Phát triển du lịch cộng đồng gắn với xây dựng nông thôn mới

TMO - Tỉnh Lào Cai xác định, phát triển du lịch cộng đồng gắn với xây dựng nông thôn mới không chỉ hướng tới mục tiêu xóa đói, giảm nghèo mà còn tạo điều kiện cho người dân tham gia trực tiếp vào quá trình bảo vệ, gìn giữ và tôn tạo cảnh quan thiên nhiên, môi trường sinh thái.

Lào Cai là một trong những tỉnh đầu tiên của Việt Nam xây dựng, áp dụng mô hình phát triển du lịch cộng gắn với xoá đói, giảm nghèo cho cộng đồng các dân tộc thiểu số. Giai đoạn trước năm 2015, du lịch cộng đồng chủ yếu phát triển tại Sa Pa và phần lớn mang tính tự phát. Sau đó, du lịch cộng đồng từng bước phát triển có hệ thống và đã được đưa vào Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Lào Cai giai đoạn 2015 - 2020, tầm nhìn 2030.

Đến nay trên địa bàn tỉnh Lào Cai có 13 điểm du lịch cộng đồng được công nhận và hệ thống các làng, thôn, bản có thực hiện các hoạt động kinh doanh dịch vụ phục vụ khách du lịch. Các điểm du lịch cộng đồng tập trung chủ yếu ở thị xã Sa Pa, huyện Bắc Hà và từng bước mở rộng sang huyện Bát Xát, Bảo Yên. Toàn tỉnh có khoảng 2.000 lao động tham gia hoạt động du lịch cộng đồng. Để đáp ứng nhu cầu trên địa bàn, thị xã Sa Pa đã ban hành Quy chế và thành lập Ban Quản lý du lịch cộng đồng tại 05 xã; năm 2023, UBND tỉnh Lào Cai đã ban hành Quyết định quy định một số nội dung về quản lý hoạt động du lịch, khu du lịch, điểm du lịch; trong đó định hướng, hướng dẫn mô hình chung quản lý du lịch cộng đồng…

Các dịch vụ, sản phẩm du lịch cộng đồng trên địa bàn tỉnh Lào Cai tương đối đa dạng với các sản phẩm, dịch vụ chính:  Nhà ở có phòng cho khách du lịch thuê (homestay) với 466 cơ sở; 3 nhóm cơ sở lưu trú tại gia của đồng bào dân tộc Giáy tại xã Tả Van (thị xã Sa Pa), dân tộc Tày tại xã Tà Chải (huyện Bắc Hà), xã Nghĩa Đô (huyện Bảo Yên) được Hiệp hội du lịch các quốc gia ASEAN công nhận đạt chuẩn homestay ASEAN. Du lịch văn hóa - Khách du lịch trải nghiệm "Một ngày làm nông dân Sa Pa"; hái mận, bẻ ngô, hái quýt, lê tại Bắc Hà, Mường Khương; Lễ hội Xuống đồng của người Giáy, Lễ hội Gầu tào của người Mông, Lễ hội nhảy lửa của người Dao... 

Du lịch cộng đồng tại xã Tà Chải (Bắc Hà) thu hút du khách trải nghiệm, khám phá. Ảnh: BLC.  

Du lịch tham quan ruộng bậc thang - Khách du lịch sẽ được chiêm ngưỡng vẻ đẹp hùng vĩ của những thửa ruộng bậc thang mùa nước đổ, mùa lúa chín; khu vực ruộng bậc thang ở thung lũng Mường Hoa (thị xã Sa Pa), Thề Pả (huyện Bát Xát) đã được xếp hạng di tích danh thắng cấp quốc gia. Du lịch nông nghiệp là loại hình này mới phát triển tại Lào Cai cách đây vài năm; du khách sẽ được tận hưởng các sản phẩm từ mô hình trồng nấm hương tại Sa Pa, vườn lê Tai Nung Bát Xát, vườn mận Bắc Hà, trang trại nuôi cá tầm, cá hồi. Du lịch ẩm thực - Phát triển sản phẩm nông nghiệp thành hàng hóa phục vụ nhu cầu mua sắm của khách du lịch: lợn đen, gà đen, tương ớt Mường Khương, gạo Séng Cù, lạp sườn, thịt trâu sấy, chè chất lượng cao,… 

