Tăng cường giám sát việc thu gom, lưu giữ pin mặt trời thải

TMO - UBND tỉnh Sơn La giao Sở Tài nguyên và Môi trường chủ trì, ban hành văn bản hướng dẫn các tổ chức, cá nhân phân loại, thu gom, lưu giữ, vận chuyển, xử lý các tấm pin mặt trời thải. Đôn đốc, hướng dẫn UBND các huyện, thành phố rà soát, kiểm tra xử lý vi phạm về quản lý chất thải theo thẩm quyền với các tổ chức, cá nhân có liên quan đến thu gom, lưu giữ, vận chuyển, xử lý tấm pin mặt trời thải.

Theo Sở Tài nguyên và Môi trường Sơn La, toàn tỉnh hiện có 704 hệ thống điện mặt trời áp mái nhà với tổng công suất trên 61.800kWp, chủ yếu lắp trên mái nhà của hộ gia đình có công suất nhỏ hơn 100 kWp; 79 hệ thống điện mặt trời mái nhà có công suất từ 100 kWp -1.250 kWp với tổng công suất hơn 44.000 kWp được lắp đặt trên mái nhà của các công trình nông nghiệp, công nghiệp, dân dụng và các công trình khác.

Từ đó, dẫn đến phát sinh tấm pin mặt trời thải bỏ của một số tổ chức, cá nhân; có hiện tượng thu gom, tập kết, lưu giữ, vận chuyển mua bán các tấm pin mặt trời thải không đúng quy định. Trong khi, tấm pin mặt trời là sản phẩm có chức năng hấp thu năng lượng từ ánh sáng mặt trời và chuyển hóa thành điện năng, khác với các loại pin, ắc quy có chức năng tích điện khác. Tấm pin mặt trời thải bỏ được coi là chất thải, nếu chôn lấp không đúng quy định sẽ gây ảnh hưởng môi trường.

UBND tỉnh Sơn La yêu cầu các ngành chức năng phối hợp trong giám sát việc thu gom, lưu trữ pin mặt trời thải. 

Do đó, UBND tỉnh giao Sở TN&MT chủ trì, ban hành văn bản hướng dẫn các tổ chức, cá nhân phân loại, thu gom, lưu giữ, vận chuyển, xử lý các tấm pin mặt trời thải. Công bố công khai trên các phương tiện thông tin của Sở, cổng thông tin điện tử của tỉnh. Đôn đốc, hướng dẫn UBND các huyện, thành phố rà soát, kiểm tra xử lý vi phạm về quản lý chất thải theo thẩm quyền với các tổ chức, cá nhân có liên quan đến thu gom, lưu giữ, vận chuyển, xử lý tấm pin mặt trời thải. Cung cấp thông tin các cơ sở có chức năng, đủ năng lực thực hiện lấy, phân tích mẫu theo quy định của pháp luật về chất thải công nghiệp cho các cá nhân đầu tư lắp đặt hệ thống điện mặt trời mái nhà phải thực hiện lấy, phân tích mẫu đối với tấm pin mặt trời thải.

Công an tỉnh chỉ đạo các phòng, đội nghiệp vụ, Công an cấp huyện, thành phố triển khai phòng ngừa, phát hiện, đấu tranh, ngăn chặn, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm về bảo vệ môi trường trong thu gom, vận chuyển, mua bán, xử lý trái quy định về môi trường với tấm pin mặt trời thải.

UBND các huyện, thành phố thống kê, lập biểu theo dõi, giám sát chặt chẽ các tổ chức, cá nhân thu gom, lưu giữ, vận chuyển, xử lý tấm pin mặt trời thải. Hướng dẫn các tổ chức, cá nhân đầu tư lắp đặt hệ thống điện mặt trời mái nhà thực hiện phân loại, thu gom, lưu giữ, vận chuyển, xử lý các tấm pin mặt trời thải theo hướng dẫn của Sở TN&MT.

Chủ trì, tổ chức kiểm tra, xử lý vi phạm về quản lý chất thải theo thẩm quyền với các tổ chức cá nhân có liên quan đến thu gom, lưu giữ, vận chuyển, xử lý tấm pin mặt trời thải. Chỉ đạo UBND các xã, phường, thị trấn tăng cường quản lý, đôn đốc, giám sát, ngăn chặn, xử lý kịp thời các cơ sở thu gom, vận chuyển, mua bán, xử lý không đảm bảo yêu cầu về môi trường.

Chủ tịch UBND cấp huyện chịu trách nhiệm trước Chủ tịch UBND tỉnh nếu để xảy ra tình trạng các tổ chức, cá nhân thu gom, lưu giữ, vận chuyển, xử lý tấm pin mặt trời thải không đúng quy định, gây ô nhiễm môi trường. Đây là một trong những tiêu chí để phân loại, đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của người đứng đầu hàng năm. UBND tỉnh cũng giao Công ty Điện lực Sơn La định kỳ hàng quý rà soát, cung cấp thông tin về quy mô, công suất, địa điểm… của các tổ chức, cá nhân đầu tư xây dựng lắp đặt hệ thống điện mặt trời mái nhà gửi về Sở TN&MT để phối hợp hướng dẫn thực hiện các quy định về môi trường.

