Tập trung cải thiện chất lượng nước dưới đất

TMO - Chất lượng nước dưới đất trên địa bàn tỉnh Bình Dương hiện nay đang có dấu hiệu suy giảm do khai thác quá mức và tác động từ các hoạt động sinh hoạt, sản xuất. Trước thực trạng này, chính quyền địa phương và các cơ quan chức năng đang tập trung triển khai các biện pháp nhằm cải thiện, bảo vệ tài nguyên nước.

Thông tin từ Phó thủ tướng Trần Hồng Hà, hiện nay, Việt Nam đang đứng trước nguy cơ mất an toàn tài nguyên nước khi 60% lưu lượng nước đến từ bên ngoài. Chất lượng nước trên các lưu vực sông ngày càng ô nhiễm, nhất là những đoạn đi qua đô thị, thành phố lớn. Nhu cầu khai thác, sử dụng nước ngầm rất lớn gây nguy cơ sụt lún, xâm nhập mặn.

Vì vậy, tài nguyên nước là vấn đề hết sức nóng bỏng, bức xúc, cấp bách, đòi hỏi phải đổi mới phương thức quản lý thực chất, tạo chuyển biến căn bản, rõ trách nhiệm cơ quan quản lý nhà nước, bộ ngành, tổ chức, cá nhân khai thác, sử dụng nước.

Đối với địa bàn tỉnh Bình Dương, hiện địa phương khai thác, sử dụng từ 2 nguồn cơ bản là nguồn nước dưới đất và nguồn nước mặt. Về nước ngầm dưới đất chủ yếu là nước nhạt với 5 tầng chứa nước chính, gồm 4 tầng chứa nước lỗ hổng và 1 tầng chứa nước khe nứt.

Tổng trữ lượng khai thác tiềm năng nước dưới đất trên địa bàn tỉnh khoảng 2.180.000m3/ngày đêm, tương đương khoảng 797 triệu m3/năm. Về nước mặt, tỉnh được bao bọc bởi 3 sông lớn là Sài Gòn, Đồng Nai và sông Bé, cùng với 1 sông nội tỉnh là Thị Tính.

Bên cạnh nguồn nước sông, trên địa bàn tỉnh còn có 7 hồ chứa với tổng dung tích hữu ích lên tới 1.138 triệu m3 nước, là nguồn trữ lượng dồi dào để khai thác, sử dụng. Trong đó, 2 hồ Phước Hòa và Dầu Tiếng là các hồ chứa liên tỉnh thuộc quản lý của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Thông tin từ Lãnh đạo phòng Tài nguyên nước - Khoáng sản, Sở Nông nghiệp và Môi trường Bình Dương, cho biết, năm 2023 Bình Dương đã hoàn thành điều chỉnh quy hoạch tài nguyên nước thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Trong đó, Bình Dương ưu tiên bảo vệ các tầng chứa nước quan trọng, khoanh vùng hạn chế khai thác ở những nơi có dấu hiệu sụt lún và ô nhiễm. Song song đó, công tác cấp phép khai thác nước dưới đất cũng được siết chặt. Bình Dương đã tạm dừng cấp phép khai thác mới ở những nơi đã có hệ thống cấp nước tập trung.

Đối với các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất có nhu cầu sử dụng lớn, tỉnh yêu cầu chuyển sang dùng nước mặt hoặc đấu nối với hệ thống cấp nước đô thị. Việc gia hạn, điều chỉnh giấy phép khai thác cũng được rà soát kỹ, không để tình trạng khai thác tràn lan. Bên cạnh quy hoạch, Bình Dương đang đầu tư mạnh vào hệ thống quan trắc tài nguyên nước dưới đất.

Từ năm 2024, Bình Dương tiến hành kiểm kê tài nguyên nước định kỳ 5 năm/lần. (Ảnh minh hoạ).

Theo Trung tâm Quan trắc - Kỹ thuật Tài nguyên và Môi trường, việc duy trì quan trắc liên tục giúp kịp thời phát hiện những thay đổi bất thường, từ đó kiến nghị các biện pháp điều chỉnh trong khai thác hoặc xử lý ô nhiễm nếu có dấu hiệu suy thoái chất lượng nước. Hiện trên địa bàn tỉnh có 24 doanh nghiệp với 76 giếng và 24 trạm cấp nước tập trung nông thôn với 100 giếng đã lắp đặt thiết bị quan trắc nước dưới đất tự động, kết nối truyền dữ liệu về Sở Nông nghiệp và Môi trường. Từ năm 2024, Bình Dương cũng tiến hành kiểm kê tài nguyên nước định kỳ 5 năm/lần theo quy định mới tại Luật Tài nguyên nước 2023.

