Nhân rộng mô hình đưa rác vào bờ tại Bình Định

TMO - Trong khuôn khổ dự án “Thí điểm các mô hình quản lý chất thải rắn sinh hoạt và chất thải ngành thủy sản nhằm thúc đẩy kinh tế tuần hoàn tại TP.Quy Nhơn” do Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tài trợ giai đoạn 2022-2024, từ cuối năm 2023, tỉnh Bình Định đã triển khai mô hình “thu gom chất thải nhựa từ tàu cá về bờ.

Thời gian qua, nhiều tàu cá tại tỉnh Bình Định sau chuyến đánh bắt trở về đều mang rác thải nhựa đã sử dụng trong quá trình hoạt động trên biển đưa vào bờ. Rác thải nhựa thu gom được được nhân viên Ban Quản lý cảng cá phân loại đưa đi xử lý. Từ tháng 11/2023 đến nay, sau mỗi chuyến biển trở về từ ngư trường Trường Sa, tàu cá của ông Ngô Đức Minh phường Hải Cảng, thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định làm thuyền trưởng luôn mang thêm một túi đựng hơn 10 kg rác thải nhựa.

Các loại nước uống đóng chai, lon, sau khi sử dụng, ngư dân gom lại rồi bỏ vào túi đựng rác thải nhựa mang vào bờ. Ngư dân tích cực đưa rác vào bờ. Ngư dân trên tàu bây giờ cũng hạn chế bớt vứt rác xuống biển. Các bữa ăn hay khi uống nước có gì cũng đừng vứt xuống biển. Các tàu triển khai bỏ rác thải vào túi rồi mang theo suốt hải trình rồi mang vào bờ. Hoạt động này cũng giảm xả rác thải ngoài biển. 

Thời gian qua, ngư dân trên địa bàn tỉnh Bình Định đã duy trì việc đưa rác sau chuyến ra khơi vào bờ. Ảnh: AT. 

Từ khi mô hình thu gom chất thải nhựa từ tàu cá về bờ được triển khai, ngư dân Bùi Tiến Thuận trú tại thị trấn Cát Tiến, huyện Phù Cát đã dần hình thành thói quen mang những túi rác thải nhựa thu gom được trên biển sau những chuyến vươn khơi khai thác thủy sản dài ngày. Các chủ tàu thực hiện mô hình phải cam kết không xả rác thải nhựa xuống biển và thu gom rác thải nhựa sinh hoạt trên tàu cá để đưa vào bờ. Tại cuối mỗi thành tàu, họ lắp đặt túi lưới chứa rác thải nhựa; khai báo các loại nước uống, thực phẩm sinh hoạt và các loại bao bì trong chuyến biển thông qua tờ khai khi làm thủ tục xuất bến tại cảng cá, xác nhận lượng rác thải nhựa mang về khi cập cảng.

Cuối năm 2023, Ban Quản lý Cảng cá Bình Định xây dựng và đưa vào hoạt động nhà thu gom rác thải nhựa tàu cá tại Cảng cá Quy Nhơn. Tại đây có khu nhà kho thu gom, phân loại, đóng gói rác thải nhựa, phòng thay đồ của nhân viên thu gom rác. Rác thải nhựa của tàu cá đưa vào bờ được các nhân viên phân loại, vận chuyển đến cơ sở thu mua vật liệu để tái chế, góp phần tạo giá trị gia tăng cho rác thải nhựa và thúc đẩy kinh tế tuần hoàn tại thành phố Quy Nhơn. 

Theo Ban Quản lý Cảng cá Quy Nhơn, sau 7 tháng triển khai, đã có 153 lượt tàu mang về bờ khoảng 2 tấn rác thải, trong đó 1.500kg rác thải sinh hoạt đã phân loại thành phẩm (chai nhựa, lon bia, lon nước ngọt, bao bì thực phẩm...) và chuyển cho đơn vị tái chế. Hoạt động này đã góp phần giảm thiểu rác thải nhựa ra đại dương; nâng cao nhận thức và trách nhiệm của cộng đồng ngư dân chung tay bảo vệ đại dương; gia tăng vòng đời của rác thải, tăng thu nhập, giải quyết công ăn việc làm cho cộng đồng có liên quan đến lĩnh vực thu hồi, tái chế phế liệu…

Ban Quản lý Cảng cá Bình Định xây dựng và đưa vào hoạt động nhà thu gom rác thải nhựa tàu cá tại Cảng cá Quy Nhơn. 

Từ thực trạng ô nhiễm nhựa đe dọa môi trường biển và những nỗ lực hạn chế rác nhựa biển hiệu quả, trong đó có mô hình mang rác về bờ, mới đây, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bình Định đã ban hành Quyết định 89/QĐ-SNN về quy trình kiểm soát, quản lý đối rác thải nhựa tàu cá và trở thành địa phương đi đầu trong công tác quản lý chất thải nhựa từ hoạt động khai thác thủy sản.

