Huế: Chủ động ứng phó biến đổi khí hậu trong phát triển đô thị

TMO - Trước những tác động ngày càng rõ nét của biến đổi khí hậu, TP Huế đang triển khai nhiều giải pháp đồng bộ nhằm xây dựng đô thị bền vững, nâng cao khả năng thích ứng và giảm thiểu rủi ro thiên tai, hướng tới phát triển lâu dài.

Xác định biến đổi khí hậu là thách thức lớn đối với quá trình phát triển, TP Huế chủ động lồng ghép các giải pháp thích ứng vào quy hoạch và xây dựng đô thị, từng bước nâng cao chất lượng sống cho người dân. Nhất là trong bối cảnh biến đổi khí hậu diễn biến ngày càng phức tạp, TP Huế đang đối mặt với nhiều thách thức như mưa lớn cực đoan, ngập lụt đô thị, xâm nhập mặn và suy giảm chất lượng môi trường.

Trước thực tế đó, thành phố đã xác định xây dựng đô thị bền vững, chủ động ứng phó biến đổi khí hậu là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt trong chiến lược phát triển. Nhiều giải pháp được triển khai đồng bộ, từ điều chỉnh quy hoạch đô thị theo hướng thích ứng, bảo tồn hệ thống sông ngòi, không gian xanh, đến đầu tư nâng cấp hạ tầng thoát nước, giao thông và các công trình phòng chống thiên tai.

Bên cạnh đó, TP Huế chú trọng lồng ghép yếu tố môi trường và biến đổi khí hậu vào các dự án phát triển, khuyến khích sử dụng vật liệu thân thiện, tiết kiệm năng lượng và giảm phát thải khí nhà kính. Công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng cũng được đẩy mạnh, nhằm phát huy vai trò người dân trong bảo vệ môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu. Những nỗ lực này góp phần từng bước nâng cao khả năng chống chịu của đô thị, hướng tới mục tiêu phát triển hài hòa giữa kinh tế, xã hội và môi trường.

Lãnh đạo Chi cục Thủy lợi và Biến đổi khí hậu (Sở Nông nghiệp và Môi trường TP.Huế) cho biết từ năm 2024, thành phố đã lắp đặt bốn cụm loa công suất lớn phục vụ cảnh báo thiên tai, đồng thời ban hành bộ quy ước 3 cấp báo động.

Ở cấp cao nhất, hệ thống phát 5 hồi còi, mỗi hồi 30 giây, cách nhau 5 giây và lặp lại không quá ba lần, dùng để cảnh báo lũ vượt báo động III, bão khẩn cấp hoặc sóng thần. Từ năm 2024, thành phố đã lắp đặt bốn cụm loa công suất lớn phục vụ cảnh báo thiên tai, đồng thời ban hành bộ quy ước 3 cấp báo động.

Kinh thành Huế chìm trong biển nước trong đợt mưa lũ cuối tháng 10/2025. (Ảnh: NP). 

Ở cấp cao nhất, hệ thống phát 5 hồi còi, mỗi hồi 30 giây, cách nhau 5 giây và lặp lại không quá ba lần, dùng để cảnh báo lũ vượt báo động III, bão khẩn cấp hoặc sóng thần. Gần đây nhất, vào chiều 26/10, khi Ban chỉ huy phòng thủ dân sự kích hoạt loa cảnh báo và tăng cấp độ lúc rạng sáng 27/10, người dân trung tâm Huế đã kịp chuẩn bị, không bị bất ngờ trước cơn lũ có mực nước chỉ thấp hơn đợt lũ lịch sử tháng 11/1999 khiến 350 người thiệt mạng. Cùng với đó, tại trung tâm điều hành, các bản tin về mực nước sông Hương, sông Bồ và lưu lượng xả từ các hồ Tả Trạch, Bình Điền, Hương Điền được phát liên tục.

