Quảng Ngãi: Quyết liệt xử lý hoạt động khai thác cát, sỏi trái phép

TMO - Trước tình trạng khai thác cát, sỏi trái phép có nguy cơ gây sạt lở, ảnh hưởng đến môi trường và đời sống người dân, tỉnh Quảng Ngãi đang triển khai các biện pháp quyết liệt nhằm siết chặt quản lý, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.

Theo báo cáo từ Sở Nông nghiệp và Môi trường Quảng Ngãi, tính đến quý I/2025, toàn tỉnh Quảng Ngãi có 74 mỏ vật liệu xây dựng (VLXD) được cấp phép còn hiệu lực, bao gồm 7 mỏ cát với tổng công suất gần 360.000 m³ mỗi năm, cùng 28 mỏ đá và 27 mỏ đất đồi phục vụ san lấp. Nhằm đảm bảo nguồn cung, từ năm 2023 đến 2024, Quảng Ngãi tiến hành đấu giá thành công 10 mỏ cát với trữ lượng ước tính gần 1,9 triệu m³. Tuy nhiên, thực tế cho thấy vẫn còn 4/10 mỏ khai thác sau đấu giá bị trả về nhà nước do vướng thủ tục, khiến nguồn cấp cấp phép chậm trễ, tác động không nhỏ đến tiến độ các dự án trọng điểm như đường Hoàng Sa – Dốc Sỏi hay cao tốc Bắc–Nam đoạn qua Quảng Ngãi

Trước thực trạng đó, Chủ tịch UBND tỉnh đã chỉ đạo xử lý nghiêm trách nhiệm của người đứng đầu địa phương nếu để xảy ra khai thác cát trái phép, đặc biệt trên sông Trà Khúc, yêu cầu các cơ quan chức năng vào cuộc kiểm tra, ngăn chặn và xử phạt theo đúng quy định. Bộ Xây dựng cũng kịp thời đề nghị giám sát việc cấp phép và khai thác cát, sỏi, đặc biệt trong khung giờ mới (từ 5h–19h), để giảm thiểu tác động gây sạt lở

Đồng thời, Quảng Ngãi đang tăng cường công tác đấu giá quyền khai thác các mỏ còn lại; hoàn thiện hồ sơ cấp phép ngay sau khi đấu giá để đảm bảo nguồn VLXD ổn định, hỗ trợ trực tiếp cho các công trình, dự án trọng điểm của tỉnh, đồng thời bảo vệ an toàn bền vững hệ sinh thái ven sông, bảo vệ quyền lợi người dân. Nhờ đó, hoạt động khai thác cát, sỏi đang được đưa vào khuôn khổ pháp luật, hướng tới phát triển bền vững và hiệu quả hơn.

Khai thác cát sỏi trái phép tiềm ẩn nguy cơ gây sạt lở bờ sông. (Ảnh: HV). 

Tuy nhiên, tình trạng khai thác khoáng sản trái phép, đặc biệt là cát, sỏi trên địa bàn tỉnh vẫn còn diễn biến phức tạp, gây mất an ninh trật tự và thất thoát tài nguyên. Do đó, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi vừa có văn bản yêu cầu các sở, ngành, địa phương tăng cường công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực này.

Theo UBND tỉnh, thời gian qua, công tác quản lý, bảo vệ tài nguyên khoáng sản đã được các sở, ngành, UBND cấp huyện, thị xã, thành phố quan tâm triển khai nghiêm túc. Tuy nhiên, tình trạng khai thác cát, sỏi trái phép vẫn tái diễn, gây mất an ninh trật tự. Mặc dù chính quyền các cấp đã tuyên truyền, vận động, giải tỏa nhiều lần nhưng vẫn chưa xử lý dứt điểm, gây thất thoát tài nguyên khoáng sản.

Để chấn chỉnh tình trạng này, Chủ tịch UBND tỉnh yêu cầu các sở, ngành và địa phương tiếp tục thực hiện hiệu quả Chỉ thị số 38 ngày 29/9/2020 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường quản lý hoạt động khoáng sản; đồng thời triển khai đồng bộ các giải pháp theo Quyết định số 989 ngày 26/12/2017 và Công văn số 1680 ngày 4/4/2024 của UBND tỉnh.

