Triển khai giải pháp giảm phát thải khí nhà kính trong hoạt động chăn nuôi

TMO - Những năm qua, ngành chăn nuôi phát triển khá mạnh về cả số lượng lẫn quy mô. Tuy nhiên, chăn nuôi nhỏ lẻ trong nông hộ, thiếu quy hoạch đã gây ra ô nhiễm môi trường ngày càng nghiêm trọng. Việc thúc đẩy các giải pháp nhằm giảm phát thải khí nhà kính trong hoạt động chăn nuôi là một trong những nhiệm vụ quan trọng mà các sở ngành, địa phương cần đẩy mạnh triển khai.

Thông tin từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, tính đến tháng 8/2022, đàn lợn cả nước có 28,7 triệu con (tăng 6,8% so với cùng kỳ 2021), đàn gia cầm đạt 530 triệu con (tăng 3,6% so với cùng kỳ 2021); tổng đàn trâu hiện có 2,26 triệu con (giảm 0,6%); đàn bò 6,42 triệu con (tăng 3,2 %). Ngoài ra, nước ta có đàn dê 2,66 triệu con và đàn cừu 118 nghìn con.  

Hiện cả nước có khoảng 13.752 trang trại chăn nuôi quy mô lớn (từ 1000 con lợn, bò, dê… trở lên) và khoảng 35.000 cơ sở chăn nuôi quy mô vừa. Tổng lượng chất thải chăn nuôi năm 2022 lên đến 81,8 triệu tấn/năm, trong đó chăn nuôi lợn chiếm 44,9%, bò thịt chiếm 26,7%, trâu chiếm 15,3%, gia cầm chiếm 8,1%, bò sữa chiếm 4,9% trong tổng lượng chất thải chăn nuôi. Tuy nhiên chỉ khoảng 50% chất thải rắn và 20% chất thải lỏng trên được xử lý trước khi thải ra môi trường.   

Hoạt động chăn nuôi đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế, tuy nhiên lại đang gây ra lượng phát thải khí nhà kính cao 

Cục Chăn nuôi (Bộ NN&PTNT) cho biết, trong tổng số 48.622 cơ sở chăn nuôi quy mô vừa và lớn, mới chỉ 1.623 trang trại có báo cáo đánh giá tác động môi trường; 3.806 trang trại có giấy phép môi trường; 40.775 cơ sở có biện pháp xử lý chất thải chăn nuôi và 2.418 cơ sở không có biện pháp xử lý chất thải chăn nuôi. 

Theo đánh giá của các chuyên gia, chất thải chăn nuôi được coi là nguồn nguyên liệu đầu vào của nhiều chu trình sinh học khác, trong đó sản xuất phân bón hữu cơ, chăn nuôi côn trùng và nuôi trồng thủy sản hướng tới nền kinh tế nông nghiệp tuần hoàn là những ưu tiên trong những thập kỷ tới. Vì vậy, hướng tới mục tiêu giảm lượng phát thải khí nhà kính trong hoạt động sản xuất này các trang trại, cơ sở chăn nuôi phải nâng cao năng lực quản lý, xử lý chất thải chăn nuôi và sử dụng có hiệu quả nguồn chất thải chăn nuôi cho các mục đích khác nhau. 

Chính phủ đã đề ra Chương trình Hành động Chính sách về Chuyển đổi sang Nông nghiệp và Lương thực Bền vững. Cụ thể, đối với phương án “E5 - Sử dụng khí sinh học thay than, gas cho đun nấu gia đình ở nông thôn”, mục tiêu đến năm 2030, sẽ có 5% trong tổng số hộ gia đình ở nông thôn sử dụng thiết bị đun nấu sử dụng khí sinh học từ chăn nuôi. Đối với phương án “E39 - Phát triển điện khí sinh học”, sẽ có 30 MW điện khí sinh học được lắp đặt vào năm 2030 để thay thế cho các nhà máy nhiệt, sau đó tăng lên 150 MW vào năm 2050. 

Theo khảo sát của Tổ chức phát triển Hà Lan (SNV), ngành chăn nuôi Việt Nam, đã có 41,8% số cơ sở chăn nuôi đầu tư xử lý chất thải chăn nuôi bằng phương pháp kỵ khí có hoặc không thu hồi khí sinh học (biogas); có 32,4% số trang trại sử dụng phương pháp xử lý hiếu khí (composting); 21,9% số cơ sở chăn nuôi áp dụng các phương pháp xử lý khác; vẫn còn 3,9% số cơ sở chăn nuôi không xử lý chất thải. 

Chương trình khí sinh học cho ngành chăn nuôi tại Việt Nam được triển khai mang lại những kết quả tích cực cho môi trường, phát triển kinh tế  

Chương trình khí sinh học cho ngành chăn nuôi Việt Nam khởi đầu từ năm 2003 do Cục Chăn nuôi là chủ đầu tư, Bộ NN&PTNT là cơ quan chủ quản, tổ chức phát triển Hà Lan (SNV) và Quỹ Phát triển năng lượng Endev là nhà tài trợ. Chương trình đã triển khai tại 53 tỉnh, đến nay đã có 181.683 công trình khí sinh học được xây dựng đã đem lại lợi ích cho 1 triệu người dân ở khu vực nông thôn. 

Thông qua Chương trình, Việt Nam đã bán được 3.072.265 đơn vị tín chỉ các bon. Qua đó, đã đóng góp cho ngân sách 8,1 triệu USD. SNV nhận định tại Việt Nam, nếu toàn ngành nông nghiệp xử lý được phần lớn chất thải để tạo ra khí sinh học, ước tính có thể bán ra 57 triệu tín chỉ carbon cho các tổ chức quốc tế và nếu tính theo giá 5 USD/tín chỉ, mỗi năm, có thể thu về hàng trăm triệu USD. 

Cùng với việc thúc đẩy phát triển tiềm năng khí sinh học xử lý các nguồn thải đối với hoạt động chăn nuôi, để giảm thiểu phát thải khí nhà kính từ hoạt động này thì việc đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao công nghệ xử lý chất thải chăn nuôi phù hợp với quy mô, tính chất của từng loại hình chăn nuôi. Ngành chăn nuôi những năm gần đây đã và đang phát triển nhanh chóng cả về chất lượng và quy mô. Chăn nuôi phát triển nhưng các chất thải từ chăn nuôi nếu không được xử lý hiệu quả cũng tạo ra những rủi ro cho môi trường và là tác nhân làm trái đất nóng lên.  

Cùng với quản lý chặt chẽ quy hoạch vùng chăn nuôi, các sở ngành địa cần khuyến khích phát triển chăn nuôi tập trung quy mô lớn để quản lý an toàn sinh học và bảo vệ môi trường. Khuyến khích phát triển các công nghệ tái sử dụng, tái chế chất thải phát sinh từ hoạt động chăn nuôi. Nghiên cứu và đẩy mạnh phát triển các mô hình chăn nuôi – trồng trọt – nuôi trồng thủy sản không phát thải theo hướng quay vòng, tận thu và tái sử dụng toàn bộ chất thải.

Thùy Linh