Hòa Bình: Phát triển du lịch cộng đồng, tạo sinh kế bền vững

TMO - Du lịch cộng đồng tại tỉnh Hòa Bình đang là một hướng đi chủ đạo, góp phần tạo sinh kế bền vững cho các vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi trên địa bàn tỉnh gắn với xây dựng nông thôn mới.

Với cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp cùng nền văn hóa đậm đà bản sắc, Hòa Bình là địa phương có nhiều tiềm năng, lợi thế phát triển du lịch cộng đồng. Huyện Mai Châu với 7 dân tộc anh em cùng sinh sống, trong đó, dân tộc Thái chiếm trên 60%, địa phương này đang phát huy bản sắc riêng biệt của các dân tộc để du lịch cộng đồng phát triển.

Bản Lác thuộc xã Chiềng Châu là bản của đồng bào dân tộc Thái có tuổi đời trên 700 năm. Bà con dân bản còn bảo tồn gần như nguyên vẹn phong tục, tập quán từ xa xưa. Bản Lác cũng là điểm du lịch cộng đồng đầu tiên của tỉnh đi vào hoạt động và được biết đến như một điểm sáng trên bản đồ du lịch Việt Nam. Bản Lác thu hút du khách bởi những ngôi nhà sàn nép mình bên những ngọn đồi của người dân. Từ nhà sàn, du khách có thể phóng tầm mắt ra cánh đồng lúa xanh mướt như chiếc thảm khổng lồ hay ngọn đồi ẩn hiện sau làn sương.

Cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp cùng với văn hóa của các dân tộc tạo điều kiện thuận lợi để các địa phương phát triển du lịch cộng đồng. 

Đến bản Lác, du khách có dịp được tham quan nhiều di tích, danh thắng mang giá trị lịch sử - văn hoá và cảnh quan đẹp: Hang Nhật, Hang Láng, Hang Mỏ Luông; nổi tiếng với loại hình nghệ thuận múa gồm Múa Mùn, Múa Loóng, Múa Xòe... và đặc trưng với các nhạc cụ của người Thái như Khèn Bè, Kèn, Chiêng, Cồng, Trống, Chập chóe... là nơi có nhiều các lễ hội văn hóa truyền thống đặc sắc như: Lễ hội Xên Bản, Xên Mường; Lễ hội Cầu Mưa; Lễ hội Chá chiêng. Chiềng Châu là nơi có nhiều nghề thủ công truyền thống như: dệt thổ cẩm, rượu cần...

Phát huy lợi thế về cảnh quan thiên nhiên, nét văn hóa đặc sắc của đồng bào các dân tộc trên địa bàn, nhất là văn hóa dân tộc Thái mang đặc trưng riêng, Ban Thường vụ Huyện ủy đã ban hành Nghị quyết số 15-NQ/HU, ngày 10/1/2020 về bảo tồn bản sắc văn hóa các dân tộc gắn với phát triển du lịch trên địa bàn huyện giai đoạn 2020 - 2025 và tầm nhìn đến năm 2030; Kế hoạch số 11-KH/HU, ngày 23/9/2020 về thực hiện Kết luận số 76-KL/TW, ngày 4/6/2020 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 33-NQ/TW; Đề án Phát triển du lịch cộng đồng đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030. 

Huyện đã thành lập các câu lạc bộ: Bảo tồn và phát triển văn hóa Thái Mai Châu, Khắp Thái, Thanh niên giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, Bảo tồn và phát triển tri thức bản địa… Huyện tổ chức Hội thảo nghiên cứu, sưu tầm về phong tục, tập quán của các dân tộc trong huyện, như xuất bản cuốn sách "Tìm hiểu lịch sử - văn hóa người Thái ở Mai Châu”, cuốn "Hợp tuyển văn học dân gian dân tộc Thái huyện Mai Châu”; xuất bản cuốn Tài liệu tuyên truyền, giáo dục lịch sử huyện Mai Châu và cuốn Tài liệu tuyên truyền, giáo dục lịch sử Đảng bộ huyện Mai Châu. Xây dựng Khu trưng bày các hiện vật, cổ vật dân tộc Thái.

Khôi phục và duy trì tổ chức Lễ hội Xên Mường của dân tộc Thái và lễ hội Gầu Tào của dân tộc Mông; phối hợp tổ chức Phiên chợ Vùng cao. Các trò chơi dân gian Keng loóng, tó lẻ, ném còn, kéo co, đẩy gậy, trang phục truyền thống của các dân tộc… được bảo tồn thông qua các hoạt động sinh hoạt văn hoá truyền thống, trong các dịp cưới, lễ hội... 

Du khách có cơ hội được hòa mình vào đời sống văn hóa của đồng bào dân tộc tại các bản du lịch. 

Cùng với Mai Châu, huyện vùng cao Đà Bắc là một trong những điểm đến du lịch cộng đồng hấp dẫn của tỉnh. Nhiều bản làng còn giữ nguyên kiến trúc nhà sàn gỗ lợp mái lá của dân tộc Mường; nhà gỗ trệt lợp mái lá của dân tộc Dao. Các lễ hội hàng năm được duy trì như: lễ hội người Dao mừng xuân mới ở xã Cao Sơn; lễ hội đền Thác Bờ ở xã Vầy Nưa... Ngoài ra, một số lễ hội nhỏ được cộng đồng các dân tộc gìn giữ như: lễ hội xuống đồng dân tộc Mường; lễ cấp sắc, lễ lập tĩnh (đặt tên) dân tộc Dao; lễ mừng cơm mới dân tộc Tày bên cạnh tài nguyên tự nhiên, nguồn tài nguyên nhân văn độc đáo từng bước được quan tâm khai thác.

