Triển khai hiệu quả công tác quản lý, xử lý chất thải rắn

TMO - Tỉnh Bình Định đang triển khai xây dựng đồng bộ hệ thống quản lý chất thải rắn trên địa bàn tỉnh nhằm kiểm soát ô nhiễm, bảo vệ môi trường, cảnh quan sinh thái sức khỏe người dân, góp phần thực hiện tốt mục tiêu phát triển kinh tế xã hội bền vững.

Theo Sở TN&MT, lượng chất thải rắn sinh hoạt (CTRSH) phát sinh trên địa bàn tỉnh khoảng 1.048 tấn/ngày; trong đó, khu vực đô thị phát sinh khoảng 564,75 tấn/ngày, khu vực nông thôn khoảng 483,38 tấn/ngày. Hiện mỗi ngày cả tỉnh thu gom, xử lý được 705,23 tấn/ngày, tương đương 67,3% tổng lượng rác phát sinh.

Đối với chất thải nguy hại công nghiệp phát sinh mỗi ngày khoảng 7,4 tấn/ngày, khối lượng được thu gom, xử lý khoảng 6 tấn, chiếm tỷ lệ 81,5%. Tổng lượng chất thải rắn công nghiệp thông thường phát sinh trên địa bàn tỉnh khoảng 310 tấn/ngày; trong đó, khoảng 85% được tái sử dụng, còn lại được xử lý hoặc chôn lấp chung với chất thải sinh hoạt. Bên cạnh đó, tổng khối lượng chất thải nguy hại công nghiệp phát sinh trên địa bàn tỉnh khoảng 7,4 tấn/ngày, khối lượng chất thải nguy hại được thu gom, xử lý khoảng 6,0 tấn/ngày (chiếm tỷ lệ 81,5%). Về chất thải y tế nguy hại, tất cả đều được thu gom và xử lý đảm bảo tại các cơ sở xử lý đã được cấp phép hoạt động.

Tuy nhiên, công tác quản lý chất thải rắn hiện tại chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế, cụ thể như: Tỷ lệ thu gom chất thải rắn nông thôn đạt thấp (52,48%), tỷ lệ xử lý chất thải rắn sinh hoạt đảm bảo yêu cầu chỉ đạt 49,22%. Hiệu quả công tác xã hội hóa thu gom, xử lý CTR chưa cao, hạ tầng xử lý CTR sinh hoạt còn thiếu, đầu tư manh mún, cục bộ, khó tập trung nguồn rác để đầu tư xử lý theo công nghệ tiên tiến. Hạ tầng xử lý CTR công nghiệp trên địa bàn tỉnh chưa đáp ứng nhu cầu và thực tiễn phát sinh;

Hạ tầng thu gom, xử lý rác thải sinh hoạt, chất thải công nghiệp trên địa bàn còn nhiều hạn chế chưa đáp ứng nhu cầu và thực tiễn phát sinh. 

Ngân sách chi cho công tác thu gom, xử lý CTR sinh hoạt chưa đáp ứng yêu cầu; Một số địa phương chưa quan tâm đúng mức đối với công tác thu gom, xử lý CTR sinh hoạt. Dự báo đến năm 2025, lượng CTR sinh hoạt phát sinh trên địa bàn tỉnh khoảng 1.200 tấn/ngày và đến năm 2030, khoảng 1.500 tấn/ngày Lượng CTR công nghiệp thông thường đến năm 2025 khoảng 1.900 tấn/ngày và năm 2030 khoảng 2.000 tấn/ngày (trong đó có khoảng 5 - 10% cần xử lý). Chất thải nguy hại đến năm 2025 ước tính 3.600 tấn/năm, đến năm 2030, khoảng 4000 tấn/năm.

