TP.HCM: Tăng cường năng lực ứng phó thiên tai

TMO - Trước diễn biến ngày càng phức tạp của thời tiết cực đoan, TP. HCM đang triển khai nhiều giải pháp đồng bộ nhằm nâng cao năng lực ứng phó thiên tai, giảm thiểu rủi ro và bảo vệ an toàn cho người dân.

TP.HCM đang bước vào giai đoạn chịu nhiều tác động của biến đổi khí hậu và các hình thái thiên tai đô thị. Triều cường dâng cao, mưa lớn gây ngập, sụt lún đất... diễn ra với tần suất dày hơn, đặt ra yêu cầu cấp thiết về hạ tầng và khả năng thích ứng của thành phố.

Trong đó, triều cường, mưa lớn là những loại hình thiên tai gây ảnh hưởng lớn đến tài sản, cơ sở hạ tầng, tác động xấu đến môi trường sống, sinh hoạt và sản xuất của người dân.

Ngoài ra, tình trạng sụt lún đất diễn ra phức tạp, xảy ra tại nhiều khu vực của TP.HCM, nơi có nền đất yếu, mật độ xây dựng cao, đô thị hóa nhanh, đặc biệt tại khu Nam của Thành phố (Nhà Bè, Quận 7 cũ). Tác động của sụt lún đất đã làm trầm trọng thêm tình trạng ngập úng đô thị do mưa lớn, triều cường gây ra, làm ảnh hưởng ngày càng lớn đến sinh kế, sức khỏe cộng đồng và các hoạt động kinh tế - xã hội của TP.HCM.

Trước tình hình trên, UBND TP.HCM vừa chính thức ban hành Quyết định số 2853/QĐ-UBND ngày 21/11/2025, phê duyệt Kế hoạch triển khai thực hiện Đề án “Nâng cao nhận thức cộng đồng và Quản lý rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng, đến năm 2030” trên địa bàn thành phố. Mục tiêu cốt lõi của Đề án là nâng cao nhận thức và năng lực ứng phó, góp phần hình thành văn hóa phòng ngừa, chủ động và tích cực tham gia của đại đa số người dân vào công tác phòng, chống thiên tai.

Qua đó, Thành phố hướng tới việc xây dựng cộng đồng an toàn trước thiên tai và có khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu. Đến hết năm 2030, TP.HCMphấn đấu đạt tỷ lệ 100% cán bộ, công chức, viên chức thuộc đối tượng 4 và các cá nhân tiêu biểu được phổ biến nâng cao nhận thức về phòng chống thiên tai.

Tình trạng ngập úng đô thị do mưa lớn, triều cường ảnh hưởng lớn tới đời sống sinh hoạt của người dân. Ảnh: LB. 

Đặc biệt, 100% người dân tại các khu vực chịu ảnh hưởng của bão, áp thấp nhiệt đới, giông sét, lốc xoáy, sạt lở đất, ngập lụt do mưa lớn, triều cường và xả lũ sẽ được phổ biến kiến thức và kỹ năng phòng tránh thiên tai. Bên cạnh đó, 100% các cấp giáo dục, từ thường xuyên đến phổ thông, phải đưa nội dung phòng tránh, giảm nhẹ rủi ro thiên tai vào giảng dạy hoặc hoạt động ngoại khóa. Một trong những điểm nhấn của Kế hoạch là việc tăng cường quản lý rủi ro dựa vào cộng đồng: 100% phường, xã, đặc khu khi xây dựng và phê duyệt kế hoạch phòng, chống thiên tai phải có sự tham gia của cộng đồng, và 100% hộ gia đình được tiếp nhận đầy đủ thông tin chỉ đạo phòng tránh, ứng phó thiên tai.

Để triển khai các mục tiêu này trong phạm vi toàn Thành phố, ưu tiên các khu vực có nguy cơ rủi ro cao, Kế hoạch tập trung vào các giải pháp toàn diện. Thành phố sẽ hoàn thiện cơ chế, chính sách, và tài liệu hướng dẫn về chính sách tài chính, tổ chức thực hiện các hoạt động quản lý rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng. Về năng lực, Thành phố sẽ tổ chức các lớp đào tạo, tập huấn chuyên sâu cho đội ngũ giảng viên, tập huấn viên, cán bộ phòng chống thiên tai, phóng viên, và lực lượng xung kích ở cơ sở.