Nhiều xóm, bản, khu dân cư thuộc các xã: Hiền Lương, Vầy Nưa, Tiền Phong, Cao Sơn, Tú Lý… đã và đang xây dựng các điểm du lịch cộng đồng. Điểm du lịch cộng đồng dân tộc Mường xóm Ké, xã Hiền Lương nằm bên vịnh Hiền Lương thơ mộng, thuộc khu du lịch hồ Hòa Bình. Cảnh sắc vùng hồ tuyệt đẹp, các hoạt động thú vị tại điểm đến như đi bè mảng, chèo thuyền kayak chắc chắn sẽ làm hài lòng du khách.

Những phong tục, tập quán thú vị của người dân tộc Mường Ao Tá và câu chuyện kể có phần huyền bí về quán tự giác tạo sự thu hút cho điểm du lịch cộng đồng xóm Đức Phong (trước đây gọi là Đá Bia), xã Tiền Phong. Hàng năm, lượng khách đến tham quan, trải nghiệm điểm đến khá đông, cao điểm vào kỳ nghỉ hè và dịp cuối tuần.

Trên hành trình khám phá du lịch cộng đồng tại huyện Đà Bắc, du khách khó lòng bỏ lỡ điểm đến xóm Sưng, xã Cao Sơn - xóm người Dao Tiền đầu tiên trên địa bàn tỉnh làm du lịch cộng đồng. Dãy núi Biều hùng vĩ, những thửa ruộng bậc thang uốn lượn trải dài theo sườn đồi tạo bức tranh phong cảnh tuyệt đẹp. Cùng với đó, việc lưu giữ nhiều giá trị văn hóa truyền thống của người Dao Tiền tạo sức hút đặc biệt cho điểm đến. Theo UBND huyện Đà Bắc, đến nay huyện có 4 xóm, bản thuộc 3 xã Cao Sơn, Hiền Lương, Tiền Phong phát triển mô hình du lịch cộng đồng, thu hút khoảng 200 thành viên tham gia vào các tổ, nhóm cung cấp dịch vụ du lịch cộng đồng. 

Nhiều điểm đến du lịch cộng đồng khác của đồng bào dân tộc thiểu số ở các huyện, thành phố cũng ngày càng thu hút du khách đến tham quan, trải nghiệm, như: điểm du lịch cộng đồng bản Hang Kia - xã Hang Kia, bản Chà Đáy- xã Pà Cò, bản Pom Coọng, bản Văn - thị trấn Mai Châu; bản Nà Phòn - xã Nà Phòn, bản Hịch - xã Mai Hịch, bản Bước - xã Xăm Khòe (Mai Châu); bản Mu, xã Tự Do (Lạc Sơn); bản Chiến - xã Vân Sơn, bản Lũy Ải - xã Phong Phú, bản Bưởi Cại - xã Phú Cường (Tân Lạc)... 

Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hòa Bình cho biết, loại hình du lịch cộng đồng đã lan rộng và triển khai thành công ở nhiều địa phương trên toàn tỉnh Hòa Bình, nhất là các bản vùng cao, nơi đồng bào dân tộc Mường, Kinh, Thái, Tày, Dao và Mông sinh sống. Mỗi điểm du lịch cộng đồng tại tỉnh Hòa Bình đều dựa trên nền tảng nguồn tài nguyên phong phú, kết hợp giữa nông nghiệp và du lịch, góp phần tăng thu nhập, cải thiện sinh kế cho người dân. 

Ủy ban nhân dân tỉnh Hòa Bình đã ban hành Quyết định số 446/QĐ-UBND phê duyệt Đề án Phát triển du lịch cộng đồng gắn với xây dựng nông thôn mới tỉnh Hòa Bình đến năm 2030. Tỉnh đặt mục tiêu phấn đấu đến năm 2030 sẽ đầu tư xây dựng cơ sở vật chất cho 290 hộ du lịch cộng đồng, đón trên 1,65 triệu lượt khách tham quan du lịch; tổng thu từ khách du lịch cộng đồng chiếm 19,5% tổng thu từ khách du lịch.

UBND tỉnh Hòa Bình cũng sẽ hỗ trợ nhân rộng mô hình du lịch cộng đồng cho các xã khu vực miền núi; hỗ trợ đầu tư, nâng cấp hạ tầng giao thông kết nối các điểm du lịch cộng đồng… Trên cơ sở quy hoạch các khu, điểm du lịch cộng đồng, chính quyền tỉnh Hòa Bình chỉ đạo các địa phương vận động người dân tham gia vào kế hoạch phát triển du lịch cộng đồng. Các cấp chính quyền đầu tư hạ tầng cơ bản như xây dựng đường kết nối các bản làng với nhau; phát triển hệ thống bưu chính - viễn thông; bảo tồn các làng nghề truyền thống, bảo tồn văn hóa…

Đồng thời, tạo điều kiện để người dân tham gia các khóa tập huấn, nâng cao trình độ nghiệp vụ, ngoại ngữ để ứng dụng vào việc đón tiếp, phục vụ du khách UBND tỉnh Hòa Bình ưu tiên và lồng ghép nguồn ngân sách nhà nước để đầu tư, hoàn chỉnh cơ sở hạ tầng, hệ thống đường giao thông và các bến cảng, bến thuyền kết nối các điểm du lịch; tăng cường liên doanh, liên kết, đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, từng bước hoàn thành mục tiêu Đề án Phát triển du lịch cộng đồng gắn với xây dựng nông thôn mới tỉnh Hòa Bình đến năm 2030.../.

Đức Hải