Quần thể động vật hoang dã suy giảm nghiêm trọng

TMO - Kết quả điều tra bẫy ảnh từ Hợp phần Bảo tồn Đa dạng sinh học tại Việt Nam cho thấy, nhiều loài động vật rừng quan trọng không được ghi nhận và có thể đã suy giảm do việc bẫy bắt vẫn phổ biến trên diện rộng.

Hợp phần Bảo tồn Đa dạng sinh học thuộc Dự án Quản lý rừng bền vững và Bảo tồn đa dạng sinh học (VFBC) do Cơ quan Phát triển quốc tế Hoa Kỳ (USAID) tài trợ vừa công bố kết quả điều tra bằng bẫy ảnh lớn nhất từ trước đến nay tại Việt Nam. Theo nhận định của các chuyên gia bảo tồn thuộc Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn thiên nhiên (WWF- Việt Nam), đây là đợt khảo sát về đa dạng sinh học bằng bẫy ảnh hệ thống và toàn diện nhất từng được thực hiện tại Việt Nam với sự hỗ trợ tài chính từ Cơ quan Phát triển quốc tế Hoa Kỳ để giám sát tính đa dạng sinh học và độ che phủ của rừng.

Để tiến hành điều tra, Dự án đã thiết lập 1.176 điểm bẫy ảnh tại 21 khu rừng đặc dụng và rừng phòng hộ trên địa bàn 8 tỉnh thành gồm Quảng Nam, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Quảng Bình, Lâm Đồng, Vườn quốc gia Cúc Phương (Ninh Bình), Vườn quốc gia Vũ Quang (Hà Tĩnh), và Vườn quốc gia Cát Tiên (Lâm Đồng, Đồng Nai). 

Loài khỉ đuôi lợn được ghi nhận từ bẫy ảnh. 

Trong khoảng thời gian 2019-2023, các bẫy ảnh đã chụp được 120.000 hình ảnh động vật trong hàng triệu hình ảnh thu về. Trong đó, phần lớn là những loài có khả năng chống chọi tốt nhất với áp lực săn bắt như các loài khỉ, Chồn bạc má và Lợn rừng. Bẫy cảnh cũng ghi nhận 9 loài đặc hữu và 21 loài đặc hữu của dãy Trường Sơn có nguy cơ bị đe dọa cao. Các loài quý hiếm như Mang lớn và Gấu chó cũng được phát hiện, góp phần cung cấp một vài ghi nhận về các loài này ở Việt Nam trong 20 năm qua.

Đáng chú ý, bẫy ảnh không ghi nhận được hình ảnh của các loài động vật ăn thịt lớn và động vật ăn cỏ như Hổ, Báo gấm, Sói lửa và Sao la – một trong số ít loài thú lớn được phát hiện trong 50 năm qua. Bẫy ảnh chỉ ghi nhận quần thể Voi châu Á tại 2 khu vực và loài thú móng guốc lớn như Bò tót tại 1 khu vực.  

Theo nhận định của các chuyên gia tại USAID, đây là một trong những cuộc điều tra cơ bản về đa dạng sinh học bằng bẫy ảnh lớn nhất từ ​​trước đến nay trong khu vực Đông Nam Á. Kết quả sẽ cung cấp thông tin và cải thiện việc quản lý toàn diện tại các khu bảo tồn, góp phần thúc đẩy những chính sách phù hợp ở Việt Nam. Mặc dù có nhiều loài bị mất đi, nhưng có những dấu hiệu tích cực cho thấy việc đầu tư nhằm giảm thiểu mối đe dọa đa dạng sinh học ở một số khu vực dự án ở miền Trung Việt Nam, bao gồm cả những địa điểm được hỗ trợ trước đây bởi dự án Trường Sơn Xanh (2016-2020), đang giúp ổn định hoặc thậm chí tăng quần thể của một số loài.

Mang Trường Sơn thuộc nhóm bị đe dọa tuyệt chủng, nghiêm cấm khai thác, sử dụng vì mục đích thương mại theo Nghị định 06/2019/NĐ-CP. Bẫy ảnh chụp tại Vườn Quốc gia Sông Thanh, năm 2023. 

Đây là minh chứng cụ thể cho hiệu quả từ việc duy trì đầu tư đúng đắn và kịp thời vào các nỗ lực bảo tồn đa dạng sinh học, triển khai hoạt động của đội tuần tra tháo gỡ bẫy dựa vào cộng đồng và tái hoang dã tại Việt Nam. Kết quả điều tra cũng cho thấy những tín hiệu tích cực nhờ có sự đầu tư đúng đắn từ phía Chính phủ Việt Nam, chung tay cùng các tổ chức trong nước và quốc tế. Bây giờ là thời điểm vàng để bắt đầu một chương trình nhân nuôi bảo tồn quốc gia nhằm tái hoang dã các khu bảo tồn, đồng thời duy trì và tăng cường các nỗ lực bảo tồn đa dạng sinh học, đặc biệt là giảm nạn bẫy bắt động vật. 

Đợt điều tra thứ hai đang được tiến hành tại 21 khu rừng đặc dụng và rừng phòng hộ và sẽ được so sánh với kết quả ban đầu khi dự án kết thúc vào năm 2025. Kết quả khảo sát này sẽ cho phép dự án đánh giá xu hướng đa dạng sinh học ở 21 khu vực trong thời gian thực hiện dự án. Cục Lâm nghiệp, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn kỳ vọng quá trình điều tra đa dạng sinh học bằng bẫy ảnh của dự án sẽ phát huy hiệu quả hơn nữa, góp phần thiết lập một hệ thống hướng dẫn bằng văn bản cho phép cơ quan quản lý nhà nước đưa ra những kiến nghị chính sách phù hợp nhằm bảo vệ động vật hoang dã, bảo tồn đa dạng sinh học trong thời gian tới.

Hồng Nhung