Để khắc phục các tồn tại trong công tác quản lý chất thải rắn hiện nay và đáp ứng yêu cầu thực tiễn trong giai đoạn tới, đồng thời triển khai đồng bộ công tác bảo vệ môi trường theo Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, UBND tỉnh Bình Định ban hành kế hoạch quản lý chất thải rắn tỉnh Bình Định giai đoạn 2023 - 2025, định hướng đến năm 2030. Trong đó, nâng cao nhận thức ý thức người dân tham gia bảo vệ môi trường. Triển khai xây dựng đồng bộ hệ thống quản lý CTR trên địa bàn tỉnh nhằm kiểm soát ô nhiễm, bảo vệ môi trường, cảnh quan sinh thái sức khỏe người dân, góp phần thực hiện tốt mục tiêu phát triển kinh tế xã hội bền vững. 

Tăng cường năng lực quản lý tổng hợp CTR; triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm đẩy mạnh công tác quản lý CTR, chú trọng phân loại chất thải tại nguồn, giảm thiểu phát sinh và tăng cường tái chế, tái sử dụng; đẩy mạnh xã hội hóa và thu hút đầu tư từ khu vực tư nhân, nước ngoài trong quản lý CTR. Ứng dụng các công nghệ xử lý chất thải rắn tiên tiến, thân thiện với môi trường, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế xã hội của địa phương, phát triển ngành công nghiệp tái chế, kinh tế tuần hoàn chất thải.

Bình Định chú trọng phân loại chất thải tại nguồn, giảm thiểu phát sinh và tăng cường tái chế, tái sử dụng; đẩy mạnh xã hội hóa và thu hút đầu tư xử lý chất thải (Ảnh minh họa). 

Địa phương này đặt mục tiêu đến năm 2025, 90% CTR sinh hoạt đô thị và 80% CTR sinh hoạt nông thôn được thu gom và xử lý đảm bảo theo quy định; sử dụng phương pháp chôn lấp trực tiếp cho tối đa 30% CTR sinh hoạt đô thị và 50% CTR sinh hoạt nông thôn được thu gom. Đầu tư xây dựng mới cơ sở xử lý chất thải rắn sinh hoạt phải đảm bảo tỷ lệ chôn lấp sau xử lý không quá 20%. Đến ngày 01/01/2025, triển khai đồng bộ phân loại CTR sinh hoạt tại nguồn trên địa bàn tỉnh theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020. 100% bãi chôn lấp CTR sinh hoạt tự phát, không hợp vệ sinh phải được xử lý đảm bảo yêu cầu môi trường. Không để phát sinh mới các bãi chôn lấp không hợp vệ sinh, bãi rác tạm trên địa bàn tỉnh.

Bên cạnh đó, 100% tổng lượng chất thải nguy hại phát sinh từ hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, nông nghiệp, cơ sở y tế, làng nghề và 50% chất thải nguy hại từ hộ gia đình phải được thu gom, vận chuyển và xử lý đáp ứng yêu cầu về bảo vệ môi trường; 100% tổng lượng CTR công nghiệp thông thường tại các cơ sở sản xuất kinh doanh, dịch vụ và làng nghề phát sinh được thu gom, tái sử dụng, tái chế và xử lý đảm bảo yêu cầu về bảo vệ môi trường. 

Định hướng đến năm 2030: 95% CTR sinh hoạt đô thị và 90% CTR sinh hoạt nông thôn thôn được thu gom và xử lý đảm bảo theo quy định; sử dụng phương pháp chôn lấp trực tiếp cho tối đa 10% CTR sinh hoạt đô thị và 30% CTR sinh hoạt nông thôn được thu gom; 100% chất thải nguy hại phát sinh từ hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, nông nghiệp, cơ sở y tế, làng nghề và 90% chất thải nguy hại phát sinh từ hộ gia đình phải được thu gom, vận chuyển và xử lý đáp ứng yêu cầu về bảo vệ môi trường. 

