TMO - Khai thác lợi thế về điều kiện tự nhiên, TP. Hà Nội phát triển các vùng chuyên canh cây dược liệu, hình thành các chuỗi liên kết sản xuất, bảo quản, chế biến, từng bước đưa dược liệu trở thành một trong những cây trồng chủ lực.

Theo Trung tâm Khuyến nông Hà Nội, toàn thành phố hiện có 43 vùng trồng tập trung, diện tích 213ha, chủ yếu tại các huyện: Ba Vì, Sóc Sơn, thị xã Sơn Tây...Việc áp dụng tổng thể biện pháp kỹ thuật về giống, kỹ thuật thâm canh, cơ giới hóa các khâu sản xuất, chế biến đã bảo đảm năng suất cây dược liệu ổn định, lợi nhuận đạt 200-400 triệu đồng/ha, hiệu quả kinh tế cao hơn nhiều so với trồng lúa...

Một số sản phẩm từ cây dược liệu của Hà Nội, như: Trà hoa vàng Hakoda, trà thảo mộc chất lượng cao, bột rau má, bột diếp cá, cà gai leo... đã xuất khẩu tới nhiều quốc gia (Hà Lan, Ấn Độ, Hàn Quốc, Nhật Bản, Mỹ...) và được đánh giá cao về chất lượng.

Khu vực núi Ba Vì hiện có hơn 500 loài dược liệu khác nhau, trong đó có những loài quý hiếm, đặc hữu. Việc trồng, chế biến, sử dụng các bài thuốc nam trở thành nguồn thu nhập chính cho hàng trăm hộ gia đình tại Ba Vì, đặc biệt là khu vực xã Ba Vì. Nghề thuốc nam phát triển ở cả ba thôn của xã Ba Vì với khoảng trên 80% số gia đình trồng, thu hái, sơ chế, chữa bệnh từ các cây dược liệu. Trong đó, thôn Yên Sơn có khoảng 250/250 hộ đều làm nghề thuốc và thôn được công nhận là Làng nghề thuốc nam; thôn Hợp Sơn có 271 hộ làm nghề thuốc…

Khai thác các loại dược liệu, chế biến thành bài thuốc nam trở thành nguồn thu nhập chính cho hàng trăm hộ gia đình tại Ba Vì.

UBND huyện Ba Vì đã hỗ trợ các hộ gia đình tập hợp lại thành các hợp tác xã để cùng hợp tác, phát triển sản xuất, xây dựng thương hiệu. Trước kia, các loại cây sử dụng làm thuốc thường được dùng tươi hoặc phơi khô, nấu lấy nước tắm hoặc uống. Hiện nay cây thuốc lấy ở rừng về được sơ chế thành năm loại gồm: Thuốc khô, cao, thuốc nhỏ, thuốc đắp, thuốc bột. Các cơ sở chế biến đã có nhiều cải tiến, nâng cấp sản phẩm khi sơ chế, đóng gói…

Khai thác lợi thế vùng đất đồi gò, bán sơn địa, những năm qua, huyện Sóc Sơn đẩy mạnh phát triển vùng trồng cây dược liệu, tạo nên những sản phẩm có chất lượng với nguồn gốc thiên nhiên, cung cấp cho thị trường. Tại thôn Phúc Xuân (xã Bắc Sơn), người dân đẩy mạnh liên kết sản xuất Hợp tác xã Bảo tồn và phát triển dược liệu Sóc Sơn phát triển vùng trồng dược liệu. Đến nay từ 5ha ban đầu, hiện vùng trồng đã phát triển lên quy mô 21ha cây dược liệu.

Hội Nông dân huyện Sóc Sơn phối hợp với Hợp tác xã Bảo tồn và phát triển Dược liệu Sóc Sơn phát triển mô hình Dược liệu cây ngưu bàng tại xã Xuân Thu. Cây ngưu bàng đã đưa vào canh tác tại xã Xuân Thu được đánh giá có hiệu quả kinh tế cao. Hiện nay, bên cạnh việc sản xuất các loại trà thảo dược, hợp tác xã đang đẩy mạnh phát triển sản phẩm xì dầu được làm từ cây ngưu bàng. Việc áp dụng mô hình trồng cây dược liệu không chỉ giúp tăng cường thu nhập cho người nông dân mà còn là cơ hội để phát triển nền kinh tế địa phương theo hướng bền vững và hiệu quả.

