Triển khai hiệu quả ứng dụng IPHM trên cây trồng

TMO - Nhằm đẩy mạnh ứng dụng quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp, chủ động phòng chống sinh vật gây hại trên cây trồng, giảm chi phí đầu vào, giảm hóa chất độc hại, giảm phát thải khí nhà kính...UBND tỉnh Khánh Hòa yêu cầu các Sở, ngành, địa phương triển khai các giải pháp phát huy hiệu quả ứng dụng Quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp (IPHM). 

Nền tảng của IPHM là quản lý dịch hại tổng hợp (IPM). Chương trình IPM được xây dựng bởi sự hỗ trợ của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO) từ năm 1992. Chương trình đã mang lại nhiều hiệu quả thiết thực cho ngành nông nghiệp. Thông qua chương trình, người dân nắm bắt được các nguyên tắc sản xuất nông nghiệp an toàn, giảm đến mức thấp nhất việc sử dụng hóa chất trên đồng ruộng, nhất là thuốc bảo vệ thực vật.

IPHM là hệ thống quản lý cây trồng mà các biện pháp tác động dựa trên nền tảng môi trường cụ thể về: đất, nước, thời tiết, sinh vật gây hại, sinh vật có ích nhằm giảm những tác động gây bất lợi cho cây trồng và phát huy các yếu tố nội tại của cây trồng, ngăn chặn sự bùng phát của sinh vật gây hại, đồng thời nâng cao giá trị sản phẩm, bảo vệ môi trường sinh thái và đa dạng sinh học.

Ðiểm khác biệt giữa hai chương trình IPM và IPHM chủ yếu nằm ở cách tiếp cận. Cụ thể, IPM muốn kiểm soát dịch hại, lấy đó làm cơ sở để bảo vệ cây trồng, biện pháp của IPM nhấn mạnh đến trừ dịch hại. Trong khi đó, IPHM muốn nâng cao sức khỏe cây trồng, biện pháp của IPHM chủ yếu hướng vào việc phòng dịch hại. Cách tiếp cận IPHM được đánh giá là phù hợp với sản xuất nông nghiệp trong tình trạng biến đổi khí hậu, ngăn ngừa suy giảm đa dạng sinh học, bảo vệ môi trường và thúc đẩy phát triển kinh tế, tăng cường hợp tác công tư (PPP) theo định hướng của Việt Nam hiện nay. Dựa trên nền tảng và những kết quả đã đạt được từ chương trình IPM, ngành nông nghiệp đang xây dựng lộ trình phát triển IPHM. 

Chương trình đẩy mạnh ứng dụng quản lý dịch hại tổng hợp đã được triển khai trên cả nước trong gần 30 năm qua. Gần đây nhất là Đề án IPM giai đoạn 2015 - 2020, trên cả nước đã có hàng nghìn lớp tập huấn, hội thảo đầu bờ được tổ chức nhằm tập huấn, đào tạo cho hàng trăm nghìn lượt cán bộ bảo vệ thực vật, nông dân áp dụng các biện pháp IPM trên gần 3 triệu héc-ta cây trồng. IPM giai đoạn này chủ yếu tập trung vào việc sử dụng các phương pháp nhằm kiểm soát dịch hại để bảo vệ cây trồng.

Tỉnh Khánh Hòa thúc đẩy triển khai ứng dụng Quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp (IPHM). 

Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Khánh Hòa cho biết, bên cạnh cây trồng chính là lúa, các cây chủ lực trên địa bàn tỉnh gồm có: Xoài, sầu riêng, bưởi, tỏi, mía tím và mía đường. Không chỉ nổi trội về diện tích, sản lượng, các cây trồng này còn mang lại thu nhập chủ yếu cho người nông dân. Theo thống kê, toàn tỉnh có khoảng 20.000ha đất trồng lúa, hơn 8.200ha xoài, hơn 1.500ha bưởi, gần 2.400ha sầu riêng, 450ha tỏi, gần 300ha mía tím và hơn 10.000ha mía đường. Những năm qua, cùng với việc nghiên cứu cải tiến giống, áp dụng các biện pháp canh tác khoa học, hiện đại nhằm từng bước nâng cao chất lượng, năng suất, nông dân còn áp dụng các giải pháp IPM trong quá trình chăm sóc cây trồng.

