Nâng cấp cải tạo hệ thống hồ chứa nước đảm bảo phục vụ sản xuất

TMO - Trước những biến động của thời tiết cực đoan, TP. Huế đầu tư cải tạo, nâng cấp hồ chứa A Tia để tăng khả năng trữ nước, giảm thiểu rủi ro lũ lụt và phục vụ ổn định cho sản xuất nông nghiệp. Đây là giải pháp thiết thực giúp người dân yên tâm phát triển kinh tế, đảm bảo sinh kế lâu dài.

Hồ chứa A Tia là một trong những công trình thủy lợi quan trọng của TP.Huế, có vai trò cấp nước tưới cho sản xuất nông nghiệp và cung cấp nguồn nước sinh hoạt cho người dân vùng hạ du.

Trước tình trạng xuống cấp sau nhiều năm sử dụng cùng tác động của mưa lũ và biến đổi khí hậu, tỉnh đã triển khai dự án nâng cấp, cải tạo hồ A Tia với mục tiêu đảm bảo an toàn công trình, tăng dung tích chứa, nâng cao khả năng điều tiết nước và phòng chống thiên tai.

Dự án được thực hiện đồng bộ các hạng mục như gia cố thân đập, nâng cấp tràn xả lũ, cải tạo hệ thống kênh mương nội đồng. Khi hoàn thành, công trình sẽ không chỉ bảo đảm cấp nước ổn định cho hàng trăm héc-ta đất canh tác mà còn góp phần giảm thiểu nguy cơ ngập úng, sạt lở.

Đồng thời góp phần tạo điều kiện để người dân an tâm sản xuất, phát triển kinh tế và nâng cao đời sống bền vững trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp. Hồ A Tia (trước đây có tên là đập A Tia) nằm ở xã A Lưới 1, được UBND huyện A Lưới (cũ) đưa vào sử dụng năm 2009 và bàn giao cho Công ty TNHH Nhà nước MTV Quản lý khai thác công trình thủy lợi TP Huế quản lý hiện trạng công trình. Từ khi có hồ A Tia, việc sản xuất nông nghiệp của bà con vùng cao A Lưới đã có chuyển biến tích cực.

Nhờ nguồn nước tưới ổn định, người dân có thể chủ động trong việc gieo trồng, đặc biệt là lúa nước. Những cánh đồng từng khô cằn vào mùa nắng thì nay đã xanh tốt, năng suất lúa ngày càng tăng. Theo chia sẻ của người dân xã A Lưới 1, với truyền thống trồng lúa đã mấy chục năm, nhờ có hồ A Tia mà việc canh tác trở nên thuận lợi hơn rất nhiều.

Trước đây, mỗi khi vào mùa khô, ruộng đồng nứt nẻ, thiếu nước tưới, bà con phải chờ mưa hoặc dẫn nước từ xa về, rất vất vả. Nhờ hồ A Tia mà có nước nên làm được hai vụ, mùa nào cũng có gạo ăn, cuộc sống ổn định hơn. Ngoài ra, hồ A Tia còn tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển các loại cây hoa màu và nuôi trồng thủy sản, từng bước giúp người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số vốn còn khó khăn được đa dạng hóa sinh kế.

Nâng cấp, cải tạo hồ chứa tạo điều kiện thuận lợi để người dân an tâm sản xuất. (Ảnh minh hoạ: QN). 

Đại diện Công ty TNHH Nhà nước MTV Quản lý khai thác thủy lợi TP Huế cho biết, hồ A Tia gồm tuyến đập tràn dài 19 m, mặt rộng 1,2 m, chiều cao 1,5 m, tường cánh bờ tả dài 3,5 m bằng bê tông, sân tiêu năng, 3 dàn máy đóng mở V0.5, chiều dài kênh 3.480 m, trong đó kênh chính dài 2.000 m, còn lại là 2 kênh nhánh. Công trình đã góp phần nâng cao hiệu quả cấp nước phục vụ sản xuất nông nghiệp khoảng 50 hecta cho đồng bào vùng cao A Lưới.

Sau thời gian dài sử dụng, việc đầu tư nâng cấp hồ A Tia không chỉ góp phần cải thiện hệ thống thủy lợi địa phương mà còn là giải pháp ứng phó hiệu quả với tình trạng hạn hán, biến đổi khí hậu, đảm bảo sản xuất ổn định và bền vững cho người dân. Từ nguồn vốn Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2023 - 2025, Dự án đầu tư nâng cấp hồ A Tia đang được triển khai với mức đầu tư 35 tỷ đồng, do Ban Quản lý dự án (QLDA) Đầu tư và Xây dựng khu vực huyện A Lưới (cũ), nay là Ban QLDA Đầu tư xây dựng khu vực 2 (TP Huế) làm chủ đầu tư.

