[Nâng cao giá trị từ Cây Di sản] Hà Giang đẩy mạnh sản xuất chè Shan tuyết hữu cơ thân thiện với môi trường (Bài 4 - hết)

TMO - Tỉnh Hà Giang hiện có hơn 20 nghìn ha chè cho sản lượng 88.642,8 tấn, năng suất bình quân chè toàn tỉnh 47 tạ/ha, trong đó trên 7.000 ha diện tích là chè Shan tuyết cổ thụ, được ví như mỏ “vàng xanh” bởi cây chè Shan tuyết sinh trưởng trên những đỉnh núi cao, môi trường trong lành, không bị tác động từ các chất hóa học làm ảnh hưởng đến chất lượng. Từ lợi thế đó, tỉnh Hà Giang xác định hướng đi bền vững cho cây chè là phát triển chuỗi liên kết sản xuất chè hữu cơ.

Người dân thôn Phìn Hồ, xã Thông Nguyên (Hoàng Su Phì) liên kết với Hợp tác xã chế biến chè Phìn Hồ sản xuất chè hữu cơ.

Xây dựng chuỗi liên kết sản xuất chè hữu cơ

Để phát triển bền vững chè Shan tuyết, tỉnh Hà Giang đã có các chính sách đặc thù xây dựng chuỗi giá trị chè Shan tuyết hữu cơ trên quan điểm: Lấy doanh nghiệp là chủ thể và các hộ nông dân tham gia vào chuỗi giá trị thông qua các chuỗi liên kết, tạo nên chu trình khép kín từ sản xuất đến chế biến, kinh doanh sản phẩm.

Theo đó, tỉnh Hà Giang sớm triển khai các chính sách hỗ trợ các địa phương, doanh nghiệp, hợp tác xã xây dựng vùng chè theo tiêu chuẩn VietGAP; xây dựng chỉ dẫn địa lý vùng chè Hà Giang; hỗ trợ đầu tư công nghệ chế biến cho các cơ sở sản xuất. Cụ thể, từ năm 2016 đến nay, tỉnh đầu tư hàng trăm tỷ đồng để phát triển chuỗi giá trị chè hữu cơ. Trọng tâm là xây dựng hồ sơ để cấp giấy chứng nhận chè theo tiêu chuẩn VietGAP cho gần 12.000ha; xây dựng và được công nhận chỉ dẫn địa lý “Chè Shan tuyết Hà Giang” cho gần 17.000ha; xây dựng hệ thống quản lý chất lượng an toàn thực phẩm trong các cơ sở chè, đã có 14 cơ sở được cấp chứng nhận HACCP, ISO.

Những búp non của cây chè shan tuyết được nâng cao giá trị nhờ sản xuất theo hướng hữu cơ.

Ông Vi Quang Ngọc, Chi cục trưởng Chi cục Quản lý chất lượng Nông, Lâm sản và Thủy sản Hà Giang cho biết, qua quá trình triển khai thực hiện sản xuất và chứng nhận chè Shan tuyết hữu cơ (từ năm 2015-2022), đã liên kết 6.928 hộ nông dân trồng chè riêng lẻ, manh mún tham gia liên kết với 25 doanh nghiệp/HTX chế biến chè. Trên cơ sở vùng nguyên liệu được phân giao, các cơ sở chế biến chè đã ký kết hợp đồng với người trồng chè để thực hiện việc chuyển đổi duy trì vùng sản xuất hữu cơ và sử dụng nguồn chè búp tươi này để phục vụ cho chế biến chè chất lượng cao. Hơn nữa người sản xuất chè sau khi được tư vấn, hướng dẫn và cấp giấy chứng nhận Hữu cơ đã có sự chuyển biến rõ nét trong việc tuân thủ thực hiện quy trình sản xuất an toàn thực phẩm (ATTP), đã có sự gắn kết vùng nguyên liệu chè an toàn với các doanh nghiệp, cơ sở chế biến.

Chất lượng ATTP sản phẩm và uy tín, thương hiệu "Chè Hà Giang" trên thị trường từ năm 2015 đến nay ngày càng được nâng lên rõ nét. Số lượng các cơ sở chế biến chè trên địa bàn tỉnh mạnh dạn đầu tư nâng cấp công nghệ, cơ sở hạ tầng, áp dụng các tiêu chuẩn quản lý chất lượng ATTP tiên tiến (như: HACCP, ISO) để sản xuất ra các  sản phẩm chè được chế biến sâu, đảm bảo chất lượng ATTP, truy xuất được nguồn gốc và có giá trị cao ngày càng gia tăng nhanh như: Công ty TNHH Long trà, Công ty Y học bản địa, HTX chế biến Chè Phìn Hồ, HTX Tuấn Băng, Cty TNHH chè Thành Sơn, Công ty chè Biên Cương... đó là nhờ có nguồn nguyên liệu đầu vào (Chè búp tươi) đã được tỉnh đầu tư đẩy mạnh phát triển chè hữu cơ vào sản xuất.

