Lâm Đồng chuyển đổi số trong bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa

TMO - Việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số là một trong những giải pháp quan trọng được tỉnh Lâm Đồng triển khai nhằm lưu trữ dữ liệu, quản lý và bảo tồn di sản văn hoá. Ngoài ra, công nghệ số còn giúp tăng hiệu quả quảng bá, tạo sự quan tâm, thu hút du khách khi tìm hiểu về địa phương này. 

Trước sự phát triển nhanh chóng của xã hội, nhiều giá trị văn hóa của các dân tộc đang dần bị mai một. Vì vậy, việc nghiên cứu, phục hồi và phát huy giá trị văn hoá của các dân tộc bản địa hay hiện vật của tỉnh Lâm Đồng có ý nghĩa to lớn, góp phần tích cực vào quá trình bảo tồn và phát triển các giá trị văn hóa của các dân tộc. 

Nhận thức rõ việc ứng dụng công nghệ 4.0 là nhu cầu tất yếu trong công tác quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, vừa góp phần lưu giữ hình ảnh, tư liệu vừa mang di sản đến gần hơn với công chúng; trong thời gian qua, Bảo tàng Lâm Đồng đã đẩy mạnh hoạt động truyền thông trên các nền tảng số như website, facebook, hay thực hiện gắn mã QR Code trên 500 hiện vật tại nhà trưng bày chính và 2 di tích (Nhà lao thiếu nhi Đà Lạt và Di tích Khảo cổ Cát Tiên).

Đồng thời Bảo tàng Lâm Đồng còn thực hiện đề tài “Ứng dụng số hóa 4.0 trong công tác quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa tại Bảo tàng Lâm Đồng”. Quá trình triển khai đề tài đã thiết kế và vận hành phần mềm quản lý hiện vật, tiến hành số hóa cơ sở dữ liệu, quản lý hiện vật chặt chẽ, khoa học cho 5.000 hiện vật tiêu biểu, là những hiện vật gốc, đã được chỉnh lý khoa học, có thông tin đầy đủ; số hóa không gian trưng bày của Bảo tàng Lâm Đồng (Virtual Museum), 3D hóa 200 hiện vật tiêu biểu đang được trưng bày. Cùng với đó là tiến hành cập nhật dữ liệu số hóa vào phần mềm quản lý hiện vật và không gian trưng bày ảo trên môi trường mạng internet phục vụ công tác quản lý và phát huy giá trị di sản văn hóa tại Bảo tàng Lâm Đồng.

Du khách có thể tham quan Bảo tàng cùng các hiện vật trong Bảo tàng Lâm Đồng ngay trên nền tảng số. (Ảnh minh hoạ).

Việc áp dụng công nghệ 4.0 đã cho phép tích hợp âm thanh, hình ảnh, đặc biệt là âm thanh nổi và hình ảnh 3 chiều khiến các hiện vật trở nên sống động, cuốn hút. Qua đó, các di sản văn hóa, hiện vật cũng dễ dàng được quảng bá nhanh chóng, rộng rãi, không bị giới hạn bởi không gian, thời gian, địa điểm, ngôn ngữ.

Quá trình số hoá các di tích lịch sử hay bảo tàng đang xu hướng phát triển tất yếu. Hiện nay, với những công nghệ được lựa chọn ứng dụng (như kỹ thuật phim, âm thanh tương tác, kỹ thuật 3D, màn hình tương tác, kính thực tế ảo, không gian trưng bày ảo, thuyết minh tự động, mã QR Code, phần mềm quản lý hiện vật, số hóa dữ liệu thư viện…) đã đem lại hiệu quả rõ rệt trong hoạt động bảo tàng hay bảo tồn các giá trị văn hoá lịch sử lâu đời, làm chuyển biến nhận thức của công chúng về bảo tàng và những giá trị từ di sản văn hoá mang lại cho cộng đồng.

Đáng chú ý, để tiếp tục số hoá và bảo tồn lâu dài cả những di sản trong đời sống sinh hoạt hàng ngày của người dân bản địa trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng, Sở Khoa học và Công nghệ Lâm Đồng đã ký kết hợp đồng với Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch thực hiện đề tài “Sưu tầm, bảo tồn và phát huy hoa văn trang trí các dân tộc bản địa tỉnh Lâm Đồng đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc hiện nay”.