Cây dược liệu ngưu bàng được đưa vào sản xuất cho thấy hiệu quả kinh tế ổn định.

Với diện tích canh tác lên tới 25ha, Hợp tác xã Dược liệu Phú Xuyên (xã Minh Tân, huyện Phú Xuyên) đã áp dụng mô hình nông nghiệp hữu cơ, được chứng nhận đạt tiêu chuẩn chất lượng trong sản xuất cây dược liệu mùi, quế. Không chỉ dừng lại ở trồng trọt, HTX còn nghiên cứu, chiết xuất tinh dầu từ cây mùi già và húng quế, tạo ra sản phẩm có giá trị kinh tế cao, phục vụ nhu cầu trong nước và hướng tới xuất khẩu.

Cây mùi già và húng quế khi đến độ thu hoạch sẽ được thu hái toàn bộ, từ gốc đến lá, sau đó chưng cất theo công nghệ hiện đại, tạo ra tinh dầu có chất lượng cao. Nhờ quy trình khép kín và bảo đảm tiêu chuẩn hữu cơ, sản phẩm tinh dầu của hợp tác xã đã chinh phục được nhiều người tiêu dùng. Hiện HTX Dược liệu Phú Xuyên đã có 38 loại tinh dầu các loại.

Nhằm phát huy giá trị kinh tế từ cây dược liệu, TP.Hà Nội đang tăng cường phối hợp với các đơn vị của Bộ Nông nghiệp và Môi trường đẩy mạnh nghiên cứu chọn tạo, đầu tư công nghệ sản xuất giống; xây dựng quy trình trồng cho năng suất, chất lượng cao, chống chịu sâu bệnh từ nguồn gene quý, lợi thế của từng địa phương; nhập nguồn gene tiên tiến; thực hiện nuôi trồng, thu hái dược liệu theo tiêu chuẩn GMP-WHO nhằm tạo ra sản phẩm chất lượng tốt, có khả năng cạnh tranh; ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, điều hành, từ khâu nuôi trồng đến khai thác, chế biến sâu…

TP.Hà Nội sẽ hỗ trợ xây dựng các mô hình cây dược liệu gắn với tiêu thụ sản phẩm; đặc biệt là hỗ trợ hình thành các vùng chuyên canh tập trung để trồng cây dược liệu đạt tiêu chuẩn GACP-WHO tại các vùng có điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu phù hợp, với quy mô 400ha vào năm 2025 và 1.000ha vào năm 2030. Để bảo tồn và phát triển bền vững các giống cây dược liệu, thành phố vừa ban hành Kế hoạch phát triển cây dược liệu trên địa bàn thành phố Hà Nội năm 2024-2025.

Thành phố ưu tiên phát triển 16 loại cây dược liệu, gồm: Trà hoa vàng, kim ngân hoa, đinh lăng, cà gai leo, xạ đen, râu mèo, sâm bố chính, hương nhu, cỏ ngọt, thanh hao, húng quế, bạc hà, cúc chi, nghệ vàng, gừng, đông trùng hạ thảo. UBND thành phố yêu cầu ngành chức năng, các địa phương rà soát, xây dựng chi tiết vùng sản xuất chuyên canh tập trung cho từng loài dược liệu ở từng địa bàn xã, gắn với xây dựng hệ thống thu mua, bảo quản, sơ chế, chế biến và tiêu thụ sản phẩm dược liệu trên cơ sở khai thác lợi thế về vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên.

Đồng thời, chuyển đổi diện tích cây trồng kém hiệu quả ở những nơi có điều kiện phù hợp sang trồng dược liệu theo chuỗi giá trị, chế biến sâu, tạo ra những thương phẩm dược liệu có giá trị gia tăng lớn gắn với phát triển du lịch và xây dựng nông thôn mới.../.

Ngọc Lan