Sản phẩm của HTX chế biến Chè Phìn Hồ được giới thiệu tới đông đảo người tiêu dùng thông qua các lễ hội, hội nghị, hội thảo.

Với mục tiêu phát triển nông nghiệp hữu cơ nhằm đáp ứng được yêu cầu về vấn đề thực phẩm an toàn và thân thiện với môi trường đang ngày càng được xã hội quan tâm và các quốc gia kiểm duyệt chặt chẽ. Các tiêu chí được người tiêu dùng đề cao trong xếp hạng và xác định giá trị thực phẩm bao gồm: chất lượng, mức độ an toàn đối với sức khỏe, mức độ gần gũi, thân thiện với môi trường sinh thái, sự hài hòa lợi ích của các tác nhân trong chuỗi sản phẩm.

Phát huy hiệu quả mô hình kinh tế tập thể

Tại huyện Xín Mần, địa phương này chú trọng tạo điều kiện cho các mô hình kinh tế tập thể phát triển. Chính chủ trương này đã dần đem đến sức sống mới cho mảnh đất, con người nơi đây. Có thể kể đến mô hình của HTX Thương mại Vận tải Tuấn Băng tại xã Nà Chì, huyện Xín Mần, tỉnh Hà Giang đã không ngừng đổi mới sáng tạo từ đó góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế tại địa phương, tạo việc làm, thu nhập cho người lao động tại đây từng bước nâng cao chất lượng cuộc sống.

Xưởng chè Nà Chì của HTX Thương mại - Vận tải Tuấn Băng.

Ông Phan Thanh Tuấn, Giám đốc HTX Thương mại - Vận tải Tuấn Băng cho biết, HTX Tuấn Băng được thành lập vào năm 2006 theo Quyết định số 54/QĐ-UBND của UBND tỉnh, với ngành nghề kinh doanh thương mại - dịch vụ tổng hợp. Sau khi thành lập, HTX đã góp vốn đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị, máy móc để phục vụ phát triển các xưởng sản xuất, thực hiện thu mua chè cho người dân trên địa bàn. Qua khoảng 17 năm hoạt động, HTX đã đem lại hiệu quả kinh tế xã hội nhất định, góp phần tăng thu ngân sách cho địa phương, tạo niềm tin cho người dân yên tâm trồng và chăm sóc cây chè. Các sản phẩm chè của HTX đa dạng về mẫu mã đã được chứng nhận thương hiệu trên toàn quốc.

Năm 2019, doanh thu từ hoạt động sản xuất kinh doanh của HTX đạt hơn 6 tỷ đồng. Hiện tại, HTX đã xây dựng được các vùng chè đạt tiêu chuẩn hữu cơ, diện tích 775ha của 3 xã, sản lượng chè búp tươi trên 3.000 tấn/năm. Hàng năm, HTX kết hợp đưa các khách hàng Trung Quốc, Đài Loan, Cộng Hòa Liên Bang Đức lên thăm vùng chè Shan tuyết cổ thụ trên địa bàn các xã Nà Chì, Khuôn Lùng và Quảng Nguyên.

HTX Tuấn Băng đã xây dựng được các vùng chè đạt tiêu chuẩn hữu cơ, diện tích 775ha, sản lượng chè búp tươi trên 3.000 tấn/năm.

Không ngừng mở rộng về quy mô và đa dạng về sản phẩm, những năm qua HTX đặc biệt chú trọng sản xuất các sản phẩm chất lượng cao. Trong đó, sản phẩm "Tuấn Băng trà" là một trong những sản phẩm được người tiêu dùng ưa chuộng không chỉ đẹp về mẫu mã mà có chất lượng thơm ngon đặc biệt, cũng như giá thành hợp túi tiền người tiêu dùng.

Chia sẻ về quy trình sản xuất, ông Phan Thanh Tuấn cho hay: "Tuấn Băng trà" được sản xuất và chế biến đúng tiêu chuẩn chè 1 tôm 1 lá, búp chè được hái đúng vụ, đúng lứa và đúng kỹ thuật. Để có được những búp chè đạt tiêu chuẩn, HTX đã quy hoạch vùng chè chất lượng cao với hơn 20ha. Công tác chăm sóc, chế biến được sản xuất theo phương pháp hữu cơ, phát triển hoàn toàn tự nhiên với vùng chè shan tuyết ở độ cao gần 1.500m.