Sở Tài nguyên và Môi trường được giao chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức quản lý, bảo vệ khoáng sản chưa khai thác; yêu cầu các đơn vị trúng đấu giá mỏ cát khẩn trương hoàn thiện thủ tục cấp phép, bảo đảm việc khai thác không ảnh hưởng đến điều tiết lũ và không gây sạt lở bờ sông. Đồng thời, tăng cường thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm.

Sở Xây dựng có trách nhiệm rà soát, tham mưu quy hoạch bến bãi tập kết, kinh doanh khoáng sản phù hợp; kiểm soát chặt chẽ nguồn cung cát xây dựng để tránh tình trạng khan hiếm ảo, đẩy giá lên cao, ảnh hưởng đến hoạt động đầu tư và xây dựng công trình.

Lực lượng công an phát huy vai trò nòng cốt trong phòng, chống tội phạm liên quan đến khai thác khoáng sản; vận động người dân tố giác các hành vi vi phạm và phối hợp chặt chẽ với các ngành chức năng xử lý triệt để các tổ chức, cá nhân hoạt động trái phép theo băng nhóm.

UBND các huyện, thị xã, thành phố được yêu cầu tổ chức tuyên truyền, vận động các tổ chức, cá nhân không tham gia khai thác, vận chuyển khoáng sản trái phép; đồng thời tăng cường tuần tra, kiểm tra, xử lý vi phạm, xóa bỏ các tuyến đường mà các đối tượng lợi dụng để khai thác và vận chuyển cát trái phép.

Quảng Ngãi siết chặt hoạt động khai thác cát để bảo vệ nguồn tài nguyên thiên nhiên. 

Riêng các địa phương có hoạt động khai thác "nóng" như TP.Quảng Ngãi, huyện Sơn Tịnh, Tư Nghĩa phải tổ chức kiểm tra, tháo dỡ các đường vận chuyển kết nối trái phép từ lòng sông Trà Khúc lên bờ; không để phương tiện cơ giới tiếp cận các điểm khai thác, mua bán cát, sỏi trái phép.

Chủ tịch UBND tỉnh nhấn mạnh, người đứng đầu các địa phương phải chịu trách nhiệm trước Chủ tịch UBND tỉnh nếu để xảy ra tình trạng buông lỏng quản lý, kéo dài hoạt động khai thác trái phép, gây thất thoát tài nguyên và ảnh hưởng đến an ninh trật tự tại địa phương.

Việc siết chặt quản lý khai thác khoáng sản nói chung và cát sỏi nói riêng trên địa bàn Quảng Ngãi không chỉ là yêu cầu cấp thiết nhằm bảo vệ nguồn tài nguyên thiên nhiên, mà còn là giải pháp quan trọng để ổn định đời sống người dân, hạn chế tình trạng sạt lở, ô nhiễm môi trường và thất thoát ngân sách nhà nước. Trong thời gian qua, tỉnh đã triển khai nhiều biện pháp mạnh tay như tăng cường kiểm tra hiện trường, lập đoàn công tác liên ngành, áp dụng công nghệ định vị trong theo dõi hoạt động khai thác cũng như xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, kể cả cán bộ buông lỏng quản lý.

Tuy nhiên, để công tác này đạt hiệu quả lâu dài, Quảng Ngãi cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế phối hợp giữa các cấp, các ngành; rà soát, cập nhật lại quy hoạch khoáng sản phù hợp với nhu cầu thực tiễn và định hướng phát triển bền vững. Việc minh bạch hóa thông tin về cấp phép khai thác, đồng thời tạo điều kiện cho doanh nghiệp khai thác hợp pháp tuân thủ đúng quy định cũng là cách góp phần giảm thiểu khai thác trái phép.

Quan trọng hơn, công tác tuyên truyền nâng cao ý thức cộng đồng về bảo vệ tài nguyên khoáng sản cần được đẩy mạnh, nhất là tại các địa bàn có nguy cơ cao. Khi chính quyền, doanh nghiệp và người dân cùng đồng lòng, công tác quản lý tài nguyên khoáng sản của Quảng Ngãi sẽ chuyển sang thế chủ động, từ đó giúp gìn giữ nguồn tài nguyên khoáng sản quý giá.

Ngọc Bích