Phát triển hệ thống lọc nước nhiễm mặn tại đồng bằng sông Cửu Long

TMO - Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam - Hàn Quốc (VKIST) phối hợp với Viện Khoa học và Công nghệ Hàn Quốc (KIST) phát triển mô hình lọc nước mặn quy mô nhỏ, phù hợp với điều kiện tại đồng bằng sông Cửu Long. 

Tại khu vực đồng bằng sông Cửu Long vào thời điểm mùa khô, nhiều công trình cấp nước tập trung cũng gặp khó khăn trong việc cung cấp nước sạch cho người dân. Mùa khô năm 2019-2020 có khoảng 96.000 hộ thiếu nước sinh hoạt, trong đó có 20.600 hộ là các hộ dùng nước từ công trình cấp nước tập trung, còn lại là các hộ được cấp nước từ hộ gia đình. 

Vào mùa khô, tại một số nơi ở đồng bằng sông Cửu Long diễn ra tình trạng không có nước cấp cho các trạm cấp nước tập trung do nguồn nước mặt bị nhiễm mặn. Tuy nhiên, việc xây dựng một nhà máy xử lý nước nhiễm mặn tập trung tại từng địa phương sẽ không tận dụng được những nhà máy cấp nước tập trung sẵn có cũng như đòi hỏi nguồn kinh phí rất lớn. 

Trước thực tế này, Viện Khoa học và Công nghệ Hàn Quốc và Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam - Hàn Quốc đã tiếp cận theo hướng xử lý nước nhiễm mặn quy mô nhỏ, có thể đáp ứng nhu cầu về nước uống cho khoảng 500-1000 người/ngày. Hệ thống xử lý nước nhiễm mặn đầu tiên phát triển bởi KIST và VKIST được đặt tại trường tiểu học Thạnh Hải, ấp Hưng Thạnh B, huyện Thạnh Phú, tỉnh Bến Tre vào năm 2021 với công suất 2 m3/ngày.

Tại thời điểm lắp đặt hệ thống xử lý nước nhiễm mặn, một số điểm trường tại Bến Tre đã được trang bị hệ thống lọc khử mặn thẩm thấu ngược (RO) thông qua chương trình "Nước sạch học đường với công suất vào khoảng 0,5 m3/ngày đêm. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều điểm trường trên địa bàn tỉnh Bến Tre chưa có hệ thống lọc nước khử mặn, nhiều em học sinh phải mang nước từ nhà đi, đây cũng là nguồn nước mưa hoặc nước giếng, không đảm bảo chất lượng.

Hệ thống lọc nước mặn được lắp đặt tại trường Phổ thông Dân tộc nội trú Trung học cơ sở Trần Đề, huyện Trần Đề, tỉnh Sóc Trăng. 

Hệ thống xử lý nước nhiễm mặn do VKIST và KIST phối hợp phát triển là sự bổ sung bể keo tụ lắng trước khi đi qua hệ thống lọc gồm lọc thô và RO. Hệ thống keo tụ lắng cùng với các cột lọc thô sẽ giảm đến mức tối đa các hợp chất hữu cơ chứa sắt, mangan, cũng như các chất rắn hòa tan có trong nước trước khi đi qua màng lọc RO, hạn chế hiện tượng tắc màng lọc, từ đó tăng hiệu quả làm việc, kéo dài tuổi thọ thiết bị và tiết kiệm chi phí.

Nước sau khi đi qua bể keo tụ, lắng sẽ lần lượt đi qua các cột lọc của bộ lọc thô gồm cột lọc cát mangan để loại bỏ sắt, mangan, cột lọc than hoạt tính để loại bỏ mùi, cột vi lọc để loại bỏ cặn còn sót lại trước khi đi vào hệ thống màng lọc RO. Sau khi đi qua hệ thống màng lọc RO, các thành phần như muối, các ion hòa tan, các vi sinh vật có trong nước sẽ được loại bỏ, cuối cùng nước sẽ đi qua bộ khử trùng UV để loại bỏ lần cuối các vi sinh vật còn sót lại. Nước sau khi xử lý sẽ được trữ trong bể chứa.

Ngoài ra, hệ thống xử lý nước nhiễm mặn lắp tại trường tiểu học Thạnh Hải sử dụng năng lượng mặt trời, tận dụng được đặc điểm năng lượng bức xạ dồi dào, đặc biệt vào mùa khô, với số giờ nắng có thể lên đến 8,5h/ngày của tỉnh Bến Tre. Việc lắp đặt toàn bộ hệ thống xử lý nước trong một container cho phép di chuyển linh hoạt hệ thống tới các địa điểm mong muốn. 

Từ thành công của hệ thống lọc nước nhiễm mặn đầu tiên tại Bến Tre, VKIST tiếp tục cải tiến và tối ưu hóa hệ thống lọc nước dựa trên điều kiện của địa phương, đồng thời nội địa hóa linh kiện, thiết bị nhằm tối ưu hóa chi phí lắp đặt. Hệ thống lọc nước thứ hai được đặt tại trường Phổ thông Dân tộc nội trú Trung học cơ sở Trần Đề, huyện Trần Đề, tỉnh Sóc Trăng vào tháng 8/2024, đảm bảo cung cấp nước uống cho hơn 300 giáo viên và học sinh.

Việc tiếp tục phát triển và nhân rộng các mô hình như hệ thống lọc nước nhiễm mặn phát triển bởi VKIST và KIST, hay các công nghệ xử lý nước nhiễm mặn khác là hết sức cần thiết nhằm đảm bảo mục tiêu tiếp cận nguồn nước sạch cho tất cả mọi người nhất là trong bối cảnh biến đổi khí hậu diễn biến phức tạp, xâm nhập mặn gia tăng.../.

Lê Hiên