Duy trì 100% tổng lượng CTR công nghiệp thông thường phát sinh được thu gom, tái sử dụng, tái chế và xử lý đảm bảo yêu cầu về bảo vệ môi trường. Đến năm 2025, hình thành khu xử lý CTR tập trung phía Nam tỉnh (gồm Quy Nhơn, An Nhơn, Tuy Phước), công suất 400 tấn/ngày; phía Bắc tỉnh (Hoài Nhơn, Phù Mỹ, Hoài Ân) công suất 250 tấn/ngày với công nghệ phù hợp; và các địa phương có các khu xử lý CTR tại chỗ: Phù Cát, Vĩnh Thạnh, Vân Canh (công nghệ chôn lấp hợp vệ sinh); Tây Sơn, An Lão (công nghệ đốt tiêu hủy).

Đến năm 2030, định hướng quy hoạch vùng xử lý chất thải rắn sinh hoạt được phân thành 03 vùng: Khu vực phía Bắc tỉnh (gồm: thị xã Hoài Nhơn, huyện An Lão, Hoài Ân, Phù Mỹ, trong đó thị xã Hoài Nhơn làm Trung tâm); phía Nam tỉnh (gồm: Thành phố Quy Nhơn, thị xã An Nhơn, huyện Tuy Phước, Vân Canh, Phù Cát, trong đó thành phố Quy Nhơn là trung tâm) và phía Tây tỉnh (gồm: huyện Tây Sơn, Vĩnh Thạnh, trong đó huyện Tây Sơn làm trung tâm). Rà soát, củng cố và phân công trách nhiệm quản lý CTR một cách đồng bộ, thống nhất đầu mối quản lý CTR tại các huyện, thị xã, thành phố. Xây dựng phần mềm quản lý và hệ thống cơ sở dữ liệu về CTR. Định kỳ hằng năm, điều tra, thống kê, cập nhật hệ thống cơ sở dữ liệu về chất thải rắn trên địa bàn để theo dõi, quản lý.

Đối với CTR sinh hoạt: Từ năm 2023, tăng tần suất thu gom, vận chuyển CTR sinh hoạt đô thị và nông thôn tại các địa phương, thêm 01 lần/tuần để đảm bảo đến năm 2025, tần suất thu gom CTR sinh hoạt đô thị đạt 1 ngày/lần; thu gom CTR sinh hoạt nông thôn đạt 2 ngày/lần. Đối với CTR công nghiệp thông thường và chất thải nguy hại. Xây dựng cơ sở dữ liệu về CTR tại các cơ sở sản xuất kinh doanh dịch vụ trên toàn tỉnh để phục vụ công tác quản lý, bao gồm đầy đủ thông tin về lượng phát sinh, phương pháp xử lý, nơi xử lý, khối lượng xử lý. Thiết lập hệ thống đồng bộ và được vận hành thường xuyên đối với việc thu gom xử lý bao bì thuốc bảo vệ thực vật từ khâu phân loại, thải bỏ, thu gom, vận chuyển, lưu giữ và chuyển giao xử lý, tại tất cả các xã trên địa bàn tỉnh.

Được biết, tổng kinh phí cho công tác quản lý CTR sinh hoạt giai đoạn 2023-2025 tại tỉnh Bình Định ước tính khoảng 981 tỷ đồng. Trước mắt đến hết năm 2023, địa phương sẽ tập trung hoàn thiện các cơ chế chính sách, quy định về quản lý CTR theo quy định Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, Quyết định số 491/QĐ - TTg ngày 07/5/2018 của Thủ tướng Chính phủ đồng thời xây dựng và ban hành giá dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý CTR sinh hoạt trên địa bàn, áp dụng đối với các đơn vị dịch vụ thu gom và xử lý tại các địa phương. Trên cơ sở đó thực hiện việc đặt hàng hoặc đấu thầu dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải trên địa bàn theo quy định cũng như ưu tiên công nghệ xử lý đảm bảo và chi phí hợp lý.

Lê Hồng