẫn sử dụng. Bên cạnh đó, Bộ sẽ rà soát, hoàn thiện khung pháp lý, tiêu chuẩn và quy chuẩn có liên quan tạo nền tảng lâu dài cho việc xây dựng môi trường kinh doanh minh bạch, bảo vệ quyền lợi chính đáng của người tiêu dùng và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững./.

Đức An