TP. HCM thúc đẩy tăng trưởng xanh, phát triển bền vững

TMO - Cùng với xu hướng chung của thế giới, TP.HCM cũng đã chọn tăng trưởng xanh là chiến lược phát triển tương lai, ưu tiên hàng đầu nhằm đạt được sự thịnh vượng về kinh tế, bền vững về môi trường; hướng tới nền kinh tế xanh, trung hòa carbon và đóng góp vào mục tiêu hạn chế sự gia tăng nhiệt độ toàn cầu.

TP. HCM được xác định là một trong 10 thành phố trên thế giới chịu ảnh hưởng nặng nề của biến đổi khí hậu. Kết quả nghiên cứu gần nhất do Viện Môi trường-Tài nguyên (Đại học Quốc gia TP. HCM) công bố cho thấy, trung bình mỗi năm, tổng phát thải khí nhà kính trên địa bàn là hơn 60 triệu tấn CO2. Trong đó, có 3 nguồn thải chính là từ hoạt động công nghiệp (khoảng gần 20 triệu tấn CO2), giao thông (khoảng hơn 13 triệu tấn CO2), còn lại là sinh hoạt và các hoạt động khác.  Đồng thời, thành phố cũng đang bị đối mặt trước những ảnh hưởng tiêu cực của biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường, thiếu hụt nguồn lực và khủng hoảng kinh tế.

Chủ tịch UBND TP. HCM khẳng định, cùng với xu hướng chung của thế giới, thành phố cũng đã chọn tăng trưởng xanh là chiến lược phát triển tương lai, ưu tiên hàng đầu của thành phố nhằm đạt được sự thịnh vượng về kinh tế, bền vững về môi trường và công bằng về xã hội. Cùng với đó, hướng tới nền kinh tế xanh, trung hòa carbon và đóng góp vào mục tiêu hạn chế sự gia tăng nhiệt độ toàn cầu.

Thành phố cũng đã đặt ra mục tiêu giảm phát thải 10% vào năm 2030 trong Kế hoạch hành động ứng phó với biến đổi khí hậu giai đoạn 2021 - 2030 nhằm nỗ lực để xây dựng một môi trường sống và làm việc thuận lợi, an toàn và hiệu quả cho người dân và doanh nghiệp. Bên cạnh đó, Thành phố cũng chủ động tham khảo, hợp tác phối hợp trao đổi với các tổ chức quốc tế có kinh nghiệm để học hỏi, rút kinh nghiệm, hướng tới phát triển xanh, bền vững.

Theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới (WB),  khu vực Đông Á và Thái Bình Dương cho rằng để đạt được mục tiêu giảm 10% phát thải CO2, TP. HCM cần có chiến lược phù hợp. TP. HCM là trung tâm kinh tế lớn của Việt Nam nhưng đang gặp thách thức lớn do biến đổi khí hậu. 65% diện tích ở Thành phố có độ cao dưới 1,5 m so với mực nước biển, tốc độ đô thị hóa và gia tăng dân số làm tăng sức ép lên khu vực xanh", bà nói đồng thời cho rằng, do ngập lụt hằng năm nên thiệt hại về kinh tế tại Việt Nam có thể lên tới 250 triệu USD mỗi năm. Con số này có tể tăng lên trên 350 - 500 triệu USD mỗi năm nếu biến đổi khí hậu gia tăng.

Riêng tại TP. HCM, thiệt hại về kinh tế do biến đổi khí hậu có thể lên đến 50 triệu USD mỗi năm. Nguy cơ ngập của Thành phố càng ngày càng trở nên nghiêm trọng hơn và chúng ta cần bảo vệ sự phát triển của Thành phố bằng quản lý ngập tốt". Do đó, Thành phố cần tiếp cận nguồn tài chính và tài trợ cho chuỗi cung ứng của Thành phố. Ngoài ra, động lực từ khu vực tư nhân để xanh hóa chuỗi cung ứng là rất cần thiết. Có thể nói, việc sử dụng cơ chế về thuế để khuyến khích doanh nghiệp tư nhân áp dụng phương pháp sản xuất xanh đã được sử dụng, song không phải quốc gia nào cũng có thể thực hiện ưu đãi về thuế do giới hạn ngân sách.

UBND Thành phố Hồ Chí Minh đã ban hành danh mục 28 dự án nhằm kêu gọi đầu tư. Ảnh: MQ. 