Toàn tỉnh Lào Cai có khoảng 2.000 lao động tham gia hoạt động du lịch cộng đồng. Hiện nay Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch chưa ban hành quy định hướng dẫn mô hình quản lý du lịch cộng đồng. Để đáp ứng nhu cầu trên địa bàn, thị xã Sa Pa đã ban hành Quy chế và thành lập Ban Quản lý du lịch cộng đồng tại 5 xã; năm 2023, UBND tỉnh Lào Cai đã ban hành Quyết định quy định một số nội dung về quản lý hoạt động du lịch, khu du lịch, điểm du lịch; trong đó định hướng, hướng dẫn mô hình chung quản lý du lịch cộng đồng…

Công tác xúc tiến, quảng bá du lịch cộng đồng giai đoạn 2015 - 2023 chủ yếu được lồng ghép với hoạt động xúc tiến chung của tỉnh Lào Cai. Đã xây dựng các ẩn phẩm quảng bá du lịch chợ phiên, leo núi, tâm linh, bản đồ Sa Pa, Bắc Hà; in ấn bộ công cụ nhận diện thương hiệu của du lịch Lào Cai, sách ảnh du lịch Lào Cai... Năm 2023, du lịch cộng đồng đón khoảng 700.000 lượt khách, doanh thu chiếm khoảng 5% tổng thu từ du lịch của tỉnh. Tuy nhiên, hầu hết các điểm du lịch chưa thu hút và kéo dài thời gian lưu trú của du khách tại địa phương; chưa đầu tư hoàn thiện cơ sở hạ tầng du lịch thiết yếu theo quy định; còn tồn tại vấn đề về xử lý ô nhiễm, vệ sinh môi trường; phần lớn các homestay vẫn chưa được công nhận theo tiêu chuẩn...  

Tỉnh Lào Cai phấn đấu đến năm 2030 đón 1,7 triệu lượt khách tham quan loại hình du lịch cộng đồng. 

Lào Cai đang xây dựng và hoàn thiện dự thảo Đề án Phát triển du lịch cộng đồng gắn với việc xây dựng nông thôn mới trên địa bàn tỉnh Lào Cai đến năm 2030. Định hướng phát triển du lịch cộng đồng tỉnh Lào Cai đến năm 2030 đã xác định rõ mục tiêu, đó là xây dựng, phát triển du lịch cộng đồng dựa trên các tiêu chuẩn trong nước, tiêu chuẩn ASEAN phù hợp với đặc trưng riêng có của từng khu vực, cộng đồng, tạo nên điểm đến hấp dẫn khách du lịch.

Mở rộng không gian, đẩy mạnh phát triển du lịch nông thôn, tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân địa phương, góp phần bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống, xây dựng thành công nông thôn mới. Nâng cao khả năng thích ứng, sự chủ động của người dân trong xây dựng và phát triển du lịch cộng đồng nói riêng, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội khu vực nông thôn nói chung.

Phấn đấu đến năm 2030, Lào Cai đón 1,7 triệu lượt khách tham quan loại hình du lịch cộng đồng; tổng thu từ du lịch cộng đồng chiếm 10% trong tổng số thu từ khách du lịch của tỉnh. Toàn tỉnh có 7 mô hình du lịch cộng đồng đạt tiêu chuẩn ASEAN, 25 mô hình du lịch cộng đồng đáp ứng điều kiện điểm du lịch cấp tỉnh hoặc TCVN 13259:2020; nâng cao chất lượng dịch vụ homestay hiện có, thúc đẩy phát triển mới khoảng 94 cơ sở homestay, nâng tổng số homestay toàn tỉnh lên 560 cơ sở; tạo việc làm cho 2.500 lao động; nghiên cứu, phát triển các sản phẩm du lịch văn hóa, sinh thái, ẩm thực, nông nghiệp. Qua đó tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân địa phương, góp phần bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống, xây dựng thành công nông thôn mới.

UBND tỉnh nhấn mạnh, phát triển du lịch là 01 trong 04 lĩnh vực trọng tâm của Lào Cai, tỉnh cũng xác định phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn. Cần làm rõ các lợi thế để tỉnh Lào Cai lựa chọn xây dựng Đề án phát triển du lịch cộng đồng; đồng thời đánh giá thực trạng xây dựng nông thôn mới, nông thôn mới tại 32 thôn được lựa chọn đầu tư xây dựng mô hình du lịch cộng đồng; rà soát lại tiềm năng, lợi thế để lựa chọn xây dựng đầu tư các mô hình du lịch cộng đồng đảm bảo trọng tâm, trọng điểm, tránh dàn trải, tạo sự khác biệt, không trùng các sản phẩm du lịch, đảm bảo tính khả thi.

Thu Hương