Phát triển du lịch thám hiểm hang động tại Công viên địa chất Lạng Sơn

TMO - Theo khảo sát của các nhà khoa học, chuyên gia địa chất, Công viên địa chất Lạng Sơn (tỉnh Lạng Sơn) có địa hình địa mạo và địa chất tự nhiên, kỳ vĩ. Đây sẽ là nguồn lực cho sự phát triển của du lịch địa chất, thám hiểm hang động của Lạng Sơn.

Công viên địa chất Lạng Sơn trải rộng trên toàn bộ phạm vi địa giới hành chính các huyện Bắc Sơn, Chi Lăng, Hữu Lũng, Văn Quan, Lộc Bình và thành phố Lạng Sơn, một phần địa giới hành chính của huyện Bình Gia và một phần huyện Cao Lộc. Tổng diện tích 4.842,58km2, dân số khoảng 627.500 người (chiếm 58% diện tích và 78% dân số toàn tỉnh). Đây là một trong những Công viên địa chất lớn nhất Việt Nam.

Vùng Công viên địa chất (CVĐC) Lạng Sơn được phân chia thành 24 hệ tầng địa chất, trong đó có 15 hệ tầng lần đầu tiên được xác lập tại tỉnh Lạng Sơn. Các vận động kiến tạo trong khoảng từ 65-23 triệu năm trước đã góp phần tạo ra những di sản địa chất và cảnh quan đa dạng như ngày nay.

Theo số liệu thống kê chưa đầy đủ, Công viên địa chất Lạng Sơn có địa hình địa mạo và địa chất tự nhiên đa dạng với khoảng 200 hang động. Cùng với đó, những đặc điểm về lịch sử kiến tạo địa chất, cảnh quan trong vùng Công viên địa chất Lạng Sơn được tạo thành từ 5 dạng địa hình tiêu biểu là kiến tạo, xâm thực, bóc mòn, tích tụ và karst (hiện tượng bị phong hoá của núi đá vôi).

Nhiều hang động độc đáo, chứa các di tích khảo cổ, văn hóa, lịch sử có giá trị như hang Thẩm Khuyên - Thẩm Hai (Bình Gia), di chỉ Hang Dơi (Bắc Sơn), hang Gió (Chi Lăng), hang động Nhị - Tam Thanh (thành phố Lạng Sơn)… Những tài nguyên này là tiềm năng quan trọng để phát triển du lịch vùng Công viên địa chất như thám hiểm hang động, leo núi thể thao, dù lượn, trekking…

Công viên địa chất Lạng Sơn có nhiều lợi thế trong phát triển du lịch thám hiểm hang động.

Năm 2024, Kevin Ditamore, Đại diện của Hiệp hội Hang động Quốc gia Hoa Kỳ tại Việt Nam cùng Công ty Cổ phần Việt Nam Expeditions hợp tác với Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại và Du lịch tỉnh Lạng Sơn tổ chức cuộc khảo sát tại Hang Khuôn Bồng, xã Vũ Lễ, huyện Bắc Sơn; Hang Nước, xã Yên Thịnh, huyện Hữu Lũng.

Bên cạnh đó, Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại và Du lịch tỉnh Lạng Sơn hợp tác với Công ty Cổ phần Việt Nam Expeditions tiến hành khảo sát Hang Khuôn Bồng (lần 2), Cổng trời Yên Sơn (huyện Hữu Lũng), Hố sụt và Hang Ngườm M oóc (huyện Bình Gia), Hang Đán Lài (huyện Cao Lộc). Bước đầu chương trình hợp tác rất hiệu quả trong việc đánh giá tiềm năng phát triển sản phẩm du lịch thám hiểm Công viên địa chất Lạng Sơn, truyền thông, quảng bá tiềm năng du lịch thám hiểm, nâng cao vị thế của Công viên địa chất Lạng Sơn. 

Theo các chuyên gia tại Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản), trong một vùng đá vôi, nước dưới đất ở một số khu vực rất dễ bị ô nhiễm, trong khi một số khu vực khác lại ít nhạy cảm hơn. Vì vậy, để bảo vệ nước dưới đất ở các vùng đá vôi cần quy hoạch sử dụng đất một cách tổng thể, toàn diện; cần điều tra, kiểm kê hang động để làm cơ sở cho công tác quản lý. Cách tiếp cận tốt nhất trong quản lý tác động của việc sử dụng, khám phá hang động là xây dựng một kế hoạch chiến lược dài hạn, với sự tham gia của tất cả các bên liên quan. Người hướng dẫn, cung cấp dịch vụ thám hiểm hang động cần được đào tạo bài bản về an toàn và bảo tồn hang động.

