Tăng cường phối hợp, chủ động ứng phó thiên tai bất thường

TMO - Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, các hiện tượng khí tượng thủy văn ngày càng diễn biến phức tạp, khó lường thì việc tăng cường phối hợp giữa các ngành chức năng để chủ động ứng phó với các tình huống thiên tai có thể xảy ra, giảm thiểu thiệt hại về người và tài sản, môi trường, các hoạt động kinh tế xã hội là yêu cầu cấp thiết.

Thông tin từ Tổng cục Khí tượng Thủy văn cho biết: Trong năm 2023, thời tiết và khí hậu nước ta chịu tác động mạnh của hiện tượng El Nino và biến đổi khí hậu. Năm 2023 ghi nhận là năm có mức nhiệt độ cao nhất toàn cầu và là năm thứ hai trong chuỗi số liệu quan trắc ở Việt Nam. Nhiệt độ cao nhất Việt Nam từ trước đến nay đã xuất hiện với trị số 44,2 độ ở Bắc Trung Bộ. Mặc dù các cơn bão và áp thấp nhiệt đới hầu như không đổ bộ trực tiếp nên không gây gió mạnh trong đất liền nhưng các đợt mưa, lũ lớn diện rộng gây ngập lụt, lũ quét, sạt lở đất ở Trung Bộ, Tây Nguyên, vùng núi phía Bắc và dông lốc, gió mạnh trên biển đã gây nhiều thiệt hại về người và tài sản.

Từ đầu năm 2024, thiên tai phức tạp, dị thường đã xuất hiện như đợt rét đậm, rét hại diện rộng kéo dài từ tháng 2 đến sang cả tháng 3 với nền nhiệt thấp ở đồng bằng Bắc Bộ dưới 15 độ C độ và vùng núi dưới 13 độ C, nắng nóng xuất hiện dài ngày ở khu vực Nam Bộ, xâm nhập mặn tăng cao hơn ở Đồng bằng sông Cửu Long, ảnh hưởng lớn đến dân sinh và sản xuất nông nghiệp...

Trước diễn biến phức tạp của thiên tai, các ngành chức năng tại các địa phương cần tăng cường phối hợp, chủ động ứng phó, giảm nhẹ thiệt hại. 

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, các hiện tượng khí tượng thủy văn ngày càng diễn biến phức tạp, khó lường và đòi hỏi sự chủ động ứng phó với các tình huống thiên tai có thể xảy ra, giảm thiểu thiệt hại về người và tài sản, môi trường, các hoạt động kinh tế xã hội, thời gian qua Tổng cục Khí tượng Thủy văn đã thực hiện nhiều giải pháp nhằm nâng cao chất lượng dự báo, đảm bảo yêu cầu dự báo sớm, kịp thời, tin cậy diễn biến thiên tai nhất là các loại hình thiên tai thường xuyên diễn ra gây thiệt hại lớn như bão, lũ, ngập lụt hạn hán, xâm nhập mặn, lũ quét, sạt lở đất, tiến tới dự báo tác động của thiên tai. Bên cạnh đó, đơn vị cũng đã áp dụng đa dạng các hình thức thông tin, truyền tin phù hợp, đảm bảo cung cấp nhanh chóng, kịp thời thông tin cảnh báo, dự báo thiên tai đến người dân khu vực bị ảnh hưởng. Chủ động giám sát, đánh giá và giải quyết hậu quả sự cố môi trường biển, sự cố tràn dầu khi có tình huống xảy ra; xử lý ô nhiễm môi trường sau thiên tai..

Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho biết: Theo dự báo của Trung tâm, El Nino sẽ suy yếu và chuyển sang pha trung tính sau đó chuyển nhanh sang La Nina trong mùa hè 2024, khoảng 80-85% El Nino kết thúc vào tháng 4-6/2024; khoảng 60-65% La Nina sẽ bắt đầu khoảng tháng 7-8/2024. Bão và áp thấp nhiệt đới khả năng sẽ xuất hiện trên Biển Đông tương đương với trung bình nhiều năm (khoảng nửa cuối tháng 6/2024), số lượng áp thấp nhiệt đới trên khu vực Biển Đông và ảnh hưởng đến nước ta có khả năng ít hơn đến xấp xỉ so với trung bình nhiều năm, nhưng sẽ tập trung vào nửa cuối mùa mưa bão. 

Từ nay đến tháng 6/2024 tại phía Bắc, tổng lượng mưa xấp xỉ đến thấp hơn so với trung bình nhiều năm, phía Nam phổ biến thấp hơn so với trung bình nhiều năm; trong 6 tháng cuối năm, lượng mưa ở mức xấp xỉ đến cao hơn trung bình nhiều năm, đặc biệt ở khu vực Trung Bộ và các tỉnh phía Nam. Đối với nắng nóng, tiếp tục có khả năng xuất hiện nhiều đợt hơn và gay gắt hơn so với trung bình nhiều năm. Về thủy văn, trong mùa khô năm 2024, khả năng xảy ra khô hạn cục bộ tại các tỉnh Trung, Nam Trung Bộ và khu vực Tây Nguyên; mùa lũ năm 2024 trên các lưu vực có hồ chứa lớn như sông Đà, sông Gâm - Chảy ít có khả năng xuất hiện sớm; dòng chảy trên phần lớn các lưu vực sông và hồ chứa có xu thế thấp hơn trung bình nhiều năm.