Người dân trong nhà hay tại điểm sơ tán đều có thể theo dõi trên điện thoại, trong khi chính quyền cơ sở kích hoạt hệ thống nhận tin nhắn yêu cầu hỗ trợ khẩn cấp. Những năm gần đây, Huế đầu tư mạnh vào hệ thống giám sát mưa lũ tự động. Song song, hệ thống quản lý hồ chứa liên thông do JICA hỗ trợ đã kết nối ba hồ lớn trên lưu vực sông Hương-sông Bồ.

Dữ liệu từ radar X-band, camera và cảm biến mực nước được cập nhật liên tục, giúp Ban chỉ huy điều tiết hợp lý, giảm thiểu thiệt hại cho hạ du. Lãnh đạo UBND TP.Huế cho biết, thành phố sử dụng dự báo 10 ngày của Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn quốc gia để vận hành hồ.

Nhờ đó, các hồ có đủ thời gian hạ mực nước đón lũ, chủ động cắt giảm và kiểm soát mức độ ảnh hưởng khi xả về hạ lưu. Huế cũng thử nghiệm mô hình truyền thông “đa kênh-đa tầng” gồm loa cảnh báo, tin nhắn SMS, fanpage chính quyền, ứng dụng di động và mạng xã hội, nhằm bảo đảm không người dân nào bị bỏ lại ngoài vùng thông tin.

Tuy vậy, đợt lũ tháng 10/2025 bộc lộ một số hạn chế: Mất điện diện rộng khiến nhiều trạm cảnh báo và camera dừng hoạt động, đường truyền gián đoạn làm dữ liệu cập nhật chậm. Thành phố đang tính bổ sung điện dự phòng, lắp pin năng lượng mặt trời, dùng mạng LoRa và gia cố hệ thống ăng-ten chịu gió cấp 12 tại các điểm xung yếu để bảo đảm liên lạc trong mọi tình huống.

TP.Huế triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm thích ứng với biến đổi khí hậu, tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội. (Ảnh minh hoạ: Internet). 

Thành phố Huế hiện đang điều chỉnh quy hoạch đô thị theo hướng thích ứng: Mở thêm hồ điều hòa, cải tạo hệ thống thoát nước, di dời dân khỏi vùng xung yếu. Các trường học và trung tâm cộng đồng ven đô được chọn làm điểm sơ tán tạm.

26 năm sau trận lũ lịch sử 1999, Huế đã chuyển từ bị động sang chủ động trong ứng phó thiên tai. Từ tiếng còi hú cho đến những điểm dữ liệu truyền về từng phút, thành phố đang đi những bước đầu tiên trên hành trình xây dựng đô thị thích ứng biến đổi khí hậu.

Có thể khẳng định, việc xây dựng đô thị bền vững gắn với chủ động ứng phó biến đổi khí hậu không chỉ là yêu cầu cấp thiết trước mắt mà còn là định hướng lâu dài của TP Huế. Trong quá trình triển khai, thành phố đã thể hiện quyết tâm chính trị cao, cách tiếp cận bài bản và sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành.

Tuy nhiên, trước những tác động khó lường của biến đổi khí hậu, TP Huế cần tiếp tục rà soát, hoàn thiện cơ chế, chính sách, huy động hiệu quả các nguồn lực trong và ngoài nước để đầu tư cho hạ tầng xanh, hạ tầng thích ứng. Đồng thời, việc ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số trong quản lý đô thị và dự báo rủi ro thiên tai cần được đẩy mạnh hơn nữa.

Quan trọng không kém là phát huy vai trò trung tâm của người dân và cộng đồng trong quá trình xây dựng đô thị bền vững. Khi chính quyền, doanh nghiệp và người dân cùng chung tay hành động, TP Huế sẽ từng bước nâng cao năng lực ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo tồn giá trị di sản, cảnh quan đặc trưng, hướng tới mục tiêu trở thành đô thị xanh, an toàn và đáng sống trong tương lai.

Quỳnh Trang