Để đạt được mục tiêu Tăng trưởng Xanh, trước mắt UBND TP. HCM đã ban hành danh mục 28 dự án nhằm kêu gọi đầu tư tại Hội nghị xúc tiến đầu tư vì phát triển Tăng trưởng Xanh. TP. HCM kêu gọi đầu tư vào 3 dự án sản xuất công nghệ cao lĩnh vực điện tử, vi mạch bán dẫn với tổng mức đầu tư hơn 4.100 tỷ đồng. Thành phố cũng kêu gọi đầu tư vào dự án Trung tâm dữ liệu (Data Center) với tổng mức đầu tư hơn 6.900 tỷ đồng.

Cũng trong lĩnh vực công nghệ cao, TP. HCM kêu gọi đầu tư vào các dự án nghiên cứu và triển khai lĩnh vực điện tử, vi mạch bán dẫn khác là khoảng 213 tỷ đồng và dự án sản xuất công nghiệp hỗ trợ công nghệ cao là 345 tỷ đồng. Bên cạnh đó, thành phố kêu gọi đầu tư vào một số dự án tại Khu Đô thị Mới Thủ Thiêm như: Khu trung tâm tài chính, thương mại dịch vụ tổng hợp và dân cư đa chức năng 7,7ha với tổng mức đầu tư 12.071 tỷ đồng; Khu phức hợp trung tâm hội nghị triển lãm, khách sạn và thương mại - dịch vụ 15,8 ha với vốn đầu tư 1.659 tỷ đồng; Quảng trường trung tâm và công viên bờ sông trong Khu Đô thị Mới Thủ Thiêm với số vốn 5.348 tỷ đồng.

Chiếm số lượng nhiều nhất trong danh mục này là các dự án thuộc lĩnh vực giao thông như các dự án: nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 13 (từ cầu Bình Triệu đến cầu rạch Vĩnh Bình, giáp ranh tỉnh Bình Dương) dài 5,9km, tổng vốn đầu tư 13.850 tỷ đồng; cải tạo nâng cấp Quốc lộ 22 (đoạn từ nút giao An Dương đến đường Vành đai 3) dài 91km, tổng vốn dự kiến 7.200 tỷ đồng; xây dựng cầu Thủ Thiêm 4, cầu Cần Giờ và Đầu tư xây dựng Đường Cao tốc TP. HCM - Mộc Bài hơn 19.800 tỷ đồng…TP. HCM cũng kêu gọi đầu tư cho 5 dự án thuộc lĩnh vực xử lý nước thải, cải tạo môi trường, chỉnh trang đô thị như dự án Chợ Gà, Chợ Gạo; xây dựng lại lô E chung cư 518 Võ Văn Kiệt; chung cư 155-157 Bùi Viện; chung cư 90-98 Nguyễn Huệ; chung cư 62 Trần Hưng Đạo.

Chia sẻ về cơ chế, chính sách thúc đẩy, tăng trưởng xanh tại TP. HCM theo Nghị quyết 98/2023/QH15 của Quốc hội, Sở Kế hoạch và Đầu tư TP. HCM cho biết, triển khai các chỉ đạo Trung ương về Tăng trưởng xanh và phát triển bền vững, TP. HCM đã ban hành Quyết định số 4589/QĐ-UBND ngày 29/12/2022 về Phê duyệt Kế hoạch triển khai thực hiện Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh hướng đến phát triển bền vững trên địa bàn TP. HCM giai đoạn 2021 – 2030.

Đồng thời, để tạo ra một hành lang thể chế mạnh mẽ, là chìa khóa để giải quyết các điểm nghẽn trong phát triển Thành phố và thúc đẩy tăng trưởng xanh, Thành phố đã cùng với Bộ Kế hoạch và Đầu tư tham mưu Chính phủ trình Quốc hội thông qua Nghị quyết số 98/2023/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TPHCM với 44 cơ chế, chính sách trên 7 lĩnh vực khác nhau, trong đó có nhiều nội dung liên quan tăng trưởng xanh, phát triển bền vững trong các lĩnh vực quản lý đô thị, tài nguyên và môi trường, quản lý khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo.

Về các chính sách liên quan đến phát triển giao thông xanh, Nghị quyết 98/2023/QH15 cho phép Thành phố ban hành chính sách khuyến khích, hỗ trợ, ưu đãi thực hiện chuyển đổi phương tiện giao thông từ sử dụng nhiên liệu hóa thạch sang sử dụng năng lượng sạch và lộ trình thực hiện; thu mua, đổi phương tiện giao thông cũ sang phương tiện giao thông mới sử dụng năng lượng sạch để giảm ô nhiễm môi trường; đầu tư phát triển phương tiện giao thông công cộng kết hợp lộ trình hạn chế phương tiện giao thông cá nhân để hạn chế ùn tắc giao thông.