Công tác dự báo, cảnh báo sớm cần được phối hợp để thông tin hiệu quả, giúp các địa phương sẵn sàng ứng phó. 

Trước những dự báo như trên, Văn phòng thường trực Ban chỉ đạo Quốc gia về Phòng chống thiên tai đề nghị Tổng cục Khí tượng Thủy văn, Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia thường xuyên cập nhật các bản tin nhận định dài hạn, dự báo sớm trước các đợt thiên tai để các cơ quan, chính quyền địa phương các cấp và người dân chủ động điều chỉnh kế hoạch, phương án ứng phó từ sớm, từ xa bảo đảm ổn định đời sống, sản xuất và giảm thiểu thấp nhất thiệt hại.

Trong những năm qua, lũ quét và sạt lở đất là những loại hình thiên tai đặc biệt nguy hiểm, do vậy việc triển khai giải pháp chủ động ứng phó, hạn chế từ thiên tai này đặc biệt quan trọng. Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản cho biết: Công tác biên tập, cập nhật, chính xác hóa, tăng độ tin cậy của bộ cơ sở dữ liệu trượt lở đất đá đã xác định được hơn 490 điểm trượt lở đất đá có đầy đủ về ngày, giờ, tọa độ trượt. Trong đó có khoảng 230 điểm trượt của đề án trượt lở quốc gia đã điều tra, cập nhật được chính xác hóa; khoảng hơn 260 điểm trượt lở đất - lũ quét được thu thập từ nguồn dữ liệu khác cập nhật thêm từ nguồn tài liệu khác.

Các đơn vị dự báo đã tăng cường đầu tư khoa học công nghệ cho cảnh báo lũ quét, sạt lở đất. Cùng với việc tăng cường quan trắc, giám sát, việc theo dõi liên tục thông tin qua các hệ thống dự báo trực tuyến cũng như sự phối hợp giữa chính quyền địa phương, người dân và cộng đồng trong việc rà soát các nguy cơ về lũ quét, sạt lở đất tại địa phương là rất quan trọng để có thể chủ động phòng ngừa, ứng phó trước khi thiên tai xảy ra.

Năm 2024 sẽ tiếp tục là một năm được dự báo sẽ xảy ra nhiều hiện tượng thời tiết cực đoan, dị thường. Do đó, toàn ngành khí tượng thủy văn cần theo dõi chặt chẽ, cảnh báo và dự báo kịp thời các hiện tượng thời tiết, thủy văn, hải văn nguy hiểm trên phạm vi cả nước và cung cấp kịp thời, đầy đủ các bản tin. Mọi hoạt động phòng, chống thiên tai phải bảo đảm toàn diện, tuyệt đối các yêu cầu về mục tiêu, nội dung công việc theo Khẩu hiệu hành động của Ngành Khí tượng thủy văn: “Thống nhất - Chính xác - Liên tục - Tin cậy - Kịp thời”. Đồng thời, tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền, phổ biến kiến thức về khí tượng thủy văn, đặc biệt là các hiện tượng khí tượng thủy văn nguy hiểm, góp phần nâng cao ý thức của cộng đồng về tầm quan trọng của công tác phòng chống thiên tai. 

Bộ Tài nguyên và Môi trường vừa ban hành Quyết định số 693/QĐ-BTNMT Thành lập Ban Chỉ đạo chung của Bộ Tài nguyên và Môi trường thực hiện các nhiệm vụ về phân vùng rủi ro thiên tai, cảnh báo sớm trượt, sạt lở đất đá, lũ bùn đá, lũ ống, lũ quét.

Ban Chỉ đạo có trách nhiệm thực hiện các nhiệm vụ: Chỉ đạo Cơ quan thường trực xây dựng kế hoạch thực hiện “Chương trình cập nhật phân vùng rủi ro thiên tai, lập bản đồ cảnh báo thiên tai, đặc biệt là các thiên tai liên quan đến bão, nước dâng do bão, lũ, lũ quét, sạt lở đất, hạn hán, xâm nhập mặn” được phê duyệt tại Quyết định số 705/QĐ-TTg ngày 7/6/2018 của Thủ tướng Chính phủ (gọi tắt là Chương trình 705) và Đề án “Cảnh báo sớm trượt, sạt lở đất đá, lũ bùn đá, lũ ống, lũ quét khu vực miền núi trung du Việt Nam” được phê duyệt tại Quyết định số 1262/QĐ-TTg ngày 27/10/2023 của Thủ tướng Chính phủ (gọi tắt là Đề án Cảnh báo sớm).

Ban Chỉ đạo theo dõi tiến độ thực hiện, kịp thời xử lý hoặc đề xuất xử lý các khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện Chương trình 705 và Đề án Cảnh báo sớm. Khi có vấn đề phát sinh, Ban Chỉ đạo tổ chức họp để bàn hướng giải quyết; chỉ đạo các cơ quan, đơn vị trực thuộc có liên quan hỗ trợ nguồn lực để giúp các đơn vị thực hiện nhiệm vụ được giao (cung cấp các thông tin liên quan; hướng dẫn chuyên môn, nghiệp vụ; giới thiệu và điều động cán bộ chuyên môn, kỹ thuật; cung cấp trang thiết bị, phương tiện làm việc)...

Lê Hưng