Hoàn thiện hệ thống kênh mương, bảo vệ nguồn nước sản xuất nông nghiệp

TMO - Nhằm nâng cao hiệu quả trong quá trình sản xuất nông nghiệp, Bình Định đang khẩn trương hoàn thiện, bê tông hoá hệ thống kênh mương, thủy lợi để tránh gây thất thoát nguồn nước.

Trước tình trạng biến đổi khí hậu và nguy cơ thiếu nước phục vụ sản xuất ngày càng hiện hữu, tỉnh Bình Định đang đẩy mạnh việc bê tông hóa hệ thống kênh mương nội đồng nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng và bảo vệ nguồn nước tưới. Đây được xem là giải pháp căn cơ, bền vững giúp ngành nông nghiệp địa phương thích ứng với điều kiện thời tiết khắc nghiệt, đồng thời giảm thất thoát nước trong quá trình vận hành.

Theo thống kê từ Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh, toàn tỉnh Bình Định có khoảng 60% kênh mương đã được kiên cố hóa. Việc này không chỉ góp phần đảm bảo đủ nước tưới đúng thời vụ mà còn hạn chế tình trạng sạt lở, xói mòn đất, tạo thuận lợi cho cơ giới hóa trong sản xuất. Đặc biệt, quá trình thi công các công trình thủy lợi đều được chú trọng yếu tố bền vững, tiết kiệm chi phí vận hành và thân thiện với môi trường. Người dân cũng được huy động cùng tham gia duy tu, bảo vệ tuyến kênh, góp phần kéo dài tuổi thọ công trình.

Cách đây 5 năm, Hội đồng nhân dân tỉnh Bình Định đã ban hành Nghị quyết số 30/2020/NQ-HĐND và UBND tỉnh Bình Định đã ban hành Quyết định số 85/2020/QĐ-UBND quy định chính sách hỗ trợ kiên cố hóa kênh mương, kênh mương nội đồng giai đoạn 2021-2025.

Đến nay, Bình Định đã kiên cố được gần 440km kênh mương, đạt 73% kế hoạch giai đoạn 2021-2025; nâng tổng chiều dài kênh mương ở tỉnh này được kiên cố hơn 2.700km. Lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường Bình Định thông tin, việc kiên cố hóa kênh mương, kênh mương nội đồng ở Bình Định không chỉ giúp cải thiện năng lực tưới tiêu, mà còn đảm bảo hiệu quả sử dụng nước, góp phần tăng năng suất cây trồng và cải thiện đời sống người dân.

Riêng trong năm 2024, Bình Định đã đầu tư hơn 55,6 tỷ đồng để kiên cố hóa thêm 137km kênh mương, đáp ứng nhu cầu tưới tiêu cho hàng nghìn hecta đất canh tác. Đơn cử tại xã Nhơn An (thị xã An Nhơn, Bình Định) là địa phương thuần nông, nơi có 590 ha đất sản xuất lúa, chính quyền xã xác định muốn nâng cao đời sống cho người dân thì phải nâng cao năng suất lúa, muốn vậy thì việc đầu tiên phải làm là cung cấp nước tưới kịp thời, đầy đủ cho sản xuất nông nghiệp.

Bê tông hoá kênh mương góp phần giảm thiểu thất thoát nguồn nước, nhất là trong mùa khô cạn. 

Do đó, từ năm 2012, bằng nội lực, xã Nhơn An đã bắt tay vào công cuộc kiên cố hóa kênh mương nội đồng. Đến khi tỉnh Bình Định có chính sách hỗ trợ kiên cố hóa kênh mương, kênh mương nội đồng giai đoạn 2021-2025 thì công tác kiên cố hóa kênh mương ở Nhơn An càng được đẩy mạnh. Lãnh đạo UBND xã Nhơn An cho biết: Ngoài được UBND tỉnh hỗ trợ xi măng, xã luôn đảm bảo bố trí vốn đối ứng để đầu tư xây dựng các tuyến kênh mương đã đăng ký theo đúng kế hoạch được phê duyệt. Đến nay, hơn 90% tuyến kênh mương nội đồng ở Nhơn An đã được bê tông hóa.

Hiện chỉ những tuyến kênh mương ngắn, tưới cho ít diện tích lúa là vẫn còn kênh đất. Những tuyến kênh dẫn nước tưới cho từ 5-7 ha lúa trở lên đều đã được bê tông hóa. Từ khi kênh mương nội đồng trên địa bàn được kiên cố hóa, lực lượng thủy nông viên của xã giảm hẳn đi nhưng vẫn đảm bảo công tác tưới.

