Huy động nguồn lực cho công tác bảo tồn các loài nguy cấp, quý hiếm

TMO - Cục Bảo tồn thiên nhiên và Đa dạng sinh học cho biết: Việt Nam là nước có đa dạng sinh học cao với nhiều loài đặc hữu. Tuy nhiên, thời gian qua nhiều loài bị đe dọa tuyệt chủng do các tác động của quá trình phát triển và săn bắn, buôn bán trái phép. Do vậy, việc huy động hiệu quả các nguồn lực được đánh giá là góp phần nâng cao hiệu quả công tác bảo tồn.

Vừa qua, tại cuộc họp tham vấn hoàn thiện “Chiến lược huy động nguồn lực cho bảo tồn loài tại Việt Nam”, đề xuất phương pháp huy động hiệu quả và bền vững các nguồn lực cho công tác bảo tồn đa dạng sinh học, phục hồi quần thể của các loài hoang dã ở Việt Nam, Cục Bảo tồn thiên nhiên và Đa dạng sinh học, Bộ Tài nguyên và Môi trường cho rằng, Việt Nam nằm trong điểm nóng về đa dạng sinh học khu vực Ấn Độ - Miến Điện, có mức độ đang dạng sinh học cao với nhiều loài đặc hữu. 

Sự đa dạng về các hệ sinh thái tự nhiên như hệ sinh thái trên cạn (đồng cỏ, rừng, savan...), hệ sinh thái đất ngập nước (rừng ngập mặn, rạn san hô, hồ chứa...) và hệ sinh thái biển đã tạo nên môi trường sống quan trọng cho 13.766 loài, động vật trên cạn 10.300 loài, vi sinh vật 7.500 loài, sinh vật nước ngọt với 1.438 loài vi tảo, 800 loài động vật không xương sống, 1.028 loài cá nước ngọt và 11.000 loài sinh vật biển. Việt Nam được xếp hạng thứ 16 trên thế giới về đa dạng tài nguyên sinh vật và là một trong 10 trung tâm đa dạng sinh học phong phú nhất thế giới với nhiều kiểu hệ sinh thái, các loài sinh vật, nguồn gen phong phú và đặc hữu...

Voi rừng là một trong những loài được chú trọng bảo vệ trước sự suy giảm số lượng loài. 

Tuy nhiên, theo báo cáo của Liên minh Quốc tế Bảo tồn Thiên nhiên và Tài nguyên Thiên nhiên, Việt Nam có 348 loài thú, 869 loài chim, 384 loài bò sát, 221 loài lưỡng cư và 2.041 loài cá. Trong đó, 75 loài thú, 57 loài chim, 75 loài bò sát, 53 loài lưỡng cư và 136 loài cá được liệt kê là các loài bị đe dọa (thuộc mức cực kỳ nguy cấp, nguy cấp hoặc sắp nguy cấp). Nhiều loài đang bị đẩy đến bờ vực tuyệt chủng và kích thước quần thể của nhiều loài động vật có xương sống đang suy giảm. Trong đó, các loài bị ảnh hưởng do mất sinh cảnh sống từ các tác động như phát triển khu dân cư, chuyển đổi mục đích sử dụng đất, khai thác khoáng sản, xây dựng hạ tầng giao thông, các công trình thủy điện.

Thời gian qua, Chính phủ và các Bộ, ngành đã có rất nhiều nỗ lực như: Xây dựng hệ thống khu bảo tồn, tăng cường biện pháp bảo vệ, ngăn chặn nạn săn bắt, buôn bán trái phép. Tuy nhiên, suy thoái đa dạng sinh học vẫn đang là một thách thức rất lớn, đòi hỏi sự chung tay giải quyết của cả cộng đồng, bao gồm nhà nước, các tổ chức xã hội, người dân và đặc biệt là doanh nghiệp. Do vậy, Việt Nam cần có hành động kiên quyết, mạnh mẽ hơn nhằm ngăn chặn sự suy thoái của các hệ sinh thái tự nhiên và các loài nguy cấp, đặc hữu. Một chiến lược dài hạn và cụ thể sẽ ngăn chặn các nạn săn, bẫy, buôn bán trái phép và có các nỗ lực giúp phục hồi các sinh cảnh, các loài đã bị suy giảm. 

Trước thực trạng về sự suy giảm đa dạng sinh học, dự thảo Chiến lược huy động nguồn lực cho nỗ lực bảo tồn các loài nguy cấp, quý hiếm giai đoạn 2022-2030 đang được lấy ý kiến từ các chuyên gia. Đại diện Trung tâm Bảo tồn Thiên nhiên và Phát triển cho biết, mục tiêu của chiến lược nhằm huy động được một cách hiệu quả và bền vững các nguồn lực cho công tác bảo tồn đa dạng sinh học và phục hồi quần thể của các loài hoang dã ở Việt Nam.

Cụ thể, xác định được các dòng vốn, nguồn đầu tư, nguồn đóng góp lâu dài và liên tục cho đa dạng sinh học, phục hồi các loài; xây dựng được cơ chế/định chế tài chính để huy động nguồn lực xã hội cho các hoạt động bảo tồn và phục hồi đa dạng sinh học; xây dựng được các chính sách khuyến khích các cá nhân, tổ chức, pháp nhân tham gia đóng góp nguồn lực cho các hoạt động bảo tồn và phục hồi loài.

Voọc đá Cát Bà nằm trong danh sách 25 loài động vật có nguy cơ tuyệt chủng cao nhất thế giới, và chỉ có duy nhất ở Việt Nam. Ảnh: Đức Thọ 

Nhằm nâng cao hiệu quả việc triển khai các mục tiêu trên, dự thảo chiến lược cũng đề ra một số giải pháp huy động nguồn lực tài chính như huy động từ nguồn ngân sách; nguồn xã hội hoá; nguồn hỗ trợ và đầu tư từ nước ngoài thông qua các dự án, chương trình bảo tồn. Mở rộng các hình thức chi trả hiện đang áp dụng hiệu quả như chi trả dịch vụ môi trường rừng, hệ sinh thái, tín chỉ carbon. Xây dựng các chương trình mục tiêu, các chương trình đầu tư ưu tiên như chương trình mục tiêu quốc gia về đa dạng sinh học, chương trình quốc gia đa dạng sinh học về bảo tồn loài nguy cấp, các hệ sinh thái đặc biệt, chương trình ưu tiên về phục hồi các loài có nguy cơ tuyệt chủng, các hệ sinh thái bị suy thoái. 

Đồng thời, huy động nguồn nhân lực trong bảo tồn đa dạng sinh học. Việc đào tạo và xây dựng đội ngũ cán bộ có kiến thức, trình độ phù hợp với mục tiêu bảo tồn đa dạng sinh học được xem như là một mục tiêu quan trọng nhằm đảm bảo nguồn lực cần thiết cho các hoạt động bảo tồn lâu dài.

Phan Hoài