Tuyên Quang siết chặt quản lý khai thác, sử dụng tài nguyên nước

TMO - Trước những áp lực ngày càng lớn lên nguồn tài nguyên nước, Tuyên Quang đang tăng cường các biện pháp kiểm tra, giám sát nhằm bảo đảm hoạt động khai thác, sử dụng đúng quy định. Việc siết chặt quản lý không chỉ góp phần hạn chế khai thác quá mức mà còn hướng tới bảo vệ bền vững nguồn nước phục vụ phát triển kinh tế – xã hội.

Trong bối cảnh nhu cầu sử dụng nước cho sản xuất nông nghiệp, công nghiệp và sinh hoạt ngày càng tăng, Tuyên Quang đang đứng trước thách thức lớn về quản lý tài nguyên nước. Những năm gần đây, tình trạng khai thác nước ngầm quá mức, sử dụng nguồn nước mặt không đúng quy định và suy giảm trữ lượng tại một số khu vực đã ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng nguồn nước và sự ổn định môi trường sinh thái.

Trước thực trạng đó, tỉnh Tuyên Quang triển khai hàng loạt giải pháp nhằm siết chặt hoạt động khai thác và sử dụng tài nguyên nước. Các cơ quan chức năng đã tăng cường kiểm tra, rà soát giấy phép khai thác, đồng thời yêu cầu các tổ chức, cá nhân thực hiện nghiêm việc quan trắc, báo cáo lưu lượng khai thác theo quy định.

Bên cạnh đó, tỉnh đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong theo dõi diễn biến mực nước ngầm, chất lượng nước mặt, giúp cơ quan quản lý kịp thời phát hiện nguy cơ suy giảm và đưa ra phương án điều chỉnh phù hợp. Công tác tuyên truyền cũng được chú trọng, hướng đến nâng cao nhận thức cộng đồng về việc sử dụng tiết kiệm, tránh lãng phí và bảo vệ nguồn nước.

Ngoài ra, Tuyên Quang khuyến khích các mô hình sản xuất nông nghiệp tiết kiệm nước, như tưới nhỏ giọt, tưới phun mưa, cũng như yêu cầu doanh nghiệp áp dụng quy trình tuần hoàn nước trong sản xuất. Những nỗ lực này đang góp phần tạo chuyển biến rõ rệt trong công tác quản lý tài nguyên nước của tỉnh.

Tỉnh Tuyên Quang có hệ thống thuỷ điện lớn. 

Song song, việc quản lý và khai thác tài nguyên nước một cách hợp lý phục vụ cho sản xuất và đời sống cũng được Tuyên Quang chú trọng triển khai. Trong bối cảnh kinh tế đang ngày càng phát triển, việc khai thác quá mức để phục vụ sản xuất, sinh hoạt, hoạt động công nghiệp, nông nghiệp cũng như tốc độ đô thị hóa nhanh chóng, biến đổi khí hậu đã gây ra tình trạng suy giảm và khan hiếm nguồn nước. Theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và Môi trường, những năm gần đây các đợt nắng nóng, mưa lớn và đặc biệt lớn xảy ra trên diện rộng đang gây ra những hiện tượng thời tiết cực đoan làm xáo trộn lớn đến chu trình thủy văn.

Chỉ tính từ đầu năm đến nay, trên địa bàn tỉnh xảy ra 20 đợt thiên tai các loại. Những đợt nắng nóng trong mùa khô kéo dài gây ra tình trạng hạn hán cục bộ, ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt của người dân, đặc biệt ở các khu vực đồi núi cao.

Trong khi mùa mưa lại xuất hiện những đợt mưa lớn cực đoan gây lũ lụt, sạt lở đất, làm ô nhiễm và cuốn trôi các công trình thủy lợi, đe dọa trực tiếp đến chất lượng và số lượng nguồn nước. Sự thay đổi này không chỉ đơn thuần là vấn đề thiếu nước hay thừa nước, các loại hình thiên tai cực đoan do BĐKH kéo theo sự suy giảm chất lượng nước do nồng độ ô nhiễm tăng cao vào mùa khô và sự gia tăng mầm bệnh vào mùa mưa lũ.

Điển hình trong đợt mưa lũ hồi cuối tháng 9, đầu tháng 10 vừa qua đã phá hủy 71 công trình thủy lợi, nước sạch, ảnh hưởng đến nguồn nước phục vụ sản xuất, sinh hoạt của hàng trăm nghìn hộ dân. Theo chia sẻ của người dân thôn Ngõa, xã Yên Phú cho biết: Trận lũ quét lịch sử cuối tháng 9 vừa qua đã vùi lấp khu vực đầu nguồn nước, hệ thống đường ống dẫn nước của công trình cấp nước nên nhiều hộ dân trong thôn nhiều ngày sau đó rất khó khăn về nguồn nước sinh hoạt, hàng chục hộ dân thôn Ngõa không còn nước sạch để sử dụng.