Trước đây, lúc còn kênh mương đất, mỗi thôn trong xã Nhơn An được bố trí từ 5-10 thủy nông viên mới kịp dẫn nước cho đồng ruộng. Từ khi kênh mương được kiên cố hóa, mỗi thôn chỉ còn 1-2 người nhưng công tác dẫn nước từ kênh chính về đồng ruộng vẫn kịp thời.

Cùng với đó, tỷ lệ thất thoát nước tưới giảm mạnh, tình trạng nông dân lén phá bờ mương đất để xả nước vào ruộng như trước đây cũng không còn, việc lấy nước vào được tuân thủ theo chu kỳ phân phối của ngành chức năng. Lợi ích lớn nhất khi kênh mương nội đồng được kiên cố hóa là việc dẫn nước tưới cho đồng ruộng rất nhanh, kịp thời, năng suất lúa ở địa phương tăng rõ rệt. Năng suất lúa bình quân ở Nhơn An hiện đạt trên 70 tạ/ha.

Kênh mương được bê tông hoá đưa vào sử dụng đã giảm thất thoát nước, đáp ứng nhu cầu sản xuất của người dân địa phương. Theo chia sẻ của người dân, quá trình thi công, chính quyền đã thuê thiết kế kỹ thuật, kết hợp triển khai trên làm đường, dưới làm kênh đồng bộ.

Cùng đó, vận động bà con mở rộng lòng kênh, thực hiện mục tiêu kiên cố hóa kênh mương cũng như đường giao thông nội đồng. Các công trình phát huy hiệu quả, phục vụ cho hàng trăm hecta lúa và hoa màu.

Bên cạnh đó, bà con tích cực ứng dụng cơ giới hóa vào sản xuất, thâm canh 2-3 vụ/năm. Năm vừa qua, sau khi các hệ thống kênh mương được cứng hoá, giá trị sản xuất đất canh tác bình quân đạt đã tăng từ 15-20% so với trước đó.

Nguồn nước được cung cấp đủ góp phần tăng năng suất trong nông nghiệp. 

Gần đây nhất, vào tháng 3/2025, UBND tỉnh Bình Định đã phê duyệt kế hoạch thực hiện kiên cố hóa kênh mương năm 2025 trên địa bàn tỉnh. Theo đó, tổng chiều dài kênh mương sẽ được kiên cố hóa trong năm nay là hơn 147km, tưới cho hơn 6.823 ha đất nông nghiệp.  Tổng kinh phí hỗ trợ theo chính sách kiên cố hóa kênh mương của tỉnh là  49.642 triệu đồng bao gồm: Hỗ trợ xi măng 10.162 tấn (quy đổi thành tiền 15.991 triệu đồng) và hỗ trợ bổ sung bằng tiền 33.651 triệu đồng.

UBND tỉnh giao Chủ tịch UBND các huyện, thị xã và Thủ trưởng các cơ quan, đơn vị liên quan triển khai thực hiện đúng quy định hiện hành của Nhà nước. Ưu tiên bố trí kinh phí đối với các xã có kế hoạch đạt chuẩn nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao năm 2025 (theo Văn bản số 25/KH-UBND ngày 23/01/2025 của UBND tỉnh) có đăng ký danh mục thực hiện kiên cố hóa kênh mương để đạt tiêu chí thủy lợi.

UBND các huyện, thị xã chịu trách nhiệm về tính chính xác, phù hợp với nhu cầu thực tế tại địa phương và đúng đối tượng được hỗ trợ xi măng, bổ sung bằng tiền theo chính sách kiên cố hóa kênh mương giai đoạn 2021 – 2025 tại Quyết định số 85/2020/QĐ-UBND ngày 18/12/2020 của UBND tỉnh; UBND các xã, phường, thị trấn đảm bảo bố trí vốn đối ứng đầu tư xây dựng các công trình kênh mương đã đăng ký theo đúng kế hoạch được phê duyệt.

Chánh Văn phòng UBND tỉnh; Giám đốc các Sở: Nông nghiệp và Môi trường, Tài chính, Xây dựng; Giám đốc Kho bạc Nhà nước khu vực XIII; Chủ tịch UBND các huyện, thị xã và Thủ trưởng các cơ quan, đơn vị có liên quan chịu trách nhiệm thi hành Quyết định này kể từ ngày ký. UBND các xã, phường, thị trấn đảm bảo bố trí vốn đối ứng đầu tư xây dựng các công trình kênh mương đã đăng ký theo đúng kế hoạch được phê duyệt.

Vũ Minh