Các tổ chức, cá nhân sản xuất, nhập khẩu tấm pin mặt trời phải thực hiện trách nhiệm tái chế sản phẩm, bao bì theo tỷ lệ, quy cách tái chế bắt buộc theo quy định. Thu gom, tháo dỡ, hoàn trả mặt bằng và chịu trách nhiệm xử lý toàn bộ vật tư, thiết bị, chất thải phát sinh của các công trình điện mặt trời trong quá trình xây dựng, vận hành hoặc kết thúc dự án điện mặt trời nối lưới, hệ thống điện mặt trời mái nhà theo đúng quy định về môi trường.

Hợp đồng với các đơn vị có đủ chức năng thực hiện lấy mẫu phân định tấm pin mặt trời thải để xác định đây là chất thải nguy hại hoặc chất thải rắn công nghiệp thông thường. Trường hợp chưa hợp đồng với các các đơn vị có đủ chức năng thực hiện lấy mẫu phân định, tiến hành quản lý như quản lý chất thải nguy hại. Nghiêm cấm hành vi chuyển giao tấm pin mặt trời thải cho tổ chức, cá nhân không đủ năng lực theo quy định, hành vi đổ trộm chất thải ra môi trường.

Kiểm soát hiệu quả các tấm pin mặt trời thải bỏ góp phần hạn chế nguy cơ ô nhiễm môi trường. 

Theo đánh giá của các chuyên gia đối với những tấm pin mặt trời thải bỏ nếu chôn lấp không đúng quy định thì có khả năng gây ô nhiễm môi trường đất, nước do phát sinh kim loại nặng hoặc phát sinh khí thải độc hại có khả năng ảnh hưởng đến sức khỏe của con người trong trường hợp xảy ra cháy. Trong thời gian gần đây, do nhu cầu sử dụng điện năng lớn nên đã có nhiều dự án điện năng lượng mặt trời được triển khai. Thành phần chính của các tấm pin năng lượng mặt trời bao gồm khung nhôm, kính cường lực, màng bảo vệ, pin, tấm nền, dây dẫn và hộp kết nối. Đồng thời, tuổi thọ trung bình của các tấm pin năng lượng mặt trời từ 10 đến 20 năm, tùy thuộc vào địa điểm và môi trường khu vực triển khai dự án.

Theo một số nghiên cứu trên thế giới, việc sử dụng pin năng lượng mặt trời có thể gây ra một số tác động về mặt môi trường như chiếm diện tích đất và gây ô nhiễm nhiệt, tác động đến thị giác của con người... Việc sản xuất pin của tấm pin năng lượng mặt trời có sử dụng một số kim loại nặng như Cd, Si,... có ảnh hưởng nhất định đến việc khai thác và sử dụng tài nguyên thiên nhiên do các pin này với công nghệ sản xuất hiện nay có tuổi thọ ngắn.

Tuy nhiên, tấm pin năng lượng mặt trời thực chất là sản phẩm có chức năng hấp thu năng lượng từ ánh sáng mặt trời (quang năng) và chuyển hóa thành điện năng, khác về tính chất với các loại pin, ắc quy khác là có chức năng tích điện. Do vậy, tấm pin năng lượng mặt trời thải không thuộc các loại pin, ắc quy thải có mã số CTNH 19 06 01, 19 06 02, 19 06 04 và 19 06 05 được quy định tại Thông tư số 36/2015/TT- 58 BTNMT ngày 30/6/2015 của Bộ Tài nguyên và Môi trường về quản lý chất thải nguy hại và không thuộc danh mục sản phẩm thải bỏ quy định tại Quyết định số 16/2015/QĐ-TTg ngày 22/5/2015 của Thủ tướng Chính phủ quy định về thu hồi, xử lý sản phẩm thải bỏ.

Đối với các dự án điện mặt trời áp mái có quy mô nhỏ dưới 50ha thì chủ đầu tư không phải thực hiện thủ tục về đánh giá tác động môi trường cũng như kế hoạch bảo vệ môi trường, nhưng vẫn phải thực hiện các quy định của pháp luật về quản lý chất thải rắn thông thường và chất thải nguy hại theo quy định.

Tuy nhiên, để có cơ sở pháp lý đảm bảo việc xử lý pin mặt trời thải bỏ, Điều 55 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 đã quy định các tổ chức, cá nhân sản xuất, nhập khẩu sản phẩm, bao bì chứa chất độc hại, khó có khả năng tái chế hoặc gây khó khăn cho thu gom, xử lý phải đóng góp tài chính vào Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam để hỗ trợ các hoạt động xử lý chất thải và giao Chính phủ quy định chi tiết nội dung này. Bộ Tài nguyên và Môi trường đã nghiên cứu, đưa sản phẩm tấm pin mặt trời vào danh mục các sản phẩm mà các nhà sản xuất, nhập khẩu phải thực hiện thu hồi, tái chế tại Nghị định 08/2022/NĐ-CP hướng dẫn thi hành Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 vừa mới được ban hành.

Nguyên Hà