Quy định này áp dụng với các tàu cá có chiều dài từ 15 mét trở lên tại các cảng cá Quy Nhơn, Đề Gi, Tam Quan… Quy định đặt ra yêu cầu bắt buộc phải thu gom và khai báo về chất thải nhựa sử dụng trong mỗi chuyến biển; các tàu cá có chiều dài từ 12 - 15 mét được khuyến khích áp dụng. Ngoài ra, Quyết định còn nêu rõ trách nhiệm của các Ban Quản lý Cảng cá, Tổ thu gom rác thải tàu cá, Chi cục Thủy sản trong công tác thu gom và bàn giao, vận chuyển, khai báo và cập nhật số liệu, lập cơ sở dữ liệu và báo cáo về chất thải nhựa tàu cá.

Tỉnh Bình Định đã đặt ra mục tiêu giai đoạn 2024-2025 có 70% ngư dân tỉnh được tuyên truyền, tập huấn về kỹ năng quản lý, hành động giảm thiểu rác nhựa đại dương. Đồng thời, 50% tàu cá khai thác thủy sản sẽ thu gom rác thải nhựa trong chuyến đánh bắt trên biển mang về bờ để tái chế. Đến năm 2030, mục tiêu là 100% tàu cá, ngư dân đánh bắt trên biển tổ chức thu gom rác nhựa mang về bờ tập trung tại các điểm thu gom rác ở cảng cá để tái chế. Đây là một phần trong kế hoạch xây dựng hoàn thiện cơ sở dữ liệu về rác thải nhựa đại dương của tàu cá.  

Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bình Định cho biết, mô hình này sẽ giảm được lượng rác thải khó phân hủy ra môi trường biển và đại dương, góp phần bảo vệ môi trường biển và hệ sinh thái, các động vật thủy sinh trong môi trường biển. Trong thời gian tới, trên cơ sở tổng kết mô hình sẽ có hướng nhân rộng ra các cảng cá trên địa bàn tỉnh và mở rộng phạm vi.  Ngoài ra, mô hình này cũng mở ra hướng đi mới cho việc quản lý rác thải nhựa tại các cảng cá và trên các tàu khai thác thủy sản, góp phần vào việc thực hiện mục tiêu phát triển bền vững và xanh của Việt Nam.

Đầu tháng 9 vừa qua, Ủy ban MTTQ Việt Nam xã Nhơn Châu (TP.Quy Nhơn) phối hợp với Hội Nông dân xã tổ chức ra mắt mô hình thu gom rác thải nhựa từ tàu cá vào bờ. Mô hình bước đầu thu hút 74 tàu cá của ngư dân và các chủ phương tiện khai thác, đánh bắt thủy hải sản địa phương tham gia, góp phần giảm thiểu rác thải nhựa đại dương trong hoạt động khai thác, từng bước quản lý rác thải nhựa đại dương theo cách tiếp cận từ đầu nguồn, thực hiện kinh tế tuần hoàn và phát triển xanh.

Mô hình nhằm đẩy mạnh công tác vận động ngư dân và các chủ tàu khai thác hải sản mang rác từ biển vào bờ; tuyên truyền nâng cao nhận thức được tác hại của rác thải nhựa ảnh hưởng đến vi sinh vật đại dương và làm giảm thiểu nguy cơ ô nhiễm tài nguyên biển; khuyến khích ngư dân thu gom những rác thải vào đất liền sau những chuyến đi biển, góp phần giảm thiểu rác thải nhựa, bảo vệ môi trường, cảnh quan biển đảo và giữ gìn đa dạng sinh học biển, góp phần xây dựng nông thôn mới nâng cao. 

Trước đó, vào giữa tháng 7/2024, Đoàn công tác các tỉnh Kiên Giang, Bà Rịa - Vũng Tàu, Quảng Ngãi, Tổ chức Quốc tế về bảo tồn thiên nhiên (WWF Việt Nam) cũng đã đến thăm, học tập, trao đổi kinh nghiệm giảm thiểu rác thải nhựa đại dương trong ngành thủy sản tại Bình Định. Tại buổi làm việc, đại diện các sở, ngành chức năng của các tỉnh Kiên Giang, Quảng Ngãi, Bà Rịa - Vũng Tàu đánh giá rất cao kết quả đạt được của mô hình thu gom rác thải nhựa trên tàu cá tại Bình Định, đồng thời trao đổi làm rõ thêm những vấn đề mà đoàn công tác quan tâm.

Đức Long