Nhiều ý kiến cho rằng cần áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn đối với phát triển du lịch thám hiểm tại Công viên địa chất Lạng Sơn. Bên cạnh quan tâm đến xử lý rác thải, quản lý tài nguyên, tỉnh Lạng Sơn cần thiết kế các sản phẩm du lịch theo hướng tuần hoàn giúp giảm thiểu tác động tiêu cực lên môi trường, đồng thời gia tăng giá trị trải nghiệm cho du khách. 

Chẳng hạn như tổ chức các tour du lịch sinh thái, khám phá hang động, leo núi có kiểm soát nhằm hạn chế xói mòn và bảo vệ hệ sinh thái; khuyến khích sử dụng phương tiện giao thông thân thiện với môi trường như xe điện, xe đạp trong khu vực công viên; tạo ra các sản phẩm lưu niệm từ vật liệu tái chế hoặc từ nguồn tài nguyên bản địa bền vững.

Bên cạnh đó cũng cần lưu ý đến việc phát triển các sản phẩm lưu niệm mang đặc trưng văn hóa địa phương, các giải pháp để khai thác kết hợp với bảo tồn di sản thiên nhiên, di sản văn hóa. Đây là cơ sở để Lạng Sơn áp dụng vào việc khai thác du lịch, nhất là du lịch thám hiểm hang động trong thời gian tới.

Khai thác lợi thế tự nhiên trong phát triển du lịch là một trong những giải pháp phát triển du lịch bền vững.  

Theo Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại và Du lịch tỉnh Lạng Sơn, Công viên địa chất Lạng Sơn là viên ngọc trong vùng núi phía Bắc Việt Nam. Đó là một minh chứng sống động, gói gọn trong những cảnh quan đa dạng của nó hành trình trải qua 500 triệu năm tiến hóa của sự sống. Từ vùng biển cổ xưa và vùng đất núi lửa đến rừng gỗ nghiến, mỗi mặt của Công viên địa chất đều kể một câu chuyện độc đáo. Công viên địa chất là một tấm thảm rực rỡ về sự đa dạng sắc tộc, với những đóng góp về phong tục và truyền thống độc đáo của mỗi nhóm dân tộc.

Đời sống tâm linh của Công viên địa chất bắt nguồn sâu xa từ Đạo Mẫu, một tín ngưỡng thờ Mẫu được UNESCO công nhận là Di sản văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại. Sự kết hợp hài hòa giữa lịch sử tự nhiên, đa dạng văn hóa và truyền thống tâm linh khiến Công viên địa chất Lạng Sơn trở thành một điểm đến độc đáo để tìm hiểu, khám phá. 

Ngày 8/9/2024, trong khuôn khổ Hội nghị quốc tế lần thứ 8 Mạng lưới Công viên địa chất toàn cầu UNESCO khu vực châu Á – Thái Bình Dương, phiên họp Hội đồng Công viên địa chất toàn cầu UNESCO đã tiến hành đánh giá và 100% thành viên đã thống nhất công nhận Công viên địa chất Lạng Sơn là Công viên địa chất toàn cầu UNESCO.

Theo kế hoạch, tháng 4/2025, UNESCO sẽ chính thức bổ sung Danh sách Công viên địa chất toàn cầu Lạng Sơn trên website chính thức của tổ chức. Dự kiến, tháng 9/2025, tỉnh Lạng Sơn sẽ đón nhận danh hiệu Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn tại Chile. Tháng 11/2025, tỉnh Lạng Sơn sẽ tổ chức Lễ đón nhận danh hiệu Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn.

Hiện nay, Công viên địa chất Lạng Sơn đã hình thành 4 tuyến du lịch với 38 điểm tham quan với chủ đề: “Tiến hóa sự sống nơi miền đất thiêng”. Trong đó, Tuyến 1 có chủ đề “Khám phá thế giới Thượng ngàn”; Tuyến 2: “Hành trình về miền Thiên giới”; Tuyến 3: “Cuộc sống dân dã nơi trần thế”; Tuyến 4: “Đường đến Thủy cung”. Công viên địa chất Lạng Sơn được hy vọng sẽ là một trong những điểm đến hình thành các sản phẩm du lịch mang tính đột phá, thu hút lượng lớn khách du lịch nội địa và quốc tế, góp phần phát huy tiềm năng, thế mạnh du lịch của tỉnh.

Minh Hương