Nếp nhà sàn nguyên sơ của người Mường ở Xóm Mỗ

TMO - Giữa nhịp sống hiện đại, những nếp nhà sàn nguyên sơ của người Mường ở Xóm Mỗ (xã Thung Nai, tỉnh Phú Thọ) vẫn hiện lên như mảnh ký ức sống động, lưu giữ cả một kho tàng văn hóa lâu đời.

Địa danh này dần trở thành điểm dừng chân lý tưởng cho những ai muốn tìm lại vẻ đẹp nguyên bản của miền trung du Bắc Bộ. Ngay từ lối vào xóm, những ngôi nhà sàn nối tiếp nhau tạo thành đường nét hài hoà giữa sườn đồi thoai thoải.

Không đồ sộ hay cầu kỳ, nhà sàn người Mường ở xóm Mỗ- Phú Thọ cuốn hút bởi sự mộc mạc: cột gỗ lim, lát, hay chò chỉ được dựng trên các chân kê đá; sàn lát bằng ván gỗ rộng, thoáng khí; mái lợp lá cọ nâu sẫm, xếp lớp đều tay theo kỹ thuật truyền thống. Tất cả tạo nên một tổng thể hài hòa, vừa chống nồm ẩm, vừa thích ứng tuyệt vời với khí hậu vùng đồi.

Bước chân lên hiên nhà, có thể cảm nhận rõ nhịp sống bình lặng của đồng bào nơi đây. Chiếc cối giã gạo, chum đựng nước mưa, những bó lúa, bắp ngô phơi vàng nơi đầu hồi… đều gợi nhắc hình ảnh của một thời nông nghiệp thuần phác. Nội thất bên trong giữ nguyên bố cục truyền thống: bếp đặt ở gian trung tâm, nơi sum họp gia đình; gian bên dùng tiếp khách; những góc nhỏ xếp gọn đồ nghề dệt thổ cẩm hay dụng cụ săn bắt.

Điều làm du khách ấn tượng hơn cả là nếp sinh hoạt cộng đồng vẫn giữ được tinh thần bản sắc. Người Mường nơi đây vẫn lưu truyền những làn điệu dân ca, tiếng chiêng ngân vang mỗi dịp lễ hội. Trong các ngày trọng lễ, từ thanh niên đến các cụ cao niên trong xóm đều diện trang phục truyền thống.

Xóm Mỗ sở hữu cảnh quan hòa quyện giữa đồi núi, thung lũng và các thửa ruộng bậc thang nhỏ chạy ôm triền dốc. Buổi sáng, mây trắng lững lờ vắt ngang mái nhà; buổi tối, gió rì rào qua rừng cọ khiến không gian càng thêm tĩnh lặng. Chính sự gắn bó mật thiết với thiên nhiên này đã tạo nên một nhịp giản dị, khác biệt hoàn toàn so với nhịp đô thị.

Du khách có thể theo chân người dân đi rừng, hái măng, bẻ mầm tre hay săn bắt cá suối. Những bữa cơm nhà sàn mộc mạc với xôi nếp nương, rau rừng, gà bản, rượu cần… thể hiện sự hiếu khách chân thành và phong vị ẩm thực đặc trưng của người Mường nơi trung du.

Trong bối cảnh phát triển du lịch cộng đồng, chính quyền địa phương cùng người dân Xóm Mỗ nỗ lực gìn giữ bản sắc. Những nếp nhà sàn cổ được tu sửa nhưng vẫn giữ nguyên chất liệu và kiểu dáng truyền thống. Các hoạt động trải nghiệm như chế biến món ăn dân tộc đến tham gia lễ hội  đều được tổ chức theo hướng tôn trọng văn hóa gốc, tránh thương mại hóa.

Giữa dòng chảy hiện đại, Xóm Mỗ trở thành minh chứng sống động cho khả năng bảo tồn văn hóa bền vững: phát triển nhưng không đánh mất mình, mở cửa đón khách nhưng vẫn giữ được nhịp sống bản địa. Với vẻ đẹp nguyên sơ của nhà sàn, sự hiền hòa của người dân và không gian văn hóa đặc sắc, Xóm Mỗ là điểm hẹn lý tưởng cho những ai tìm kiếm sự bình yên. Đây không chỉ là chuyến tham quan, mà còn là hành trình tìm về cội nguồn, cảm nhận nhịp sống hòa hợp giữa con người và thiên nhiên – điều mà không phải nơi nào cũng còn lưu giữ được.

Nếu có dịp đặt chân đến trung du Bắc Bộ, một lần ghé Xóm Mỗ (xã Thung Nai) để ngắm những nếp nhà sàn nguyên bản sẽ là trải nghiệm khó quên, để lại dư vị mộc mạc, chân thành như chính mảnh đất và con người nơi đây.

Bài: Huyền Thanh; Ảnh: ST