Đại diện phòng Địa chất khoáng sản và Tài nguyên nước (Sở Nông nghiệp và Môi trường) cho biết: BĐKH đang đẩy Tuyên Quang vào thế khó, phải quản lý cả sự khan hiếm và sự dư thừa nước. Điều này đòi hỏi một chiến lược quản lý nước linh hoạt, đa chiều và có tầm nhìn dài hạn.

Việc bảo vệ rừng, rừng giúp giữ đất, chống xói mòn, sẽ làm chậm dòng chảy mặt và bổ sung nước ngầm. Nhận thức rõ vai trò này, Tuyên Quang đã, đang triển khai nhiều chương trình trồng và bảo vệ rừng đầu nguồn, đặc biệt là tại các khu vực xung quanh hồ chứa thủy điện lớn như Tuyên Quang, Chiêm Hóa và hệ thống sông Gâm, sông Miện…

Các giải pháp trọng tâm được thực hiện như: Kiểm soát, xử lý nghiêm tình trạng chặt phá rừng trái phép; khuyến khích người dân địa phương tham gia tích cực vào công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng; đưa người dân thành người hưởng lợi và là chủ thể bảo vệ nguồn nước; phục hồi sinh thái rừng một cách bền vững, tăng khả năng giữ nước của đất. Bên cạnh công tác trồng, bảo vệ rừng, tỉnh cũng kiểm soát chặt chẽ hoạt động sản xuất tác động xấu đến nguồn nước.

Trong bối cảnh BĐKH phức tạp, việc ứng dụng công nghệ cũng góp phần quan trọng kiểm soát nguồn nước. Lãnh đạo Đài Khí tượng và Thủy văn tỉnh cho biết: Đơn vị đã lắp đặt các trạm quan trắc tự động, truyền dữ liệu liên tục về chất lượng và lưu lượng nước trên sông, suối, hồ chứa. Điều này giúp dự báo sớm các nguy cơ hạn hán hoặc lũ lụt, cung cấp dữ liệu chính xác cho việc điều tiết nguồn nước.

Tỉnh cũng phối hợp chặt chẽ với các tỉnh lân cận khai thác và bảo vệ nguồn nước chung; điều tiết hồ chứa thủy điện trên hệ thống sông, suối nhằm hài hòa giữa mục tiêu phát điện, chống lũ và cung cấp nước cho hạ du…Song song đó là tăng cường công tác quản lý, giám sát chặt chẽ việc khai thác tài nguyên nước trên địa bàn tỉnh; tăng cường thực hiện quan trắc chất lượng môi trường nước, đặc biệt đối với các nguồn nước bên trong các công trình thủy lợi (cống) tại khu vực có vị trí lấy nước của các nhà máy nước quan trọng trên địa bàn tỉnh (nhất là vào hạn mặn, khi đóng cống...).

Tuyên Quang là địa phương có nguồn tài nguyên nước phong phú. (Ảnh minh hoạ). 

Đồng thời, kiểm tra, kiểm soát, xử lý nghiêm các cơ sở xả nước thải chưa được xử lý đạt quy chuẩn kỹ thuật môi trường về nước thải vào nguồn nước mặt. UBND các xã, phường căn cứ tình hình thực tế tại địa phương và Kế hoạch khai thác, sử dụng tài nguyên nước cấp tỉnh, tổ chức xây dựng, triển khai Kế hoạch khai thác, sử dụng tài nguyên nước cấp cho sinh hoạt, sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản trên địa bàn quản lý…

Siết chặt quản lý khai thác và sử dụng tài nguyên nước không chỉ là giải pháp trước mắt mà còn là định hướng chiến lược lâu dài của Tuyên Quang trong bối cảnh biến đổi khí hậu và áp lực phát triển kinh tế ngày càng gia tăng.

Việc chủ động kiểm soát nguồn nước giúp giảm nguy cơ suy thoái, bảo vệ hệ sinh thái và bảo đảm an ninh nguồn nước phục vụ đời sống người dân. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả bền vững, nguồn lực quản lý cần được củng cố đồng bộ, từ hệ thống pháp lý, công cụ giám sát đến năng lực của đội ngũ chuyên môn.

Một yếu tố quan trọng khác là sự tham gia của cộng đồng và doanh nghiệp; khi ý thức tuân thủ quy định và tinh thần tiết kiệm nước được nâng cao, hiệu quả quản lý tài nguyên sẽ được nhân lên. Trong thời gian tới, Tuyên Quang đặt mục tiêu xây dựng hệ thống quản lý tài nguyên nước hiện đại, minh bạch, ứng dụng mạnh mẽ chuyển đổi số trong giám sát và cảnh báo sớm.

Những định hướng này không chỉ giúp địa phương khai thác hợp lý tài nguyên nước mà còn tạo nền tảng cho phát triển kinh tế xanh, bảo vệ môi trường và nâng cao chất lượng cuộc sống người dân. Đây cũng là bước đi cần thiết để Tuyên Quang chủ động thích ứng với những thách thức về nước trong tương lai, hướng đến phát triển bền vững và trách nhiệm.

Lâm Khánh