Tại Khánh Hòa, chương trình IPM được triển khai từ năm 1993. Đến nay, đã có hàng chục hộ nông dân tiếp cận và thực hiện các biện pháp quản lý dịch hại tổng hợp trên cây trồng. Chỉ tính riêng năm 2022 và những tháng đầu năm 2023, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh đã triển khai 8 lớp huấn luyện nông dân về chương trình IPM và xây dựng 8 mô hình ứng dụng IPM trên các cây trồng chủ lực là sầu riêng, xoài, bưởi... Việc huấn luyện nông dân những kiến thức, kỹ năng về IPM, cùng với đó là triển khai các mô hình thực hành áp dụng IPM đã giúp cho nông dân học đi đôi với làm. Các lớp tập huấn và triển khai mô hình chủ yếu dành cho đội ngũ nông dân giỏi, để từ đó các nông dân có điều kiện nhân rộng, làm chủ quy trình và hướng dẫn các nông dân khác cùng thực hiện. 

Để bảo vệ cây trồng đáp ứng tổng thể cả 3 yêu cầu gồm: Bảo vệ sức khỏe người trồng trọt, đảm bảo nông sản sạch, an toàn và bảo vệ môi trường, Chương trình IPHM được xây dựng và áp dụng trên địa bàn tỉnh. Tỉnh Khánh Hòa đặt mục tiêu đến năm 2030, toàn tỉnh có trên 70% số xã có đội ngũ nông dân nòng cốt có hiểu biết, kỹ năng và ứng dụng hiệu quả IPHM, có khả năng hướng dẫn nông dân khác ứng dụng IPHM; trên 80% diện tích lúa, rau màu, cây ăn quả trong toàn tỉnh được ứng dụng IPHM; 70% diện tích cây trồng chủ lực của tỉnh tái cơ cấu nông nghiệp ứng dụng IPHM, qua đó giảm 30% lượng thuốc bảo vệ thực vật và 30% lượng phân bón hóa học.

Ứng dụng công nghệ số trong công tác truyền thông, nâng cao nhận thức và trách nhiệm cho các cấp, các ngành và cộng đồng về IPHM. Đào tạo, tập huấn các nông dân nòng cốt (các nhân tố tích cực của các đoàn thể, HTX, doanh nghiệp nông nghiệp, khuyến nông cộng đồng) để có thể trực tiếp thử nghiệm ứng dụng các kỹ thuật IPHM và hướng dẫn người sản xuất cùng ứng dụng.

Xây dựng các mô hình ứng dụng IPHM trên các cây trồng chính, cây trồng chủ lực, làm cơ sở để nhân rộng ứng dụng IPHM trong thực tế sản xuất, gắn sản xuất với bảo quản, chế biến và tiêu thụ sản phẩm theo chuỗi giá trị; tăng cường mở rộng ứng dụng kỹ thuật giảm giá thành trong sản xuất nhằm tiết kiệm chi phí, nâng cao hiệu quả kinh tế và giảm phát thải khí nhà kính hướng tới nền nông nghiệp xanh, nông nghiệp tuần hoàn. Hỗ trợ hoạt động nông dân huấn luyện nông dân; nông dân nòng cốt thực hiện các thực nghiệm/nghiên cứu đồng ruộng, ứng dụng tiến bộ kỹ thuật và phổ biến, hướng dẫn nông dân khác áp dụng.

Nghiên cứu chọn tạo và chuyển giao, ứng dụng các loại giống cây trồng năng suất, chất lượng cao, chống chịu sâu bệnh, phù hợp với điều kiện tự nhiên của địa phương để chủ động phòng chống sinh vật gây hại, bảo vệ sản xuất. Nghiên cứu, chuyển giao công nghệ nhân giống sạch bệnh, sản xuất hạt giống khỏe phục vụ sản xuất. Nghiên cứu ứng dụng công nghệ tiên tiến để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giám định, giám sát, điều tra phát hiện, dự tính dự báo, cảnh báo sớm, phòng chống sinh vật gây hại trên cây trồng. Nghiên cứu, ứng dụng các giải pháp khoa học công nghệ để bảo vệ sức khỏe đất, nguồn nước, giảm phát thải khí nhà kính... 

Khánh An