Sẵn sàng ứng phó, giảm nhẹ thiệt hại do thiên tai cực đoan

TMO - Các địa phương cần hành động sớm để ứng phó thiên tai, giảm nhẹ thiệt hại. Điều này thể hiện ở việc chuẩn bị sẵn sàng với các hoạt động xây dựng và triển khai kế hoạch phòng, chống thiên tai, phương án ứng phó với các cấp độ rủi ro thiên tai; chuẩn bị lực lượng, vật tư, phương tiện và tổ chức diễn tập theo phương án đã phê duyệt...

Thông tin từ Cục Quản lý đê điều và Phòng chống thiên tai (Bộ NN&PTNT) cho biết, thiên tai năm 2023 nước ta xảy ra cực đoan trên các vùng miền với 1.145 trận thiên tai (21/22 loại hình), đặc biệt đây là năm bất thường khi số lượng bão, áp thấp nhiệt đới ít hơn rất nhiều so với trung bình nhiều năm và không có cơn bão nào đổ bộ vào đất liền. Thiên tai đã gây thiệt hại lớn về người, tài sản, cơ sở hạ tầng, ảnh hưởng đến đời sống, sản xuất của nhân dân. Một số trận thiên tai điển hình như: Đợt mưa lớn từ ngày 1-8/8 tại khu vực miền núi Bắc Bộ làm 17 người chết mất tích; thiệt hại vật chất 1.378 tỷ đồng; mưa lớn, lũ quét tại Sa Pa và Bát Xát, tỉnh Lào Cai ngày 12/9 làm 9 người chết, mất tích.

Sạt lở đất tại nhiều điểm khu vực Tây Nguyên, trong đó nghiêm trọng nhất tại đèo Bảo Lộc và thành phố Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng làm 6 người chết. Đợt mưa lớn từ 25-28/9 tại 6 tỉnh miền Trung và 13 tỉnh Bắc Bộ do ảnh hưởng của áp thấp nhiệt đới, đã xảy ra mưa lớn gây ngập lụt vùng trũng thấp (thời điểm lớn nhất 2.238 nhà bị ngập), nghiêm trọng nhất tại tỉnh Nghệ An. Mưa lũ, sạt lở đã làm 11 người chết, mất tích.

Từ giữa tháng 10 đến giữa tháng 11, khu vực miền Trung xảy ra 3 đợt mưa lớn, lũ, ngập lụt diện rộng làm 14 người chết, mất tích, trong đó đợt từ ngày 13-17/11 tại Thừa Thiên Huế có nơi mưa trên 800mm/24 giờ, gây ngập lụt diện rộng hạ lưu sông Hương và sông Bồ; tại Đà Nẵng đợt mưa từ ngày 10-17/10 với tổng lượng trên 1.300mm gây ngập sâu nhiều khu vực của thành phố…

Trước diễn biến phức tạp của thiên tai, các địa phương cần chủ động phương án, sẵn sàng ứng phó, giảm nhẹ thiệt hại. 

Theo đánh giá của ngành chức năng, năm 2023, mặc dù thiên tai xảy ra không khốc liệt như những năm trước nhưng số người chết và mất tích vẫn còn nhiều, dù có giảm đôi chút so với năm 2022 và các năm gần đây. Đây là điều chúng ta cần phải nghiêm túc nhìn nhận, đánh giá, nghiên cứu để có những giải pháp kịp thời trong thời gian tới nhằm giảm thiểu thiệt hại về người do thiên tai gây ra.

Dự báo năm 2024, hiện tượng El Nino (pha nóng) có thể kéo dài đến giữa năm. Sau đó chuyển sang pha trung tính và chuyển sang La Nina (pha lạnh) trong nửa cuối năm. Mùa đông năm nay có xu hướng ấm hơn, ẩm hơn. Nửa đầu năm thiên hướng nắng nóng, thiếu nước, hạn hán ở Bắc Bộ, đặc biệt Trung Bộ, Tây Nguyên và Nam Bộ. Các khu vực này có nguy cơ thiếu nước ngọt, thiếu nước sinh hoạt và thiếu nước sản xuất. Từ giữa năm đến cuối năm, nhiệt độ có xu hướng thấp hơn trung bình nhiều năm, mưa nhiều hơn. Dưới tác động của La Nina, khả năng bão hoạt động nhiều hơn trên Biển Đông trung bình nhiều năm. Bão có thể không mạnh nhưng mưa do bão lớn hơn, kéo dài ngày, trọng tâm ở khu vực Trung Bộ. 