Việc tăng cường tuyên truyền, giáo dục được thực hiện qua việc xây dựng phòng triển lãm, trưng bày hình ảnh, mô hình thiên tai phục vụ học tập, đồng thời huy động người dân trực tiếp tham gia diễn tập phòng tránh thiên tai.

Thành phố cũng sẽ xây dựng các công trình quy mô nhỏ và lắp đặt hệ thống cảnh báo sớm tại các khu vực xung yếu, cùng với việc thiết lập và cập nhật định kỳ bản đồ rủi ro thiên tai chi tiết đến từng khu vực. Kế hoạch sẽ được triển khai bằng nhiều nguồn vốn, bao gồm Ngân sách Thành phố, Quỹ Phòng chống thiên tai Thành phố, và các nguồn vốn huy động hợp pháp khác từ các tổ chức quốc tế, cá nhân.

Sở Nông nghiệp và Môi trường được giao là cơ quan đầu mối, chủ trì điều phối và hướng dẫn thực hiện Kế hoạch. Trong khi đó, Sở Giáo dục và Đào tạo chịu trách nhiệm lồng ghép nội dung phòng chống thiên tai vào chương trình giảng dạy, Bộ Tư lệnh Thành phố đưa nội dung này vào kế hoạch bồi dưỡng quốc phòng và an ninh.

Đặc biệt, Sở Y tế chủ trì nâng cao năng lực ứng phó cho người khuyết tật và các đối tượng dễ bị tổn thương. UBND các phường, xã, đặc khu có vai trò then chốt, được yêu cầu chủ động xây dựng, phê duyệt và triển khai kế hoạch của địa phương, đồng thời thực hiện lồng ghép phòng chống thiên tai vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội.

Cụ thể là tổ chức xây dựng, phê duyệt và triển khai kế hoạch thực hiện đề án của địa phương. Cùng đó, tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng và xây dựng các tài liệu tuyên truyền nội dung của Kế hoạch, các hoạt động nâng cao nhận thức cộng đồng, phổ biến kiến thức về thiên tai, những tác động của thiên tai và biện pháp phòng chống, ứng phó.

Lực lượng chức năng đảm bảo công tác chỉ đạo, điều hành phòng chống thiên tai trên địa bàn Thành phố. (Ảnh: TM). 

Ngoài ra, Thành phố sẽ thực hiện lồng ghép nội dung của Kế hoạch với các hoạt động có liên quan của các chương trình, dự án khác trên địa bàn; trong đó, có việc thiết lập các hệ thống tiếp nhận tin, truyền tin thông báo, cảnh báo thiên tai và xây dựng các công trình quy mô nhỏ phục vụ việc phòng chống và giảm nhẹ thiên tai tại cộng đồng.

Đặc biệt, tổ chức đánh giá, báo cáo định kỳ về tiến độ thực hiện, kiến nghị điều chỉnh nội dung Kế hoạch gửi Sở Nông nghiệp và Môi trường (nếu có); Xây dựng kế hoạch phòng, chống thiên tai trên cơ sở kết quả đánh giá rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng, thực hiện lồng ghép phòng chống thiên tai vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Thành phố xác định, trong thời gian tới sẽ tập trung tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc về giải phóng mặt bằng, đẩy nhanh công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư và có cơ chế đặc thù cho các dự án kiểm soát triều, chống ngập, phòng, chống thiên tai.

Tăng cường năng lực ứng phó thiên tai không chỉ thể hiện sự chủ động trước những thách thức ngày càng lớn do biến đổi khí hậu, mà còn khẳng định quyết tâm xây dựng một đô thị an toàn, bền vững, lấy người dân làm trung tâm của TP.HCM.

Thông qua việc hoàn thiện hệ thống hạ tầng phòng, chống ngập, củng cố lực lượng ứng cứu tại chỗ, đẩy mạnh tuyên truyền, tập huấn kỹ năng cho cộng đồng và ứng dụng khoa học – công nghệ trong dự báo, cảnh báo sớm, thành phố đang từng bước nâng cao khả năng phòng ngừa, giảm thiểu thiệt hại do thiên tai gây ra.

Trong bối cảnh thiên tai ngày càng khó lường, cách tiếp cận dựa vào người dân, cộng đồng và hoàn thiện chính sách được xem là hướng đi đúng đắn, giúp TP.HCM gia tăng khả năng thích ứng, bảo vệ tốt hơn tính mạng, tài sản của nhân dân, đồng thời tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển ổn định, lâu dài của thành phố.

Vũ Ngọc