Mục tiêu đầu tư công trình nhằm nâng cấp đập, nạo vét lòng hồ, tăng dung tích hữu ích của hồ chứa, góp phần phục vụ sản xuất và cung cấp nước sạch cho người dân. Ngoài ra, công trình hoàn thành còn giúp điều tiết dòng chảy suối A Nor gần đó và tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Nhằm phát huy giá trị công trình, phù hợp với canh tác của người dân, tháng 6/2025, UBND huyện A Lưới (cũ) đã có quyết định phê duyệt điều chỉnh Dự án đầu tư nâng cấp hồ A Tia.

Theo đó, điều chỉnh, bổ sung một số hạng mục như tường chắn đất tuyến kênh chính dài 26 m đoạn từ đường Hồ Chí Minh hướng về đập A Tia, bổ sung phần gia cố mái kè tuyến đường giao thông số 4 bằng rọ đá hộc liên kết với nhau… với tổng mức đầu tư không thay đổi. Lãnh đạo Ban QLDA Đầu tư xây dựng khu vực 2, từ nguồn vốn của các chương trình mục tiêu quốc gia, trên địa bàn huyện A Lưới (cũ, nay là 5 xã) đã triển khai 17 dự án, công trình hạ tầng giao thông, đô thị với tổng mức đầu tư hơn 500 tỷ đồng.

Trong đó có 9 dự án đã hoàn thành, 8 dự án còn lại với tổng mức đầu tư hơn 278 tỷ đồng vẫn đang thi công. Đối với công trình nâng cấp hồ A Tia, việc thi công đạt khoảng 20% giá trị hợp đồng, với một số đoạn tuyến của hạng mục kênh mương, đường nội đồng, bóc phong hóa… đã hoàn thành.

Hiện nay TP.Huế đang ngập lụt nặng nề, việc đầu tư cải tạo hệ thống hồ chứa góp phần đảm bảo hệ thống thoát lũ. (Ảnh: NP). 

Tuy nhiên, do khó khăn về nguồn vốn, công trình đang tiếp tục chờ bố trí vốn để tiếp tục triển khai. Hiện các sở ngành, đặc biệt là Sở Tài chính đang rà soát vốn, sau đó tham mưu UBND thành phố bổ sung vốn và tiếp tục triển khai, qua đó hồ A Tia sẽ được hoàn thiện đồng bộ hơn, đảm bảo phục vụ hiệu quả cho sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là các vùng canh tác lúa nước.

Việc nâng cấp và cải tạo hồ chứa A Tia là bước đi cần thiết và kịp thời của TP.Huế trong chiến lược đảm bảo an toàn công trình thủy lợi, thích ứng với biến đổi khí hậu và phát triển nông nghiệp bền vững. Công trình không chỉ mang lại lợi ích trực tiếp cho hàng trăm hộ dân trong vùng dự án mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa nguồn nước, chủ động ứng phó với hạn hán.

Đặc biệt là trong bối cảnh toàn TP.Huế đang phải hứng chịu lũ lụt nặng nề như hiện nay, Ban Chỉ huy Phòng thủ dân sự thành phố đề nghị các đơn vị quản lý, vận hành hồ chứa thủy lợi, thủy điện khẩn trương thực hiện nghiêm túc việc vận hành hồ chứa bảo đảm mực nước theo quy định. Xây dựng phương án vận hành, điều tiết cụ thể theo các kịch bản mưa dự báo, đặc biệt đối với tình huống mưa lớn đến cuối tháng 10/2025, nhằm chủ động kế hoạch vận hành hợp lý, vừa bảo đảm an toàn hồ chứa vừa góp phần giảm lũ cho vùng hạ du...

Khi hệ thống hồ được vận hành an toàn, hiệu quả, công tác cải tạo, nâng cấp hồ chứa được tập trung chú trọng thì hiệu quả sản xuất nông nghiệp sẽ được nâng cao, góp phần ổn định đời sống người dân, giảm thiểu thiệt hại do thiên tai và tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Việc kết hợp hài hòa giữa phát triển hạ tầng thủy lợi với bảo vệ môi trường góp phần quan trọng trong việc bảo đảm an sinh và sinh kế lâu dài cho cộng đồng dân cư miền núi, và những vùng sâu, vùng xa của TP.Huế.

Thuỳ Giang