Kỳ vọng gì ở mô hình ‘đấu tranh sinh học’?

TMO - Thay vì dàn trải vào nhiều đối tượng gây hại, đấu tranh sinh học nên tập trung trước hết vào sâu cuốn lá nhỏ và sâu đục thân lúa. Đây là 2 nhóm gây hại phổ biến, có ảnh hưởng trực tiếp đến sản lượng lúa - ngành hàng lương thực chiến lược của Việt Nam. Chỉ khi giải pháp sinh học được sản xuất quy mô lớn, giá thành hợp lý, tiện dụng với nông dân thì mới thực sự thay thế được hóa chất trên đồng ruộng.

Theo Viện Bảo vệ thực vật, nhu cầu ứng dụng các tác nhân sinh học ở Việt Nam hiện nay rất lớn. Nhiều nông dân sẵn sàng lựa chọn biện pháp thân thiện với tự nhiên nếu sản phẩm đáp ứng đủ tiêu chí về chất lượng, hiệu quả và độ thuận tiện. Tuy nhiên, muốn thuyết phục người sản xuất, giải pháp sinh học cần vượt qua rào cản quan trọng nhất: khả năng nhân nuôi số lượng lớn, giá thành phải chăng và dễ bảo quản. Thay vì dàn trải vào nhiều đối tượng gây hại, đấu tranh sinh học nên tập trung trước hết vào sâu cuốn lá nhỏ và sâu đục thân lúa. Đây là 2 nhóm gây hại phổ biến, có ảnh hưởng trực tiếp đến sản lượng lúa - ngành hàng lương thực chiến lược của Việt Nam.

Bèo tây (hay còn gọi là lục bình) – một trong những loài thực vật gây ảnh hưởng tiêu cực đến sản xuất nông nghiệp, nhất là khu vực đồng bằng sông Cửu Long. Ảnh minh họa.

Từ các mô hình này, hệ thống giải pháp có thể mở rộng sang các cây trồng khác, đồng thời tạo niềm tin cho nông dân vào tính khả thi của biện pháp sinh học. Viện Bảo vệ thực vật cho biết, đã có một số phương pháp ứng dụng tác nhân sinh học trong mô hình công nghệ cao như nhà lưới, nhà kính. Kết quả bước đầu tích cực, song để mở rộng sang hàng nghìn ha sản xuất ngoài đồng ruộng thì còn nhiều thách thức. Xây dựng mô hình 5-10 ha thì dễ, nhưng khi mở rộng quy mô hàng nghìn ha lại vướng bài toán đồng đều về chất lượng và tính ổn định của sản phẩm.

Cây ăn quả có múi cũng là một hướng đi tiềm năng. Tình trạng suy thoái vườn trồng, dịch hại phức tạp tạo ra dư địa lớn cho tác nhân sinh học quy mô công nghiệp. Điều quan trọng là phải cải tiến công nghệ bảo quản, để sản phẩm giữ được độ tinh khiết và thời gian sử dụng đủ dài, giúp nông dân dễ tiếp cận. Đấu tranh sinh học là phương pháp bảo vệ cây trồng bằng cách sử dụng những sinh vật có lợi (như côn trùng thiên địch, vi sinh vật, nấm, vi khuẩn, tuyến trùng…) hoặc các chế phẩm sinh học để khống chế sâu bệnh hại. Nhờ những biện pháp thay thế phun thuốc hóa học này, người nông dân có thể chủ động  đưa “kẻ thù tự nhiên” của sâu bệnh vào đồng ruộng, giúp cây trồng được bảo vệ an toàn hơn, môi trường ít ô nhiễm và nông sản cũng an toàn cho người tiêu dùng.

Tuy nhiên, theo một số chuyên gia, ứng dụng thiên địch (là những sinh vật có ích, hoạt động tự nhiên để kiểm soát hoặc tiêu diệt các loài sâu bệnh gây hại cho cây trồng và mùa màng) ở Việt Nam đôi khi còn gặp rào cản. Đơn cử, một số loài được phép nhập khẩu hoặc thả ra môi trường lại thuộc thẩm quyền quản lý của Cục Chăn nuôi và Thú y, thay vì Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật. Nếu không thống nhất, sẽ gây khó cho nhà khoa học và doanh nghiệp.

Chuyên gia cảnh báo, có những loài dịch hại nguy hiểm như loài đục quả cà chua đang có nguy cơ xâm nhập, nhưng thiên địch hiệu quả lại chưa được cấp phép kịp thời, giá thành còn cao so với mặt bằng chung về khả năng nhân nuôi. Quy mô sản xuất lớn đòi hỏi quy trình chuẩn để đảm bảo sản phẩm đồng nhất, tinh khiết và phù hợp với thiết bị hiện có của nông dân. Nếu không, khi đưa vào thực tế, hiệu quả sẽ giảm, dẫn đến tâm lý nghi ngờ với giải pháp sinh học./.

THIÊN LÝ