Ngoài ra, tỉnh Lâm Đồng còn chú trọng ứng dụng công nghệ 4.0 trong bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa, lịch sử với các đề tài: Xây dựng Bộ dư địa chí các dân tộc thiểu số tỉnh Lâm Đồng; quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa tại Bảo tàng Lâm Đồng; “Ứng dụng công nghệ 3D trong bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa tại Khu Di tích Quốc gia đặc biệt Khảo cổ Cát Tiên”. Những đề tài trên chính là cơ sở, tiền đề để tỉnh Lâm Đồng thực hiện số hoá các di sản có ý nghĩa lịch sử quan trọng.

Các nghề thủ công truyền thống và đời sống sinh hoạt của các dân tộc tại tỉnh Lâm Đồng được tái hiện trên hình ảnh 360 độ tại website Bảo tàng Lâm Đồng.

Bên cạnh đó, công tác quản lý, bảo tồn, lưu giữ và phát huy giá trị lịch sử -văn hóa của tỉnh Lâm Đồng đã nhận được nhiều sự quan tâm đặc biệt của các cấp quản lý, các nhà khoa học và các chuyên gia. Hiện nay, công tác bảo tồn cũng đã sử dụng kết hợp các phương pháp, cách tiếp cận mới trong việc khai thác, triển khai các công nghệ số hay thực tế ảo vào hỗ trợ quản lý, lưu giữ và phát huy giá trị của các hiện vật, di tích, bảo tàng.

Nhằm tăng cường ứng dụng công nghệ trong công tác bảo tồn di sản, UBND tỉnh Lâm Đồng đã ban hành Kế hoạch số 2924/KH-UBND, ngày 28/4/2022 về việc triển khai chương trình số hóa di sản văn hóa giai đoạn 2021 - 2030 trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng.

Theo đó, địa phương này xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu của tỉnh về di sản văn hóa đồng bộ với quốc gia về di sản văn hóa trên nền tảng công nghệ số thống nhất, phục vụ công tác lưu trữ, quản lý, nghiên cứu, bảo tồn, khai thác, quảng bá di sản văn hóa, thúc đẩy phát triển du lịch bền vững; bảo đảm tích hợp vào khung kiến trúc Chính phủ điện tử, khung kiến trúc chính quyền điện tử của tỉnh và Hệ tri thức Việt số hóa; Đẩy mạnh chuyển đổi số, thực hiện liên thông dữ liệu số quốc gia về di sản văn hóa, đảm bảo đáp ứng hiệu quả dịch vụ cho xã hội, cộng đồng ở mọi lúc, mọi nơi…

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực, việc ứng dụng công nghệ trong hoạt động bảo tồn hiện vật trong bảo tàng, hay các di sản văn hoá trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng cũng đặt ra nhiều vấn đề đáng quan tâm như phải tôn trọng, tuân thủ những nguyên tắc cơ bản trong hoạt động bảo tàng; do đó Nhà nước cần kịp thời xây dựng cơ chế, chính sách, luật hóa công tác số hóa bảo tàng, tạo điều kiện thuận lợi để đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị, hạ tầng kỹ thuật, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực phục vụ công tác ứng dụng công nghệ trong công tác quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa tại bảo tàng…

Với sự phối hợp chặt chẽ của các cấp các ngành, các chuyên gia, tỉnh Lâm Đồng sẽ tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng khoa học và công nghệ trong quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa, lịch sử, góp phần gắn kết giữa nhiệm vụ phát triển kinh tế với bảo tồn và phát huy giá trị lịch sử -văn hóa truyền thống của các dân tộc. Từ đó tạo nền tảng đưa du lịch trở thành ngành kinh tế quan trọng, đóng góp chung vào phát triển kinh tế - xã hội địa phương bền vững. Việc đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ để “hồi sinh di sản” là cơ sở để Lâm Đồng khai thác tốt hơn nữa giá trị di sản, cũng như thế mạnh, tiềm năng du lịch phong phú, đa dạng của địa phương.

Quang Anh