Triển khai các biện pháp tăng cường ứng phó với sự cố hóa chất

TMO - Sự cố hóa chất hiện đang có xu hướng xảy ra ngày càng nhiều, đặc biệt tại các địa phương có số lượng doanh nghiệp sản xuất, sử dụng, kinh doanh hóa chất tập trung đông. Với đặc tính của nhiều loại hóa chất dễ cháy, độc cấp tính, độc hại đến môi trường... nên khi xảy ra các sự cố rò rỉ, tràn đổ, cháy nổ rất nguy hiểm đến tính mạng con người cũng như tác động tiêu cực đến môi trường sống.

Hiện nay, hoạt động hóa chất nói chung gồm một chuỗi hoạt động, gồm sản xuất kinh doanh, lưu trữ, tàng trữ, vận chuyển, sản xuất ra sản phẩm, cuối cùng là thải bỏ. Chuỗi khép kín của hóa chất gồm rất nhiều khâu, mỗi khâu đều có phát sinh ra những tình huống cần phải ứng phó. Những tình huống nguy hiểm có thể là hoạt động rò rỉ, cháy nổ, phát tán khí độc ra môi trường. Khi phát sinh những tình huống như vậy, tùy theo quy mô có thể ảnh hưởng rất nghiêm trọng đến tài sản và tính mạng con người.

Theo thống kê, lượng hóa chất sử dụng của Việt Nam đang tập trung tại các nhà máy của các thành phố lớn như Hà Nội, Hải Phòng, TP Hồ Chí Minh và các tỉnh có nhiều khu công nghiệp. Bên cạnh các sản phẩm có thể dễ nhận thấy trong một số lĩnh vực nông nghiệp, dược phẩm, bảo vệ thực vật, hóa chất tiêu dùng... hóa chất còn tham gia nhiều vào quá trình sản xuất, chế tạo của nhiều ngành kinh tế. 

Hiện nay, hệ thống văn bản pháp luật về quản lý hóa chất đã được ban hành tương đối đầy đủ, các quy định pháp luật đã tạo hành lang pháp lý, doanh nghiệp hoạt động liên quan đến hóa chất phải tự chịu trách nhiệm thực thi. Nhằm nâng cao công tác diễn tập ứng phó sự cố hóa chất, ngày 18/10/2022, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 82/2022/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 113/2017/NĐ-CP. Theo đó, có bổ sung quy định: Hàng năm, các cơ sở hóa chất phải tổ chức diễn tập phương án ứng phó sự cố hóa chất đã được xây dựng trong Biện pháp phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất với sự chứng kiến hoặc chỉ đạo của đại diện cơ quan quản lý chuyên ngành địa phương. Điều này nhằm khắc phục tình trạng nhiều cơ sở hóa chất sau khi xây dựng Biện pháp phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất nhưng không tổ chức diễn tập ứng phó sự cố.

Việc chủ động triển khai ứng phó với sự cố hóa chất góp phần làm giảm tác động tiêu cực đến môi trường, sức khỏe. 

Cục Hóa chất, Bộ Công Thương cho biết đối với các sự cố hóa chất xảy ra chúng ta có thể phân loại ra những loại hình sự cố để có những kịch bản, chuẩn bị ứng phó tương ứng. Hàng năm, phải diễn tập, cấp cơ sở có thể hoàn toàn chủ động diễn tập bất kỳ lúc nào. Kịch bản là những hoạt động phối hợp thường xuyên giữa các lực lượng liên quan, giữa quân đội, quốc phòng, y tế và các lực lượng khác luyện tập thường xuyên nâng cao kỹ năng. Kỹ năng cứu giúp người bị nạn trong tình huống sự cố, đồng thời phối hợp giữa các lực lượng trên địa bàn để giảm thiểu tổn thất có thể xảy ra. Đối với các tỉnh có ngành công nghiệp hóa chất phát triển, việc diễn tập ứng phó sự cố hoá chất giúp cho các đơn vị hoạt động trong lĩnh vực hoá chất luôn chủ động với các tình huống có thể xảy ra trong hoạt động sản xuất kinh doanh... 

