Phòng chống IUU: Vẫn còn hơn 880 tàu cá “3 không”

TMO – Chính phủ yêu cầu có chế tài đủ mạnh để xử lý đối với hành vi vi phạm đánh bắt vùng biển nước khác; bổ sung đầy đủ các quy định trong quản lý, khai thác, sử dụng, cập nhật dữ liệu trong quản lý hoạt động đánh bắt, xử lý vi phạm. Đồng thời, cần rà soát các quy định, điều kiện để các cảng cá tư nhân tham gia cung cấp các dịch vụ tiếp nhận tàu cá, xác nhận nguồn gốc hải sản từ khai thác.

Theo đó, nội dung Kết luận tại Hội nghị lần thứ XII Ban Chỉ đạo Quốc gia về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) vừa diễn ra mới đây nêu rõ: Từ sau Hội nghị lần thứ XI Ban Chỉ đạo Quốc gia về chống khai thác IUU, đa số các bộ, ngành, địa phương đã tập trung thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ; rà soát, xử lý tàu cá "03 không" kịp thời và thực hiện các ý kiến chỉ đạo của Ban Bí thư, Nghị quyết của Chính phủ và các ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ…, đến nay đã có sự chuyển biến tích cực.

Tuy nhiên, đến nay vẫn còn một số nhiệm vụ còn chậm khắc phục, xử lý chưa triệt để, vẫn còn hơn 880 tàu cá "03 không" (không đăng ký, không giấy phép khai thác, không đăng kiểm tham gia đánh bắt thủy sản trên biển), việc gia hạn, cấp giấy phép khai thác thủy sản theo quy định vẫn còn chậm, kết quả xác minh, xử lý các hành vi vi phạm ngắt kết nối thiết bị giám sát hành trình tàu cá (VMS), tàu cá hoạt động sai vùng vẫn còn thấp so với các vụ việc được phát hiện; tại một số địa phương việc kiểm soát chất lượng Nhật ký khai thác chưa đảm bảo theo quy định (chủ yếu là hồi ký, ghi lại trên VMS).

Lực lượng chức năng tuyên truyền, vận động ngư dân chấp hành pháp luật về đáng bắt thủy hải sản trên biển.

Nguyên nhân của tình trạng trên là do hành lang pháp lý cho quản lý các hoạt động về khai thác, đánh bắt thủy sản chưa theo kịp với thực tiễn, xác định rõ trách nhiệm của từng cấp, từng ngành, cơ quan, tổ chức; quản lý còn cắt khúc theo lãnh thổ, thiếu cơ chế xử lý liên địa phương dựa trên dữ liệu dùng chung; chế tài xử lý chưa đủ mạnh để phòng ngừa các hành vi vi phạm; thiếu cơ chế khuyến khích, thúc đẩy phát triển nuôi trồng thủy sản bền vững,...; Cơ sở dữ liệu và hạ tầng phục vụ quản lý khai thác thủy sản chậm được triển khai nhất là cơ sở dữ liệu, phần mềm quản lý nghề cá dùng chung kết nối dữ liệu dân cư, liên ngành, thống nhất từ trung ương đến địa phương và cập nhật dữ liệu theo thời gian thực, hệ thống kết nối định vị, khai báo lập nhật ký điện tử, quản lý theo chuỗi từ đánh bắt, nhập cảng đến thu mua, chế biến chậm được xây dựng; Công tác chỉ đạo triển khai thực hiện ở một số địa phương chưa nghiêm nhất là các hành vi vi phạm ngắt kết nối VMS, tàu cá hoạt động sai vùng, tàu cá của địa phương khác vi phạm trên địa bàn địa phương mình quản lý,... chưa phát huy được vai trò của lực lượng công an xã trong nắm bắt, kiểm soát tình hình ven biển, ngăn chặn, xử lý vi phạm.

Tại Kết luận, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà yêu cầu, cần thực hiện các giải pháp dựa trên pháp luật đồng bộ, minh bạch, rõ trách nhiệm, rõ thẩm quyền, nghiêm minh, thống nhất quản lý; Cơ sở dữ liệu liên thông, kết nối, công nghệ quản lý hiện đại và kiểm tra giám sát của các cơ quan quản lý để chuyển từ bị động ứng phó sang chủ động kiểm soát, bảo vệ khai thác nguồn lợi thủy sản bền vững. 

Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tập trung đánh giá, rà soát, sửa đổi, bổ sung quy định pháp luật thủy sản, hoàn thiện hành lang pháp lý cho quản lý các hoạt động về khai thác, đánh bắt thủy sản theo ngư trường, theo mùa sinh sản và kích cỡ thủy sản khai thác; xác định rõ trách nhiệm của từng cơ quan, tổ chức; có biện pháp quản lý liên địa phương để khắc phục tình trạng quản lý cắt khúc theo lãnh thổ; bổ sung chế tài xử lý nghiêm minh vi phạm của chủ tàu, thuyền trưởng; xác định rõ trách nhiệm của từng cơ quan quản lý trong kiểm tra, phát hiện, lập biên bản, xử phạt hành vi vi phạm ngắt kết nối, gửi thiết bị VMS; có chế tài đủ mạnh để xử lý đối với hành vi vi phạm đánh bắt vùng biển nước khác; bổ sung đầy đủ các quy định trong quản lý, khai thác, sử dụng, cập nhật dữ liệu trong quản lý hoạt động đánh bắt, xử lý vi phạm. Đồng thời, cần rà soát các quy định, điều kiện để các cảng cá tư nhân tham gia cung cấp các dịch vụ tiếp nhận tàu cá, xác nhận nguồn gốc hải sản từ khai thác; thêm sự lựa chọn cho ngư dân. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn trình Chính phủ ban hành Nghị định theo trình tự thủ tục rút gọn trong tháng 2/2025.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương, các doanh nghiệp công nghệ thông tin, viễn thông tập trung xây dựng cơ sở dữ liệu nghề cá, các phần mềm quản lý về nghề cá, tàu cá dùng chung, thống nhất trên toàn quốc; giám sát hành trình tàu cá, lập nhật ký điện tử, ngư trường đánh bắt, khai báo nguồn gốc thủy sản, quản lý đầy đủ các đối tượng liên quan như ngư dân, thuyền trưởng, tàu cá, tàu hậu cần nghề cá, đơn vị thu mua, cơ sở/doanh nghiệp chế biến... tích hợp với dữ liệu về dân cư, chia sẻ, kết nối liên thông giữa các ngành, các địa phương để quản lý, khai thác cập nhật theo thời gian thực, phục vụ công tác quản lý hoạt động đánh bắt của các lực lượng trên biển, trên bờ và cung cấp các dịch vụ công. Hoàn thành và báo cáo Thủ tướng Chính phủ kết quả trong quý I/2025.

Đồng thời, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp với các cơ quan liên quan để kiểm định đảm bảo chất lượng các thiết bị VMS, tín hiệu kết nối; vận hành, khai thác, sử dụng hiệu quả cơ sở dữ liệu để xử lý hành vi tự ý ngắt kết nối VMS, đảm bảo xử lý đúng người, đúng hành vi. Tổ chức các đoàn công tác liên ngành kiểm tra việc phát hiện, lập biên bản hành vi tự ý ngắt tín hiệu VMS nhưng không xử phạt vi phạm hành chính; xác định rõ các nguyên nhân, xử lý trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân có liên quan.

Tổng hợp trình cấp có thẩm quyền xem xét các dự án đầu tư, nâng cấp hệ thống cảng cá theo quy hoạch; trước mắt tập trung các cảng cá trọng điểm, phục vụ công tác chống khai thác IUU, hoàn thành trong quý I/2025. Đồng thời, rà soát công bố các cảng cá tư nhân đủ điều kiện để được chỉ định xác nhận nguồn gốc thủy sản từ khai thác. Triển khai đồng bộ, có kết quả Quy hoạch Bảo vệ và Phát triển nguồn lợi thủy sản thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 nhằm bảo tồn hệ sinh thái, bảo vệ nguồn lợi thủy sản, phát triển bền vững ngành thủy sản…/.

THIÊN LÝ