Việc kiểm kê nhằm đánh giá trữ lượng nước dưới đất thực tế, từ đó làm cơ sở quản lý và cấp phép phù hợp với khả năng cung ứng của từng vùng. Một trong những giải pháp quan trọng nhằm quản lý và bảo vệ tài nguyên nước dưới đất hiện nay là tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục người dân, doanh nghiệp về việc sử dụng nước tiết kiệm và bảo vệ nguồn tài nguyên nước, khuyến khích sử dụng nguồn nước mặt. Điển hình như tại huyện Phú Giáo, địa phương đang triển khai nhiều giải pháp nhằm giảm phụ thuộc vào nước ngầm, từng bước chuyển đổi sang sử dụng nguồn nước mặt và hệ thống cấp nước tập trung để phục vụ sinh hoạt và phát triển kinh tế - xã hội.

Theo đó, ở khu vực nông thôn, địa phương hạn chế tình trạng người dân tự khai thác nước ngầm, thay vào đó đẩy mạnh mô hình “Nhà nước và nhân dân cùng làm”, với mục tiêu mỗi xã xây dựng từ 1-2 trạm cấp nước sạch quy mô nhỏ, phục vụ hiệu quả cho các cụm dân cư tập trung.

Đối với những khu vực dân cư rải rác, chưa có điều kiện tiếp cận nước máy, người dân được khuyến khích lắp đặt hệ thống lọc nước hộ gia đình theo chương trình nước sạch nông thôn nhằm bảo đảm nguồn nước sinh hoạt đạt chuẩn trong điều kiện thực tế. Đối với khu vực đô thị thị trấn Phước Vĩnh (huyện Phú Giáo), Nhà máy nước Phước Vĩnh đang được nâng công suất. Sau năm 2025, huyện sẽ đầu tư xây dựng Nhà máy nước Phước Vĩnh 2 tại xã Vĩnh Hòa (quy mô 2,89 ha, công suất 60.000m³/ ngày đêm vào năm 2040), sử dụng nguồn nước mặt từ suối Giai và sông Bé.

Bên cạnh đó, tại xã Tam Lập, một nhà máy nước mới cũng được quy hoạch với quy mô gần 8 ha nhằm phục vụ khu công nghiệp và dân cư phụ cận, bảo đảm cấp nước ổn định, bền vững. Thực tế cho thấy, việc tiếp cận nguồn nước sạch mang lại hiệu quả thiết thực trong đời sống người dân.

Quy hoạch tỉnh Bình Dương thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, tổng lượng tài nguyên nước là 28 tỷ 424,45 triệu m3/năm. 

Cùng với việc đầu tư hạ tầng, đối với cộng đồng cần nâng cao ý thức bảo vệ nguồn nước, sử dụng nước tiết kiệm trong sinh hoạt hàng ngày và tích cực tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường. Đối với doanh nghiệp, đặc biệt là các nhà máy, Bình Dương khuyến khích áp dụng công nghệ sản xuất sạch hơn và xử lý nước thải đạt chuẩn nhằm giảm thiểu ô nhiễm.

Tính đến năm 2024, toàn tỉnh có khoảng 185.653 lỗ khoan khai thác nước ngầm, trong đó phần lớn thuộc hộ gia đình (181.074 lỗ), còn lại là của doanh nghiệp, cơ quan, đơn vị.

Xác định được tầm quan trọng của nước ngầm cũng như nước mặt đối với người dân và hoàn thành mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới, Bình Dương đã đề nghị cơ quan chức năng đầu tư nâng cấp, mở rộng các công trình cấp nước tập trung, nâng tỷ lệ tiếp cận đầy đủ và công bằng nguồn nước sạch sinh hoạt của người dân nông thôn của xã.

Theo quy hoạch tài nguyên nước giai đoạn 2016-2025, tầm nhìn 2035, tỉnh đã có lộ trình, phương án chuyển đổi việc khai thác, sử dụng nước từ nguồn dưới đất sang nguồn nước sạch, nước mặt đã qua hệ thống, quy trình xử lý bảo đảm.

Bên cạnh đó, Quy hoạch tỉnh Bình Dương thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, tổng lượng tài nguyên nước trong các kỳ quy hoạch toàn tỉnh là 28 tỷ 424,45 triệu m3/năm. Để bảo vệ nguồn tài nguyên quý giá này, quy hoạch đã đề ra phương án cụ thể, tập trung vào các mục tiêu: Bảo vệ nguồn nước mặt, nước dưới đất, bảo vệ chức năng nguồn nước, hành lang bảo vệ nguồn nước, nguồn sinh thủy, các nguồn nước có chức năng điều hòa tại các hồ, sông, kênh, rạch… nhằm đảm bảo sản xuất và sinh hoạt cho người dân, bảo vệ tài nguyên nước hiệu quả.

Đức Trọng