TP. HCM cũng đã chọn tăng trưởng xanh là chiến lược phát triển tương lai, ưu tiên hàng đầu nhằm phát triển kinh tế bền vững, bảo vệ môi trường. 

Đồng thời, Nghị quyết 98 cũng quy định UBND TP. HCM có thẩm quyền thực hiện việc hạn chế hoạt động phương tiện cơ giới đường bộ sử dụng nhiên liệu hóa thạch tham gia giao thông. Đây là cơ hội rất tốt cho các nhà đầu tư phát triển các phương tiện giao thông sử dụng năng lượng sạch (xe chạy điện, xe chạy bằng pin nhiên liệu hydro,...). Các chính sách này giúp TP. HCM có thể chủ động linh hoạt trong việc kêu gọi, triển khai các thủ tục đầu tư PPP nhằm thu hút các nguồn vốn đầu tư từ các khu vực kinh tế ngoài nhà nước, trong đó có vốn của các nhà đầu tư nước ngoài, đẩy mạnh hợp tác công tư trong phát triển hạ tầng chiến lược, theo đúng mục tiêu Quốc hội đã đặt ra cho TP. HCM.

Với cơ chế này, hiện nay TP. HCM đang dự kiến thực hiện kêu gọi đầu tư theo hình thức BT đối với một số đoạn tuyến trên đường Vành đai 2 để khép kín đồng bộ trục giao thông huyết mạch này, đồng thời TP. HCM cũng đã xác định danh mục 5 Dự án nâng cấp, mở rộng, hiện đại hóa công trình đường bộ hiện hữu áp dụng loại Hợp đồng BOT. Nghị quyết số 98/2023/QH15 cũng cho phép TP. HCM được quyết định điều chỉnh mật độ xây dựng, chỉ tiêu hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội đối với khu vực đô thị hiện hữu.

Ngoài ra, Thành phố cũng có thể tạo nguồn thu từ bán tín chỉ cacbon hình thành từ các chương trình, dự án theo các cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ cacbon đầu tư từ nguồn vốn của ngân sách Thành phố được giao dịch với các nhà đầu tư trong nước, quốc tế. Đối với nguồn thu này, Nghị quyết 98 xác định nguồn thu từ giao dịch tín chỉ cacbon là nguồn thu ngân sách Thành phố được hưởng 100%, các khoản thu này không dùng để xác định tỷ lệ phần trăm đối với các khoản thu phân chia giữa ngân sách Trung ương và ngân sách Thành phố.

Về giải pháp đẩy mạnh phát triển kinh tế xanh Thành phố, trong dự thảo đang được trình UBND có đề xuất 6 nhóm chính sách là nhóm giải pháp về nguồn lực (gồm tài chính xanh và nguồn nhân lực chất lượng xanh); Kết nối và hợp tác xanh (mạng lưới hệ thống thông tin, dữ liệu; chương trình thu hút đầu tư, kết nối hợp tác quốc tế; quan hệ kết nghĩa và thúc đẩy hợp tác); Nhóm giải pháp về tài nguyên (năng lượng “sạch và xanh”; nước sạch và hiệu quả sử dụng nước; “tuần hoàn” vật liệu); Nhóm giải pháp hành vi (tiêu dùng xanh và giao thông xanh); Tòa nhà xanh và hiệu quả năng lượng (tiêu chuẩn công trình xanh; Thí điểm xây dựng điều chỉnh biểu giá điện tăng bậc thang; nâng cao nhận thức về tiết kiệm năng lượng; thu gom và trao đổi các sản phẩm tiêu thụ điện kém hiệu quả) và nhóm giải pháp kinh tế trọng tâm (sản xuất xanh và công nghệ cao; khởi nghiệp, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo; du lịch xanh; nông nghiệp và rừng; hệ sinh thái rừng ngập mặn Cần Giờ).

Viện Nghiên cứu phát triển TP. HCM đã đề xuất cơ chế hợp tác 4 nhà để nâng cao giá trị, phát triển bền vững kinh tế xanh: Nhà nước, nhà khoa học, doanh nghiệp và nhà đầu tư. Viện Nghiên cứu phát triển Thành phố rất ủng hộ và tương đồng với những đề xuất của Ngân hàng Thế giới, các dự án quản lý đô thị về xây dựng, năng lượng tái tạo, về hệ sinh thái đổi mới sáng tạo. Đây là những nền tảng quan trọng để thúc đẩy kinh tế xanh Thành phố phát triển nhanh.

Đức Tuấn