Đồng thời, phân công các kỹ thuật viên trực tiếp hướng dẫn bà con thu hái. Đối với khâu chế biến được thực hiện nghiêm ngặt và theo quy chuẩn. Những búp chè hái xong phải đưa xuống nhà máy để chế biến ngay và phải trải qua việc lựa chọn, phân loại một cách kỹ lưỡng. Sau đó, chè tươi được đưa vào máy sao, vò chè, sàng tơi, sao lại và sấy lấy hương. Ngoài công đoạn phân loại búp chè do công nhân thực hiện thì tất cả các công đoạn đều bằng máy móc. Hiện, trung bình HTX sản xuất 10 tấn/năm sản phẩm “Tuấn Băng trà”. Nhờ thế, tạo công ăn việc làm cho lao động địa phương với 30 công nhân làm việc thường xuyên, thu nhập trung bình từ 4 - 6 triệu đồng/người/tháng.

HTX Thương mại - Vận tải Tuấn Băng thu mua chè tươi cho người dân.

Với hoạt động hiệu quả góp phần phát triển kinh tế xã hội trên địa bàn, Hợp tác xã Thương mại Vận tải Tuấn Băng luôn đi đầu trong công tác xã hội như xóa đói, giảm nghèo trên địa bàn, thường xuyên vận động các thành viên, người lao động làm tốt trách nhiệm xã hội, tham gia tích cực các hoạt động an sinh xã hội, góp phần bảo vệ môi trường tại địa phương. Sau nhiều năm hoạt động thành công, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương. Ông Phan Thanh Tuấn - Giám đốc Hợp tác xã tiếp tục mong muốn chính quyền địa phương tiếp tục có những chính sách ưu tiên cho kinh tế hợp tác xã, doanh nghiệp trên địa bàn nhằm mở rộng sản xuất, mở rộng thị trường từ đó đẩy mạnh thực hiện công tác xóa đói giảm nghèo. Đồng thời chính quyền có được định hướng đúng cho việc phát triển thương hiệu chè Xín Mần (Hà Giang).

Ông Vi Quang Ngọc, Chi cục trưởng Chi cục Quản lý chất lượng Nông, Lâm sản và Thủy sản Hà Giang cho biết, trong những năm qua, cây chè được xác định là cây đặc sản chủ lực của tỉnh Hà Giang, do vậy, tỉnh Hà Giang đã có nhiều biện pháp để hỗ trợ thúc đẩy ngành chè phát triển như bảo tồn và xác định vùng trồng; chuyển giao khoa học kỹ thuật thâm canh tăng năng suất chất lượng chè theo tiêu chuẩn VietGAP, tiêu chuẩn hữu cơ kết hợp hỗ trợ phát triển các hợp tác xã để liên kết chế biến và tiêu thụ sản phẩm…

Bên cạnh những lợi thế, việc phát triển cây chè theo hướng hữu cơ trên địa bàn tỉnh cũng gặp phải một số khó khăn như: Phần lớn các doanh nghiệp và hộ sản xuất nông nghiệp hữu cơ còn nhỏ lẻ, chủ yếu dựa vào các dự án, mô hình của nhà nước, về tổng thể chưa có quy hoạch hay định hướng đối tượng cũng như thị trường cho sản phẩm hữu cơ. Bên cạnh đó, nông sản hữu cơ được đánh giá là an toàn nhưng lại có chi phí, giá thành sản xuất cao nên sản phẩm hữu cơ thuộc phân khúc sản phẩm cao cấp, kén người dùng, thị trường tiêu thụ chưa rộng và phổ biến như đối với sản xuất hàng hóa thông thường.

Để giải quyết, tháo gỡ những khó khăn hiện hữu, thời gian tới, tỉnh Hà Giang đã đề ra nhiều giải pháp như xây dựng kế hoạch phát triển nông nghiệp hữu cơ phải phù hợp đối với điều kiện sinh thái từng vùng, từng địa phương, từng loại cây trồng vật nuôi và Nghị quyết 17-NQ/TU của Tỉnh ủy về phát triển nông nghiệp đặc trưng hàng hóa chất lượng cao theo chuỗi giá trị giai đoạn 2021-2025.  Cùng với đó, tỉnh Hà Giang đưa ra nhiều giải pháp về cơ chế chính sách; ứng dụng chuyển giao khoa học kỹ thuật và công nghệ về sản xuất nông nghiệp hữu cơ; xây dựng thương hiệu, xúc tiến thương mại, phát triển thị trường; xây dựng vùng nông nghiệp hữu cơ gắn với du lịch...

Tạ Thành

[Bảo tồn, nâng cao giá trị chè Shan tuyết Hà Giang] Quần thể Cây Di sản nơi đại ngàn (Bài 1)

[Bảo tồn chè Shan tuyết Hà Giang] Cây Di sản góp phần nâng cao đời sống người dân (Bài 2)

[Chè Shan tuyết Hà Giang] Khẳng định vị thế, nâng cao chuỗi giá trị từ Cây Di sản (Bài 3)