Sở Công Thương tỉnh Bắc Ninh cho biết, ngay từ ngày đầu thành lập khu công nghiệp, cụm công nghiệp, cũng như các doanh nghiệp sản xuất thì Sở Công Thương đã tham mưu cho tỉnh Bắc Ninh và xác định diễn tập ứng phó với sự cố hóa chất là trọng trách và nhiệm vụ của ngành Công Thương. Trong lĩnh vực công nghiệp, tỉnh Bắc Ninh xác định: Trước tiên, những doanh nghiệp tham gia hoạt động hóa chất gồm có sản xuất, kinh doanh và lưu trữ, sử dụng, vận tải. 

Tham mưu thu hút doanh nghiệp, cơ sở tham gia hoạt động tập trung vào một số khu, cụm công nghiệp. Khi xác định được quy mô hạ tầng về bảo vệ môi trường, thông qua một nhà đầu tư hạ tầng thì sẽ đảm bảo hơn là cấp phép hoạt động cho các doanh nghiệp nằm ở bên ngoài, sẽ khó kiểm soát hơn. Bên cạnh đó, dưới sự quản lý của chủ đầu tư hạ tầng khu công nghiệp, cụm công nghiệp tập trung thì cũng một phần làm cho ý thức của doanh nghiệp tăng lên. Hàng năm, Sở Công Thương cũng tổ chức quán triệt, phổ biến, tuyên truyền thông qua hội nghị cho hầu hết tất cả các doanh nghiệp tham gia hoạt động hóa chất trên địa bàn tỉnh. 

Đồng thời, để thực hiện tốt được việc thực thi pháp luật hóa chất mà Bộ đã triển khai xuống địa phương, Sở Công Thương xác định, đây là một việc rất quan trọng vì đôi khi sự cố xảy ra thì sẽ ảnh hưởng đến cộng đồng dân cư, đặc biệt các doanh nghiệp xung quanh, đặc biệt về sức khỏe con người. Trên cơ sở này, Sở Công Thương đã cập nhật kiến thức pháp luật, tham mưu UBND tỉnh ban hành kế hoạch ứng phó sự cố hóa chất cấp tỉnh. Trên cơ sở đó, Sở Công Thương tham mưu ban hành quy chế quản lý hoạt động hóa chất trên bàn tỉnh.

Ngoài ra, Sở Công Thương tham mưu cho UBND tỉnh thành lập Ban chỉ đạo ứng phó xử sự cố hóa chất cấp tỉnh, trong đó Phó chủ tịch UBND tỉnh là trưởng ban chỉ đạo, lãnh đạo Sở Công Thương là phó thường trực. Ban có sự tham gia của các sở như Y tế, Tài nguyên Môi trường, công an, quân sự, các huyện, thị xã, thành phố và một số ngành, sở khác liên quan tài chính, kế hoạch.

Theo Trung tâm Ứng phó sự cố và An toàn hóa chất, Cục Hóa chất – Bộ Công Thương, thời gian qua, công tác diễn tập ứng phó sự cố hóa chất tại các địa phương ở nước ta chưa cao, đạt khoảng 35-40% (số địa phương thực hiện diễn tập ít nhất là 1 lần). Tuy nhiên, việc xây dựng kế hoạch phòng ngừa ứng phó sự cố hóa chất cấp tỉnh đạt trên 90%. 

Bộ Công Thương được giao nhiệm vụ quản lý nhà nước về quản lý hoạt động ứng phó sự cố hóa chất và Bộ có chia sẻ trách nhiệm quản lý hoạt động này, đối với quốc gia thì phải có quan hệ Ủy ban quốc gia tìm kiếm cứu nạn, phải phối hợp với các cơ quan liên quan. Bộ cũng tăng cường và lập kế hoạch kiểm tra các địa phương, đánh giá hoạt động thực thi ở địa phương, qua đó, rút ra những bài học kinh nghiệm, hoàn thiện hơn, hoặc là bổ sung, hoặc là chỉnh sửa các quy định pháp lý hiện hành còn thiếu. sắp tới, Bộ Công Thương xây dựng Bộ Luật Hóa chất mới, có thể sẽ thay thế hoặc sửa đổi một số điều để hoàn thiện, bổ sung văn bản pháp lý. 

Lan Phương