Trước dự báo trên, Tổng cục Khí tượng Thủy văn đề nghị cần tập trung truyền thông hướng dẫn các địa phương kiểm tra phòng ngừa hiện tượng thiên tai cực đoan như giông, lốc, gió mạnh trên biển gây thiệt hại tàu thuyền của người dân. Năm 2023, Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia triển khai đồng bộ một số giải pháp khác nhau nhằm tăng cường mức độ chi tiết các bản tin cảnh báo lũ quét, sạt lở đất, trong đó trọng tâm là ứng dụng các công nghệ mới, hiện đại, xác định ngưỡng mưa chi tiết hơn. Ngoài ra, đã tăng cường độ phân giải dự báo mưa định lượng lên 1-3 km, sử dụng đồng hóa nhiều nguồn dữ liệu tạo bản đồ mưa như dữ liệu quan trắc, radar, mô hình số nhằm xác định khu vực xuất hiện các tâm mưa lớn phục vụ cảnh báo lũ quét, sạt lở đất.

Bản đồ cảnh báo nguy cơ lũ quét được xử lý kết hợp các lớp thông tin về nguy cơ lũ quét, sạt lở đất, các ngưỡng mưa và đặc biệt là các thông tin về dân sinh, kinh tế,… đã được bổ sung để tạo ra bản đồ cảnh báo nguy cơ lũ quét, sạt lở đất hỗ trợ công tác dự báo. Hiện tại, Hệ thống thông tin cảnh báo lũ quét và sạt lở đất thời gian thực đang được đưa vào dự báo nghiệp vụ, tiếp tục hoàn thiện và nâng cao chất lượng cảnh báo. 

Các địa phương chuẩn bị lực lượng, vật tư, phương tiện và tổ chức diễn tập PCTT theo phương án đã phê duyệt... 

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đề nghị Cục Quản lý đê điều và PCTT - Văn phòng thường trực Ban Chỉ đạo Quốc gia về PCTT tập trung hoàn thành đảm bảo đúng tiến độ, chất lượng xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật được giao theo quy định. Đồng thời rà soát, đề xuất sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật, các văn bản hướng dẫn khác trong lĩnh vực PCTT để phù hợp với Luật Phòng thủ dân sự có hiệu lực từ ngày 1/7/2024 và Nghị định hướng dẫn Luật Phòng thủ dân sự.

Bộ NN&PTNT cũng đề nghị Cục Quản lý đê điều và PCTT tiếp tục đôn đốc, kiểm tra việc tổ chức thực hiện Chiến lược quốc gia PCTT đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050; Kế hoạch PCTT quốc gia đến năm 2025; Đề án Phòng, chống sạt lở bờ sông, bờ biển đến năm 2030; Chương trình tổng thể PCTT quốc gia. Nghiên cứu, đề xuất giải pháp tổng thể phòng chống sụt lún, sạt lở, ngập úng vùng Đồng bằng sông Cửu Long theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Xây dựng Đề án phòng, chống sụt lún, sạt lở, ngập úng vùng đồng bằng sông Cửu Long.

Cùng với đó, Cục tiếp tục đàm phán vòng 2 với phía Campuchia về xử lý vấn đề sạt lở bờ sông Hậu - Bassac và rạch Bình Ghi/Chrey Thom biên giới Việt Nam - Campuchia. Tổ chức trực ban nghiêm túc, theo dõi chặt chẽ tình hình thời tiết, diễn biến thiên tai, tăng cường kiểm tra, đôn đốc bảo vệ an toàn cho hệ thống đê điều, hồ đập xung yếu; tham mưu kịp thời để Ban Chỉ đạo chỉ đạo các địa phương sẵn sàng ứng phó thiên tai, giảm thiểu thiệt hại, đồng thời báo cáo, tổng hợp thiệt hại, đề xuất các biện pháp khắc phục khẩn cấp, hỗ trợ trung, dài hạn; tăng cường kiểm tra, đôn đốc, hướng dẫn công tác khắc phục hậu quả thiên tai đảm bảo đúng mục đích, đối tượng và hiệu quả.

Đồng thời tăng cường hướng dẫn, đôn đốc, chỉ đạo các địa phương thực hiện việc đảm bảo an toàn cho hệ thống đê điều, phòng chống sạt lở, ứng dụng khoa học công nghệ và hợp tác quốc tế trong công tác phòng, chống thiên tai. Cục Quản lý đê điều và Phòng, chống thiên tai triển khai nhiệm vụ Quy hoạch phòng, chống lũ của tuyến sông có đê hệ thống sông Hồng, sông Thái Bình thời kỳ 2025-2035, tầm nhìn đến năm 2050; Quy hoạch đê điều hệ thống sông Hồng, sông Thái Bình thời kỳ 2025-2035, tầm nhìn đến năm 2050. 

Thu Hằng